Ἡ Λευτεριὰ φεύγει ὅταν τὴν ζητιανεύεις

[τὸ εὔδαιμον τὸ ἐλεύθερον, τὸ δ᾽ἐλεύθερον τὸ εὔψυχον ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ, Περικλέους Ἐπιτάφιος Λόγος] Λονδῖνο. Φθινόπωρο τοῦ 1819.

• Από την Ιωάννα Γ. Καραγκιούλογλου*

Ὁ Ἰωάννης Καποδίστριας, σὲ ἔντονη γλῶσσα, ἀπευθύνεται στὶς ἰθύνουσες προσωπικότητες καὶ στὰ ἐπιφανέστερα μέλη τῆς βρεταννικῆς Κυβερνήσεως:

«(…) Ὁ στρατηγὸς Maitland μεταχειρίζεται τοὺς συμπατριῶτες μου ὡς Ἰνδούς. Μὴν ἀμφιβάλλετε καθόλου. Οἱ Ἕλληνες, σὲ μία στιγμὴ πού δὲν θὰ τὸ περιμένετε, θὰ ἀντιδράσουν καὶ θὰ ἀντιμετωπίσετε πολὺ σοβαρὲς δυσχέρειες. Προσέξτε τοὺς καρποὺς τῆς ἀπελπισίας. Τὸ δικὸ σας σύστημα διακυβερνήσεως εἶναι πού θέτει τοὺς Ἕλληνες σὲ δίλημμα. Ἤ νὰ καταστραφοῦν ἢ νὰ πάρουν τὰ ὅπλα. Καὶ μοιραίως, θὰ προστρέξουν στὸ δεύτερο».

Ἔκτοτε κύλησαν δύο αἰῶνες. Παρά τὶς φιλοφρονήσεις καὶ τὶς τιμὲς μὲ τὶς ὁποῖες ὑποδέχθηκε ἡ ἀγγλικὴ Κυβέρνηση τὸν Κόμη, παρά τὶς διαβεβαιώσεις καὶ τὶς ὑποσχέσεις πού ἔλαβε ὁ τελευταῖος Ἕλλην Κυβερνήτης, ἡ ὀπτικὴ καὶ πολιτικὴ τῶν συμμάχων παραμένει ἀμετάβλητη. Ἡ βαρβαρότητα τοῦ ἀπαγχονισμοῦ εἶναι οἰκεία στὸ Ἑλληνικὸ Ἔθνος. Μὲ τὸν ἴδιο ἀκριβῶς τρόπο οἱ βάρβαροι ἐκτέλεσαν τὴν Ἑλληνικὴ Πολιτεία τὸ 1831 ἰσοπεδώνοντας τὴν Δημοκρατία καὶ τὸ Ἑλληνικό Ἀξιακὸ Σύστημα.

Η Επανάσταση του ’21

Τὸ δυτικῆς ἐμπνεύσεως Ἑλλαδικὸ κρατίδιο πού παραλάβαμε δὲν ἀνταποκρίνεται στὴν Ἰδέα. Ἡ Ἐπανάσταση ἔμεινε ἀνολοκλήρωτη. Μὲ τὴν Ἐπανάσταση τοῦ ’21, μόνον ἕνα μικρό μέρος τοῦ Κράτους, μόλις τὸ 1/14 τῆς συνολικῆς του ἔκτασης, ἀνέκτησε τὴν πολιτικὴ του ἀνεξαρτησία. Τὸ Κράτος ἀκρωτηριάσθηκε, διαμελίσθηκε, κατέπεσε, ἀνορθώθηκε, καὶ πάλι κατέπεσε. Τὸ Ἔθνος ἔπαψε νὰ ἐκπροσωπεῖται. Οἱ δὲ ἐναλλασσόμενοι διαχειριστὲς τοῦ κράτους ὑπηρετοῦν πιστὰ τὸ δόγμα τῆς μικρῆς Ἑλλάδος. Διὰ τοῦ κράτους, μικραίνουν ὅσο μποροῦν τὰ σύνορα τοῦ Ἔθνους καὶ ὁμιλοῦν γιὰ τὴν Ἑλλάδα σὰν νὰ εἶναι τελειωμένη. Ὁραματίζονται καὶ ἐργάζονται γιὰ μία ἄλλη Ἑλλάδα, ἐργοστάσιο ἐπεξεργασίας πάσης φύσεως ἀποβλήτων. Ἐν ἔτει 1913, ὁ Ἴων Δραγούμης εἶχε ἀποτυπώσει τὸ Ὅραμα τοῦ Εἰκοσιένα αὐτούσιο στὸ κείμενό του «Τὸ Κράτος».

«(…) Σκοπὸς ἐκείνων ποὺ ἔφτιασαν τὸ νέο κράτος, ἦταν νὰ γίνει ἐργαστήρι πανελληνικὸ, ποὺ νὰ ἐξακολουθήσει τὸν ἀγῶνα τοῦ Ἔθνους ὡς ποὺ τὸ Βυζαντινὸ κράτος νὰ ξεφορτωθεῖ τὸν Τοῦρκο ἀπὸ πάνω του, νὰ ξαναπιάσει ὁ Ρωμιὸς τὴ διοίκηση τοῦ Κράτους ποὺ εἶχε πρωτεύουσα τὴν Πόλη καὶ νὰ ξανακαθήσει Ἕλληνας Βασιλιᾶς στὸν θρόνο τῶν Παλαιολόγων». Οἱ σύμμαχοι ὅμως εἶχαν ἄλλα σχέδια. Λέει ὁ Θουκυδίδης.

Καὶ τὴν εἰωθυῖαν ἀξίωσιν τῶν ὀνομάτων ἐς τὰ ἔργα ἀντήλλαξαν τῇ δικαιώσει.

Ἡ Ἱστορία, ἡ ζῶσα Ἱστορία, ἀποδεικνύει ὅτι οἱ ξένοι παρατηρητὲς ἐξακολουθοῦν νὰ ὁμιλοῦν τὴν γλῶσσα τοῦ ἀποικιοκράτη. Καταπατοῦν καὶ βεβηλώνουν καθημερινὰ τὰ ἱερὰ σύμβολα. Ἀπὸ τὴν μία ἡ ἀνθελληνικὴ μοχθηρία καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ἡ Ἑλληνικὴ ἀκινησία διεγείρουν τὸν πρωτογονισμό τους.

Ἔχουμε φθάσει σὲ μία κατάχρηση ἐξουσίας πιὸ δυνατὴ καὶ ἐπίφοβη καὶ ἀπό τον ἀσιατικὸ δεσποτισμό. Ἀφοῦ πρῶτα καταστρατηγήθηκαν οἱ νόμοι καὶ οἱ τύποι, ὁ νομότυπος αὐτὸς δεσποτισμός, ἔχει ἀναγάγει τὸν ἕναν σὲ μονοκράτορα ὁ ὁποῖος παράγει εὐτυχία ποὺ ὁρίζεται καὶ μοιράζεται ἐπιστημονικά. Οἱ ἄνθρωποι παραμένουν ἀριθμοί καὶ ἡ Ἑλλὰς βορὰ σὲ περιοδεύοντες βαρβάρους. Ἡ Ἑλλάς κινδυνεύει ἀπ’ ὅλες τὶς πλευρές. Καὶ ἀπό τὰ δεξιά, καὶ ἀπό τὰ ἀριστερά. Εἴτε ἀπροκάλυπτα, εἴτε κεκαλυμμένα καὶ διὰ τοῦτο πιὸ ἐπικίνδυνα. Οἱ καιροὶ ἀπαιτοῦν Πολιτική Ἀνάσταση. Διάπλαση Πολιτῶν. Οἱ νόμοι δὲν μπορεῖ νὰ παραβιάζονται ἀτιμώρητα καὶ γιὰ πολὺ καιρό. Πόσο μᾶλλον οἱ Νόμοι τοῦ Κόσμου – οἱ Μεγάλοι Θεσμοὶ ὅπως τους ἀποκαλεῖ ὁ Σοφοκλῆς.

Φίλτατε αναγνώστη.

Ἀπό τὸν τρόπο ποὺ μεταχειρίζεται ἕνας ἄνθρωπος τὸ Παρελθὸν καὶ ἀπό τὸν τρόπο ποὺ ψηλαφεῖ τὸ παρόν, μπορεῖ κανεὶς νὰ ἀντιληφθεῖ καί τὸν τρόπο μέ τον ὁποῖο θὰ διαχειριστεῖ τὸ Μέλλον. Ἐρχόμενος ἀπό τὰ βάθη τῆς Ἱστορίας, ὁ χρησμός σφυρηλατεῖ τὴν Ἑλλάδα καὶ τὴν Οἰκουμένη. «(…) Ὄλβιοι, οἵ κείνην ἱερὴν πόλιν οἰκήσουσιν ἀκτὴν Θρηικίην το ἔνυγρον παρά τε στόμα Πόντου».

Τα γενέθλια της Πόλεως

Σήμερα συμπληρώνονται 1.692 ἔτη ἀπὸ τὰ Ἐγκαίνια τῆς Κωνσταντινουπόλεως.

Τὰ Θεόκτιστα Τείχη. Τὸ καταπληκτικό αὐτό φαινόμενο ἐπιβίωσης τοῦ Γένους.
Δὲν ὑπάρχει ἄλλο παράδειγμα Πόλεως, πού νὰ ἔχει διατηρήσει τὴν Ἑλληνικότητά της γιὰ πάνω ἀπό τρεῖς χιλιετίες, μέσα ἀπό πολλές καὶ ποικίλες διακυμάνσεις, ὑπό συνθῆκες Εἰρήνης καὶ Πολέμου, ὑπό τὶς μέγιστες καὶ ἀκάθεκτες μεταβολές τοῦ Κόσμου.

Τὴν πολιόρκησαν Θρᾶκες, Πέρσες, Μιλήσιοι, Φοίνικες, Σπαρτιάτες, Ἀθηναῖοι, Θηβαῖοι, Μακεδόνες, Γαλάτες, Βιθυνοί, Ρόδιοι, Ἔρουλοι, Ρωμαῖοι. Ὅμως αὐτό, σταθερό. Ἄκαμπτο καί ἀκατάβλητο. Τό Ἑλληνικό Φρόνημα συνέχισε νά ἀκτινοβολεῖ καί νά ἀντιστέκεται, ὑπό τήν ἄσβεστη ἐπιθυμία τῆς Ἐλευθερίας.

Οὐκ ὀλίγοι ἐπιφανεῖς ἄνδρες σφράγισαν τὴν Ἱστορία τοῦ Βυζαντίου. Βύζας, Ἀρίστων, Δημάγητος, Θρασύβουλος, Βοσπορίχος, Παυσανίας, Κίμων, Ἀριστείδης καὶ Ἀλκιβιάδης. Πανθοίδας, Ἐπαμεινώνδας καὶ Φωκίων. Φίλιππος, Δημήτριος, Σέλευκος, Κωνσταντῖνος ὁ Μέγας.

Φθινόπωρο τοῦ 323. Τὴν ἔνδοξη χιλιετηρίδα τοῦ Βυζαντίου ἔμελλε ἐντὸς πέντε μόλις ἐτῶν νὰ διαδεχθεῖ ἄλλη μία ὑπερχιλιετηρίδα. Οἰκουμενική. Ἡ ἐνδοξότερη στὴν παγκόσμια Ἱστορία.

Ἡ Θεμελίωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἢ ὀρθότερα ἡ μετασκευὴ τοῦ Βυζαντίου σὲ Κωνσταντινούπολη, ξεκίνησε την 4η Νοεμβρίου τοῦ 328. Ἰδιαίτερη προσοχὴ ἐδόθη στὴν οἰκοδομὴ τῶν Τειχῶν. Ἐντὸς τῆς Πόλεως κτίστηκαν ἀνάκτορα -τὸ Παλάτιον-, βιβλιοθῆκες, κρῆνες, λουτρῶνες, ναύσταθμος, ἐκκλησίες, διδακτήρια, δύο κτίρια τῆς συγκλήτου, ἀμφιθέατρα, ἱππόδρομος, νοσοκομεῖα, λοχοκομεῖα, βρεφοκομεῖα, πτωχοκομεῖα, ὀρφανοτροφεῖα, γηροκομεῖα, ξενοδοχεῖα καὶ ὄχι μόνον.

Πολιοῦχος καὶ προστάτις τῆς Πόλεως, καθιερώθηκε ἡ Παναγία Θεοτόκος. Εἰς ἀνάμνησιν τῶν Γεννεθλίων, δηλαδὴ τῶν Ἐγκαινίων τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁρίστηκε ἡ 11η Μαΐου ἐπίσημος Ἑορτή. Οἱ καθαγιάζοντες τὴν Πόλη, ἅπαντες Ἕλληνες στὸ Γένος καὶ στὴν Γλῶσσα, ἀνέπεμπαν εὐχὲς Ἑλληνοφώνως. Τὸ δὲ ὄνομα τῆς Νέας Πόλεως, ἐξεφωνεῖτο Ἑλληνιστί. Κωνσταντίνου Πόλις καὶ Κωνσταντινούπολις.

Ἡ μετάθεση τῆς Αὐτοκρατορίας ἀπὸ τὴν Ρώμη στὴν Κωνσταντινούπολη ἦταν μόνον ἕνα μέρος ἀπὸ τὴν μεταβολὴ ποὺ εἶχε ὁραματισθεῖ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος στὸ Κράτος.

Στὸν Περίβολο τῆς Εἰρήνης, ἵδρυσε Ὑπὲρ τοῦ Σκοποῦ μικρὸ ναΰδριο στὸ ὄνομα τῆς Τοῦ Θεοῦ Σοφίας. Στὸ ἴδιο ἀκριβῶς σημεῖο τὸ ὁποῖο θὰ γινόταν παρανάλωμα τοῦ πυρός, ὁ Μέγας Ἰουστινιανὸς ἀνέγειρε τὸν κοσμοβόητο Ναό τῆς Τοῦ Θεοῦ Ἁγίας Σοφίας.

Πέραν τῆς χριστιανικῆς θρησκείας ἡ ὁποῖα θὰ ὠθοῦσε τὸν Κόσμο πρὸς τὴν Εὐγένεια, τὴν Ἠθική, τὴν Πρόοδο καὶ τὸν Πολιτισμό, ὁ Κωνσταντῖνος περιφρούρησε τὴν Ἀξιοπρέπεια τῶν Πολιτῶν. Μερίμνησε γιὰ τὴν νομοθεσία, ἐνίσχυσε τὴν Ἐπιστήμη, προστάτευσε τίς Τέχνες καὶ τὰ Γράμματα. Ἵδρυσε Νομικὲς Σχολές, ἄλλαξε τὸν τρόπο Διοικήσεως τοῦ Στρατοῦ. Κατήργησε τοὺς πραιτωριανούς. Μεταρρύθμισε τὴν αὐλή. Ἄλλαξε τὸν Τρόπο λειτουργίας τοῦ Κράτους.

Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος στήριξε τὸν μέλλοντα Πολιτισμὸ τῆς Ἀνθρωπότητος σὲ βάσεις Ἑλληνικές.

Τὸ Ἐθνικὸ Ἰδεῶδες ὑπῆρξε πάντοτε γιὰ τὸν Ἑλληνισμό στοιχεῖο ζωτικότητος καὶ Ἐλπίδος, ἀνώτερο κάθε ἰδιοτροπίας τῆς τύχης. Εἶναι ἡ Ἰδέα πάνω στὴν ὁποῖα ἀκουμπᾶ ἡ Συλλογικὴ Μνήμη.

Τὶ κι ἂν συνέβησαν τόσες μεταβολὲς καὶ παρῆλθαν τόσοι αἰῶνες;

Μετὰ ἀπὸ τόσους αἰῶνες δοκιμασιῶν καὶ ἀθλιοτήτων, καὶ ἐνῶ ὁ Παρθενῶνας ὑπέστη καὶ συνεχίζει νὰ ὑφίσταται τὴν παρουσία καταπατητῶν, ἐνῶ τὰ ἀνάκτορα τῶν Ἑλλήνων Βασιλέων ἔχουν μετατραπεῖ σὲ σεράγια καὶ ὁ ἑτεροθαλῆς ἀδελφὸς τοῦ Παρθενῶνος σὲ τζαμί, ἡ Ἰδέα ἐξακολουθεῖ νὰ ἀκτινοβολεῖ, ὑπεράνω κάθε σκοτεινῆς πραγματικότητος.

Μπορεῖ τὰ δεσποτικὰ καθεστῶτα νὰ καλουπώνουν ἑτερόφωτα ὑποζύγια, νὰ ἐνθαρρύνουν τὶς ἀγενέστερες πλευρὲς τοῦ ἀνθρώπου, νὰ εἶναι σάπια. Μπορεῖ ἡ προδοσία νὰ ἔχει γίνει ἐξάρτηση.

Ὅμως. Στὸν Ἕλληνα δὲν ταιριάζει ἡ καταστροφή. Ἀψηφᾶ καὶ τὶς πιὸ ἄθλιες προδοσίες καὶ τὶς πιὸ μεγάλες ἀντιξοότητες. Δὲν περιμένει τὴν Λευτεριὰ ἀπὸ ἐκείνους ποῦ συντελοῦν στὴν σκλαβιὰ του. Ἡ Λευτεριὰ φεύγει ὅταν τὴν ζητιανεύεις.

Ἕνα Ἔθνος ποῦ θέλει νὰ διεκδικήσει τὸ δίκιο του, παραμένει ἀδιάφορο καὶ ἐπίμονο σὲ ὅ,τί ἔχει σχέση μὲ συμβιβασμό. Δὲν ἀλλάζει γραμμὴ πλεύσης, δὲν ὑποστέλλει Σημαία.

Εἶναι ἀνάγκη ἐπιτακτικὴ νὰ ἀπαντήσουμε στὴν μόνη γλῶσσα ποῦ ἀντιλαμβάνονται, ὑπενθυμίζοντας τὸν Τρόπο.

Ὁ Κόσμος ἔχει ἀνάγκη νὰ ξαναδεῖ τοὺς Ἕλληνες ζωντανούς.

Ἡ Ἐλπὶς τοῦ Γένους Ζεῖ.

* Η Ιωάννα Γ. Καραγκιούλογλου είναι νομικός και επιστήμων οικονομικής και κοινωνικής διοικήσεως