Συναγερμός για την επιστροφή της πολιομυελίτιδας

Η εμφάνιση κρουσμάτων παράλυσης έπειτα από πολλά χρόνια θέτει σε επιφυλακή την παγκόσμια κοινότητα

Οκτώ χρόνια μετά την πανηγυρική ανακοίνωση για την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) «τύπου ΙΙ» και μόλις τέσσερα για την «τύπου ΙΙΙ», αυτή η φρικτή ασθένεια -που αφήνει παράλυτους και μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στον θάνατο όσους προσβάλλει- απειλεί ξανά την ανθρωπότητα, θέτοντας σε κόκκινο συναγερμό και τις ελληνικές υγειονομικές Αρχές.

Από το Φθινόπωρο του 2022 και μετά ο εντοπισμός του ιού της πολιομυελίτιδας τόσο σε ανθρώπους όσο και στα αστικά λύματα Νέας Υόρκης, Λονδίνου και Ιερουσαλήμ δημιουργεί βάσιμες υποψίες ότι ο ιός επέστρεψε, με τους επιστήμονες να τονίζουν ότι «ήταν θέμα χρόνου».

Ο αναπληρωτής καθηγητής Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Μίχος, υποστηρίζει ότι «η επανεμφάνιση της πολιομυελίτιδας φαίνεται να είναι αποτέλεσμα της μείωσης της εμβολιαστικής κάλυψης του παγκόσμιου πληθυσμού εξαιτίας της πανδημίας Covid-19, η οποία επιβράδυνε τα εμβολιαστικά προγράμματα».

Ως δεύτερη αιτία περιγράφεται η αύξηση των μεταναστευτικών ροών από περιοχές με κρούσματα, όπως από την Αφρική και την Ασία. Ο κ. Μίχος υπογραμμίζει ότι «η εμβολιαστική κάλυψη έχει πέσει λόγω του Covid-19 και στον δυτικό κόσμο. Πόσο μάλλον σε περιοχές όπως η Αφρική και η Ασία, που είχαν θέμα με πολέμους και αναταραχές. Οπότε καταλαβαίνετε ότι όλα αυτά συνέτειναν στην επανεμφάνιση της πολιομυελίτιδας». Σε σχετική ομιλία που πραγματοποίησε κατά τη διάρκεια του 22ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Λοιμώξεων την περασμένη εβδομάδα, τόνισε πως ο εντοπισμός του ιού στις ΗΠΑ, στο Ηνωμένο Βασίλειο και το Ισραήλ έχει ανησυχήσει τις παγκόσμιες υγειονομικές Αρχές.

Στις 2 Μαρτίου το υπουργείο Υγείας του Ισραήλ ανακοίνωσε ότι βρέθηκαν τρία ασυμπτωματικά παιδιά θετικά στον ιό. Νωρίτερα, στις 27 Ιανουαρίου, είχε εντοπιστεί ακόμα μία περίπτωση οξείας χαλαρής παράλυσης (ΟΧΠ), κατάσταση η οποία προκύπτει από την πολιομυελίτιδα. Το κρούσμα ήταν ένα ανεμβολίαστο 8χρονο κορίτσι από την περιοχή Σαφέντ. Οι εργαστηριακές και επιδημιολογικές έρευνες στο Ισραήλ βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη.

Τον Αύγουστο του 2022 η παράλυση ενός νεαρού και η ανίχνευση του ιού που προκαλεί πολιομυελίτιδα στα λύματα της πολιτείας της Νέας Υόρκης έθεσαν τις Αρχές των ΗΠΑ σε κόκκινο συναγερμό. Ηταν το πρώτο κρούσμα της νόσου στις ΗΠΑ από το 2013. Οι υγειονομικές Αρχές ανακοίνωσαν τότε ότι έχουν τη βεβαιότητα πως υπάρχουν πάνω από 100 ασυμπτωματικοί ασθενείς στην κοινότητα.

Στη Βρετανία ανιχνεύθηκε πρώτη φορά ο ιός στα αστικά λύματα ύστερα από 40 χρόνια. Η Βρετανική Υπηρεσία Ασφαλείας της Υγείας (UKHSA) ανακοίνωσε τον περασμένο Αύγουστο ότι από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2022 έχουν εντοπιστεί 116 ιοί που προκαλούν πολιομυελίτιδα σε 19 δείγματα λυμάτων της ευρύτερης περιοχής του Λονδίνου. Γι’ αυτόν τον λόγο ζήτησαν τον επιπρόσθετο εμβολισμό όλων των παιδιών ηλικίας 1-9 ετών ακόμα κι αν έχουν ακολουθήσει με συνέπεια το πρόγραμμα των εμβολιασμών της παιδικής ηλικίας. Το περασμένο φθινόπωρο το θέμα της επανεμφάνισης της πολιομυελίτιδας απασχόλησε και τις ελληνικές υγειονομικές Αρχές.

Μάλιστα, σε συσκέψεις που πραγματοποιήθηκαν στον ΕΟΔΥ τονίστηκε η ανάγκη να αρχίσει η επιτήρηση του ιού στα λύματα, ωστόσο προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν έχει υλοποιηθεί. Ο καθηγητής Αθανάσιος Μίχος τονίζει ότι θα πρέπει να υπάρξει επιτήρηση για το νόσημα αυτό και στη χώρα μας: «Στην Ελλάδα δεν υπάρχει γενικευμένη αναζήτηση στα αστικά λύματα για τον ιό της πολιομυελίτιδας. Λαμβάνονται μόνο σποραδικά κάποια δείγματα, από τα camps των προσφύγων. Αρα, πρακτικά δεν ξέρουμε αν υπάρχει ή δεν υπάρχει θέμα.

Οπωσδήποτε θα πρέπει να υπάρξει επιτήρηση και στη χώρα μας για το νόσημα αυτό. Από το Φθινόπωρο έως σήμερα συζητιούνται διάφορες προτάσεις. Απλώς δεν έχει γίνει κάτι ακόμα».

Μολύνει τον νωτιαίο μυελό και μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο

Η πολιομυελίτιδα είναι μια ασθένεια που προκαλείται από τον ομώνυμο ιό. Ο ιός της πολιομυελίτιδας ανήκει στο γένος των εντεροϊών της οικογένειας των pico-rna ιών και υπάρχουν τρεις τύποι του ιού (Ι, ΙΙ και ΙΙΙ). Ολοι μπορούν να προκαλέσουν παράλυση. Ο τύπος Ι απομονώνεται πιο συχνά από περιπτώσεις παράλυσης, ενώ ο τύπος ΙΙΙ πιο σπάνια.

Ο τύπος ΙΙ δεν έχει ανιχνευθεί να κυκλοφορεί από τον Οκτώβριο του 1999. Ο Τύπος Ι είναι εκείνος που προκαλεί πιο συχνά επιδημίες. Αυτό που κάνει τον ιό της πολιομυελίτιδας άκρως επικίνδυνο είναι ότι μπορεί να μολύνει τον νωτιαίο μυελό και να προκαλέσει μόνιμη παράλυση ή ακόμα και θάνατο. Η πολιομυελίτιδα μπορεί να προληφθεί μόνο με εμβολιασμό, καθώς δεν υπάρχει θεραπεία. Περίπου το 75% των ανθρώπων που έχουν μολυνθεί από πολιομυελίτιδα δεν θα εμφανίσουν συμπτώματα και δεν θα γνωρίζουν ότι είναι μεταδοτικοί.

Για κάθε περίπτωση παράλυσης μολύνονται από 100 έως 1.000 άτομα. Κινδυνεύουν:

• Τα νεογέννητα μωρά.

• Τα παιδιά κάτω των δύο ετών που δεν έχουν ολοκληρώσει το πρόγραμμα εμβολιασμού κατά της πολιομυελίτιδας.

• Οποιοσδήποτε δεν είναι πλήρως εμβολιασμένος, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, ενηλίκων και εγκύων.

• Τα ανοσοκατεσταλμένα άτομα.

Ο ιός της πολιομυελίτιδας ανιχνεύεται στις φαρυγγικές εκκρίσεις σε 36 ώρες και στα κόπρανα σε 72 ώρες μετά την έκθεση στον ιό. Οι ιοί τυπικά παραμένουν στον φάρυγγα για μία εβδομάδα περίπου και στα κόπρανα για τρεις με έξι εβδομάδες, αλλά στους ανοσοκατασταλμένους η αποβολή ιών μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο.

Τα κρούσματα είναι πιο μολυσματικά τις ημέρες πριν και μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί ότι η αναζήτηση των ιών της πολιομυελίτιδας παγκοσμίως γίνεται σε ειδικά εργαστήρια που έχουν εξουσιοδοτηθεί για αυτόν τον σκοπό από τον ΠΟΥ. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, το Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Εντεροϊών στο Ελληνικό Ινστιτούτο Pasteur είναι ο αρμόδιος φορέας.