1,55 δισ. το κονδύλι της Ε.Ε. για τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ την περίοδο 2021 – 2027
Η υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια στην Ε.Ε. αναγνωρίζεται από 14 χώρες, σύμφωνα με το επικαιροποιημένο επίσημο έγγραφο της Υπηρεσίας Ερευνών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Το πρώτο κράτος-μέλος που το εφάρμοσε ήταν η Ολλανδία το 2001.
Συγκεκριμένα, η πλήρης κοινή υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια είναι νόμιμη στις εξής χώρες της Ε.Ε.: Σλοβενία (από το 2023), Γερμανία (2017), Φινλανδία (2017), Πορτογαλία (2016), Δανία (2010), Γαλλία (2013), Μάλτα (2014), Λουξεμβούργο (2015), Αυστρία (2016), Ιρλανδία (2016), Ολλανδία (από το 2001), Σουηδία (2003), Ισπανία (2005), Βέλγιο (2006).
Από τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε. υπάρχουν κράτη που, ενώ δεν επιτρέπουν την πλήρη υιοθεσία, παρέχουν τη δυνατότητα στους ομοφύλους να αναθρέψουν ή να γίνουν οι κηδεμόνες ενός παιδιού:
Στην Ελλάδα από τον Μάιο του 2018 υπερψηφίστηκε νομοσχέδιο που δίνει το δικαίωμα αναδοχής στα ομόφυλα ζευγάρια τα οποία έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης. Ηδη, δηλαδή, τα ομόφυλα ζευγάρια σε σύμφωνο συμβίωσης στην Ελλάδα μπορούν να αναθρέψουν αλλά όχι να υιοθετήσουν ένα παιδί.
Η Κροατία επιτρέπει στους ομόφυλους συντρόφους να γίνουν κηδεμόνες του παιδιού του συντρόφου τους.
Στην Εσθονία μπορεί σε μια ομόφυλη «ένωση», νομικά εγγεγραμμένη, ο ένας σύντροφος να υιοθετήσει το βιολογικό, και σε ορισμένες περιπτώσεις το υιοθετημένο παιδί του/της συντρόφου του.
Η Ε.Ε. εκτιμά ότι η νομοθετική προστασία κατά των διακρίσεων δεν επαρκεί από μόνη της για να επιφέρει αλλαγές. Κατά συνέπεια, έχει επίσης υιοθετήσει μια σειρά στρατηγικών, δηλαδή ειδικά προγράμματα και χρηματοδότηση σε έναν συνδυασμό νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων.
Για την περίοδο 2021-2027 τα δικαιώματα των ΛΟΑΤΚΙ προωθούνται μέσω του Ταμείου Δικαιοσύνης, Δικαιωμάτων και Αξιών με έναν συνολικό προϋπολογισμό 1,55 δισ. ευρώ. Αυτός είναι τριπλάσιος του προϋπολογισμού του προηγούμενου αντίστοιχου προγράμματος της περιόδου 2014-2020.
Στην πράξη, ακόμα και στις χώρες που επιτρέπουν την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια παρατηρούνται διακρίσεις στη διαδικασία. Η πραγματικότητα δείχνει ότι συχνά τα ομόφυλα ζευγάρια που θέλουν να υιοθετήσουν μπαίνουν στο «τέλος της σειράς». Πολλά δυσκολεύονται να περάσουν την αξιολόγηση ή την αντιστοίχιση με κάποιο παιδί, αφού πολλοί κοινωνικοί λειτουργοί κρίνουν ότι ετερόφυλα ζευγάρια που επίσης έχουν αιτηθεί θα προσφέρουν υγιέστερες συνθήκες ανατροφής στο παιδί.
Τι συμβαίνει σε Βρετανία και Ολλανδία
Στη Βρετανία, σύμφωνα με τον «Guardian», παρατηρείται ότι συχνά είναι τα ομόφυλα ζευγάρια που υιοθετούν τα λεγόμενα «δύσκολα στην υιοθεσία» παιδιά. Ο επικεφαλής των υπηρεσιών υιοθεσιών στη Νορμανδία της Γαλλίας είχε δηλώσει ανοιχτά το 2018 ότι τα ομοφυλόφιλα ζευγάρια πρέπει να περιμένουν να υιοθετήσουν μόνο ένα παιδί που κανένας άλλος δεν θέλει. Ο Πασκάλ Λεμάρ είχε πει ότι «τα συγκεκριμένα ζευγάρια δεν αποκλείονται από την υιοθεσία, αλλά δεν είναι η προτεραιότητα».
Οπως αποδεικνύεται στην πράξη, συχνά εντείνεται η ανισότητα ακόμα και ανάμεσα στα ομόφυλα ζευγάρια. Τα πλούσια ομόφυλα ζευγάρια αγοράζουν με υψηλό κόστος τις υπηρεσίες παρένθετης μήτρας στις συγκεκριμένες χώρες που προαναφέραμε και που συγκροτούν το ολιγοπώλιο στη διεθνή αγορά, ενώ χρησιμοποιούν το νομοθετικό παραθυράκι της υιοθεσίας στη χώρα τους προκειμένου να «υιοθετήσουν» το παιδί που γεννήθηκε από τη διαδικασία. Τα φτωχότερα ομόφυλα ζευγάρια, όμως, δεν έχουν αυτή την επιλογή.
Στο θέμα της παρένθετης μητρότητας, εξάλλου, υπάρχει και η ολλανδική περίπτωση. Στη συγκεκριμένη χώρα δεν επιτρέπεται επίσημα. Η διαδικασία μπορεί να γίνει μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες. Οι προβλεπόμενοι γονείς είναι ελεύθεροι να κάνουν μια ιδιωτική διευθέτηση με κάποια γυναίκα που γνωρίζουν και επιτρέπεται να την αποζημιώσουν για τα έξοδα γέννησης του παιδιού. Ωστόσο, είναι παντελώς παράνομη η προώθηση της εμπορικής παρένθετης μητρότητας κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.
Τον Ιούλιο του 2023 η κυβέρνηση στην Ολλανδία επιχείρησε να φέρει μια νέα νομοθεσία με σκοπό να αποκλειστεί η παρένθετη κύηση ως εμπορική συναλλαγή και να ρυθμίσει το τοπίο εξαρχής. Θα επέτρεπε σε έναν δικαστή να ορίσει τους υποψήφιους γονείς ως νόμιμους γονείς πριν από τη γέννηση του παιδιού, εάν πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις, να ρυθμίσει λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο μιας σύμβασης παρένθετης μητρότητας, να δημιουργήσει μητρώο παρένθετης μητρότητας για να καταγράφονται οι λεπτομέρειες κάθε περίπτωσης φανερά και να ορίσει ανώτατα ποσά αποζημίωσης και πληρωμής για την παρένθετη μητέρα.
Ομως τα κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού διχάστηκαν. Υπήρξε εμπλοκή κι έτσι κάποιοι επιμένουν ότι ούτε και με τόσες δικλίδες διασφαλίζεται ένα διαφανές τοπίο. Εξακολουθούν, δηλαδή, να προτιμούν καλύτερα να μην υπάρχει καθόλου η διαδικασία παρένθετης μητρότητας στη χώρα και να απαγορευτεί τελείως ως προβλεπόμενη διαδικασία.
Μ.Η.Τ. 232120