Μαγειρεμένη έκθεση της Κομισιόν για το κράτος δικαίου!

Οι δείκτες χειροτερεύουν για τα επίπεδα διαφθοράς στην Ελλάδα, αλλά τελικά όλα μπορεί και να βελτιωθούν, αφού «καταβάλλονται προσπάθειες από την ελληνική κυβέρνηση»

Σαν ευχολόγιο από το εφηβικό διήγημα «Η Πολυάννα μεγαλώνει» μοιάζει η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας, αφού καταγράφει βέβαια ότι οι δείκτες χειροτερεύουν, όπως και η άποψη των πολιτών για τα επίπεδα διαφθοράς, αλλά τελικά όλα μπορεί και να βελτιωθούν, αφού καταβάλλονται προσπάθειες από την ελληνική κυβέρνηση.

• Από τη Μαρία Παναγιώτου

Αυτό τον προσανατολισμό έχουν τα βασικά σημεία μιας μάλλον αδέξιας μαγειρεμένης έκθεσης, για τη σύνταξη της οποίας η Επιτροπή συνάντησε τα περισσότερα στελέχη της κυβέρνησης αλλά και διάφορες ομάδες από την κοινωνία των πολιτών (ως όφειλε), όπως εξάλλου αναφέρεται και στο τελευταίο παράρτημα του κειμένου. Κατάφερε, όμως, τελικά να εκφράσει κυρίως τις κυβερνητικές θέσεις, αφού διαρκώς δίνεται αγώνας στο κείμενο να απαντηθούν και να δικαιολογηθούν όλα τα αρνητικά στοιχεία που έχουν καταγράψει τα ευρωπαϊκά όργανα και οι ευρωπαϊκοί οργανισμοί τα τελευταία χρόνια για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα.

Συνεργασία

Το γεγονός μπορεί να εξηγηθεί μόνο από την εξαιρετική συνεργασία (σε διάφορα επίπεδα) που έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης με την επικεφαλής της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, της οποίας την επανεκλογή στήριξε εξάλλου όσο πιο θερμά μπορούσε. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ελληνας πρωθυπουργός χρησιμοποίησε την έκθεση στη χθεσινή ομιλία του στη Βουλή για να ενισχύσει το αφήγημα πως οι μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησής του προωθούν -δήθεν- το κράτος δικαίου.

Μερικά μόνο από τα σημεία που αποδεικνύουν τα παραπάνω είναι:

• Αναφέρεται ότι το 40% του γενικού πληθυσμού και το 48% των εταιριών αντιλαμβάνονται το επίπεδο ανεξαρτησίας των δικαστηρίων και των δικαστών ως «αρκετά ή πολύ καλό» το 2024. Η προβολή του θετικού μηνύματος είναι το πιο κοινό επικοινωνιακό τρικ. Στην πραγματικότητα η Επιτροπή επιλέγει να μη μας πει ότι το 60% των πολιτών και το 52% των επιχειρήσεων αντιλαμβάνονται το επίπεδο των δικαστηρίων και το επίπεδο των δικαστών ως «κακό ή πολύ κακό». Μάλιστα, τα ποσοστά αυτά είναι εξαιρετικά πιο πάνω από το 2023 και το 2020, αφού τις συγκεκριμένες χρονιές η αρνητική άποψη των πολιτών ήταν 54% και 47% και των εταιριών 46% και 49%, αντίστοιχα.

• Καταγράφεται ως σοβαρή πρόκληση η περαιτέρω καθυστέρηση στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων. Οπως αναφέρεται, «ο χρόνος έκδοσης παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους στην Ευρωπαϊκή Ενωση». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ωστόσο, βγάζει στη συνέχεια το αυθαίρετο συμπέρασμα ότι ενέργειες όπως ο νέος κώδικας ποινικής δικονομίας μπορεί να συντομεύσουν τις διαδικασίες αντί να καταγράφουν απλά την επιδείνωση. Ούτε φυσικά τηρεί στάση αναμονής στο ενδεχόμενο να επιδεινωθούν περαιτέρω οι χρόνοι με τον νέο κώδικα.

• Συμπεριλαμβάνεται η άποψη εμπειρογνωμόνων, στελεχών επιχειρήσεων και πολιτών ότι το επίπεδο της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα είναι υψηλό. Χαρακτηριστικά αναφέρονται τα εξής ανατριχιαστικά: «Στον δείκτη αντιλήψεων για τη διαφθορά του 2023 της Διεθνούς Διαφάνειας, η Ελλάδα βαθμολογείται με 49/100 και κατατάσσεται στην 24η θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην 59η θέση παγκοσμίως. Το 2024 το ευρωβαρόμετρο για τη διαφθορά έδειξε ότι το 98% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη (ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 68%), ενώ το 63% των ερωτηθέντων αισθάνεται ότι επηρεάζεται προσωπικά από τη διαφθορά στην καθημερινή του ζωή (ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 27%). Οσον αφορά τις επιχειρήσεις, το 95% θεωρεί ότι η διαφθορά είναι ευρέως διαδεδομένη (ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 65%) και το 70% θεωρεί ότι η διαφθορά είναι πρόβλημα κατά την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας (ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 36%). Επιπλέον, το 24% των ερωτηθέντων θεωρεί ότι υπάρχουν αρκετές επιτυχείς διώξεις που αποτρέπουν τους ανθρώπους από τις διεφθαρμένες πρακτικές (μέσος όρος Ε.Ε. 32%), ενώ το 13% των επιχειρήσεων πιστεύει ότι οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις που συλλαμβάνονται γιατί δωροδοκούν υψηλόβαθμο αξιωματούχο τιμωρούνται κατάλληλα (μέσος όρος Ε.Ε. 31%)». Ποιο είναι το συμπέρασμα της Επιτροπής για όλα τα παραπάνω; «Πως το εθνικό σχέδιο δράσης κατά της διαφθοράς για την περίοδο 2022-2025 επικαιροποιήθηκε και η εφαρμογή του βρίσκεται σε καλό δρόμο»! Τέλειο!

• Σε σχέση με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας, που θεωρητικά αποτελεί τον ελεγκτικό μηχανισμό της δημόσιας διοίκησης, αναφέρεται καταρχάς ότι τον Νοέμβριο του 2023 παραιτήθηκαν τρία μέλη του διοικητικού συμβουλίου, μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος, και ότι δεν έχουν ακόμη αντικατασταθεί, όπως και το ότι διοικείται από προσωρινό «κυβερνήτη», αφού ο προηγούμενος παραιτήθηκε πριν από δύο χρόνια. Στα βασικά σχόλια, όμως, επιλέγεται να τονιστεί ότι η αντικατάσταση των μελών του Δ.Σ. θα γίνει σύντομα, τα οποία εν συνεχεία θα εκλέξουν και νέο επικεφαλής κι άρα όλα θα τακτοποιηθούν. Επιλέγεται ακόμη ο ισχυρισμός ότι η ανεξάρτητη Αρχή διατήρησε το επίπεδο των δραστηριοτήτων της παρά τα οργανικά κενά, χωρίς καν να εξεταστεί εάν οι δραστηριότητες αυτές ήταν αριθμητικά επαρκείς και ουσιαστικά ωφέλιμες προς την κατεύθυνση της πάταξης της διαφθοράς.

• Συμπεριλαμβάνονται, τέλος, τα στατιστικά του Ευρωβαρόμετρου για την άποψη των επιχειρήσεων απέναντι στη διαφθορά, που δείχνουν ότι το 54% των εταιριών (ο μέσος όρος της Ε.Ε. είναι 27%) πιστεύει ότι η διαφθορά τις εμπόδισε να αναλάβουν κάποια δημόσια σύμβαση τα τελευταία τρία χρόνια. Τονίζεται, ωστόσο, ότι η κυβέρνηση αναπτύσσει ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης κινδύνων για να αυξήσει τη διαφάνεια και την ακεραιότητα στις δημόσιες συμβάσεις.

Η αναφορά για την ελευθερία του Τύπου

Η έκθεση αναφέρει, βέβαια, ότι το 2024 το Media Pluralism Monitor (MPM), που χρηματοδοτείται από την Ε.Ε., άλλαξε την προηγούμενη αξιολόγηση της ανεξαρτησίας και της αποτελεσματικότητας των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα, κατατάσσοντάς τη στην κατηγορία υψηλού κινδύνου από μεσαίου. Επιλέγει, όμως, να τονίσει ιδιαιτέρως ότι από τον νέο Ποινικό Κώδικα αφαιρέθηκε η διάταξη για την απλή δυσφήμηση.

Το γεγονός ότι για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης, εάν η ποινή ξεπεράσει τα δύο έτη, ο δημοσιογράφος αντιμετωπίζει πραγματική ποινή φυλάκισης, χωρίς ανασταλτικό χαρακτήρα, αναφέρεται μόνο με ψιλά γράμματα στις σημειώσεις που βρίσκονται στο τέλος κάθε σελίδας. Σε ό,τι αφορά τα SLAPP’s, δηλαδή τις στρατηγικές αγωγές με στόχο τη σίγαση των δημοσιογραφικών φωνών, ο έκθεση επιλέγει να αναφέρει τα κυβερνητικά στατιστικά που «δείχνουν» -λέει- ότι ο αριθμός τους είναι μικρός, αν και επισημαίνει ότι αποτελούν βασική ανησυχία πολλών παρατηρητηρίων για τον Τύπο.