Μετακλητοί: Κράτος εν κράτει σε θέσεις-κλειδιά, με υπερεξουσίες

Μήνα με τον μήνα αυξάνονται, ενώ η κυβέρνηση με τον νόμο για το επιτελικό κράτος έδωσε τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης εις βάρος των μόνιμων υπαλλήλων για να ελέγξει τη Δημόσια Διοίκηση

Από τον Πάνο Σώκο

«Αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε την γην…» είπε ο Δημιουργός στους Πρωτόπλαστους, αλλά, όπως φαίνεται, παρόμοια εντολή, «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε το… Δημόσιο», έχει και η κυβέρνηση για προσλήψεις μετακλητών υπαλλήλων αλλά και προσλήψεις υπαλλήλων άλλων κατηγοριών, που είναι στα υψηλότερα επίπεδα από κάθε άλλη φορά.

Για την ακρίβεια, δεν υπάρχει οροφή. Μήνα με τον μήνα οι μετακλητοί υπάλληλοι αυξάνονται όλο και πιο πολύ, ενώ η κυβέρνηση της Ν.Δ. με τον νόμο για το επιτελικό κράτος (ν.4622/2019) τους δίνει και εξουσίες μέσω της δυνατότητας να αναλαμβάνουν και θέσεις ευθύνης (διευθυντές, προϊστάμενοι) εις βάρος των μόνιμων υπαλλήλων, προφανώς για να ελέγξει τη Δημόσια Διοίκηση σε όλες τις βαθμίδες.

Το κοντέρ τον μήνα Απρίλιο -μέχρι τότε υπάρχουν αυτή τη στιγμή στοιχεία- κατέγραψε 3.131 μετακλητούς υπαλλήλους στον δημόσιο τομέα (Δημόσια Διοίκηση, ΟΤΑ, γραφεία υπουργών, γραφεία αιρετών, κυβέρνηση κ.ά.) έναντι 3.096 τον Μάρτιο και 2.993 τον Ιανουάριο. Πριν από δύο χρόνια, τον Ιούλιο του 2019, όταν ανέλαβε η Ν.Δ., οι μετακλητοί ήταν 1.710 και σχεδόν τους διπλασίασε… (Τα στοιχεία προέρχονται από το apografi.gov.gr στην ενότητα στατιστικά ανθρώπινου δυναμικού…) Σημαντική αύξηση παρουσιάζουν και οι προσλήψεις υπαλλήλων και άλλων κατηγοριών (προσλήψεις για τη μεταναστευτική κρίση, ορισμένου χρόνου και ωρομισθίων μέσω ΕΣΠΑ, αλλά και το τακτικό προσωπικό του δημόσιου τομέα έχει αυξηθεί).

Το θέμα των μετακλητών είναι παλιό στη Δημόσια Διοίκηση, αναδείχθηκε όμως ιδιαίτερα την προηγούμενη δεκαετία λόγω της οικονομικής κρίσης και έγινε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς σε υψηλούς αριθμούς για τα δεδομένα εκείνων των εποχών είχαν φτάσει οι μετακλητοί και επί ΣΥΡΙΖΑ και πριν από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Όμως με τη σημερινή κυβέρνηση ξεπεράστηκε κάθε προηγούμενο και αποκτά ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα για τους εξής λόγους:

1. Η Ν.Δ. ως αντιπολίτευση είχε στην πρώτη γραμμή της αντιπολιτευτικής πολεμικής της τον αριθμό των μετακλητών επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ενώ αποδεικνύεται ότι η ίδια, παρότι είχε υποσχεθεί ότι θα τους μειώσει, τους έχει αυξήσει περισσότερο από ποτέ.

Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης είχε δηλώσει ως αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ότι στο Δημόσιο στήνεται ένα νέο πελατειακό σύστημα με στρατιές μετακλητών υπαλλήλων και ότι οι μόνοι που περνάνε καλά είναι οι μετακλητοί του ΣΥΡΙΖΑ. Επίσης, για να επικρίνει τις προσλήψεις μετακλητών, είχε γράψει για τον (μετακλητό) σύμβουλο του Αλέξη Τσίπρα, Νίκο Καρανίκα, πως «Ο κάθε Καρανίκας που προσλαμβάνετε είναι μια γροθιά στο στομάχι της Ελλάδας που δουλεύει σκληρά».

2. Με νόμο που ψήφισε η Ν.Δ. τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής της δίνει το δικαίωμα στους μετακλητούς να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης (διευθυντές, προϊστάμενοι κ.λπ.) και ήδη αυτό υλοποιείται. Για παράδειγμα, η ΑΔΕΔΥ τον Απρίλιο του 2020 σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου συνέστησε Τεχνική Υπηρεσία, σε επίπεδο Διεύθυνσης, η οποία μάλιστα υπάγεται στον υπουργό, ορίζοντας διευθυντή ιδιώτη μηχανικό ως μετακλητό υπάλληλο…

«Η στελέχωση του Δημοσίου με μετακλητούς υπαλλήλους, και μάλιστα σε θέσεις διευθυντικών στελεχών, επειδή δεν συνοδεύεται από τήρηση διαδικασίας επιλογής ή ύπαρξης τυπικών ή ουσιαστικών προσόντων, προσβάλλει ευθέως τις αρχές της αξιοκρατίας, της ισότητας και του κράτους δικαίου. Οι παραπάνω ενέργειες συνιστούν προσβολή για την ιδιότητα του δημοσίου υπαλλήλου και θέτουν σειρά ερωτημάτων σχετικά με τη νομιμότητα ενεργειών που αφορούν τις δημόσιες συμβάσεις και σίγουρα αποτελούν παραβιάσεις του Δημοσίου Δικαίου και ελέγχονται ως προς την αντισυνταγματικότητά τους…» ανέφερε μεταξύ άλλων τότε η ΑΔΕΔΥ.

Άλλη περίπτωση είναι η θέση του γενικού διευθυντή του Εθνικού Τυπογραφείου που, όπως διαβάζουμε στην ιστοσελίδα airetos.gr, πρόκειται για μετακλητή θέση και, όπως ορίζει η παρ. 10 του άρ. 111 του ν.4622/2019 (γνωστός ως νόμος περί Επιτελικού Κράτους), «η επιλογή και τοποθέτηση του Γενικού Διευθυντή γίνεται με Απόφαση του Πρωθυπουργού».

3. Οι διορισμοί των μετακλητών, επειδή δεν γίνονται με βάση το σύστημα πρόσληψης που ισχύει για τους μόνιμους υπαλλήλους του Δημοσίου, διαιωνίζουν ένα καθεστώς πελατειακών σχέσεων και αδιαφάνειας στις προσλήψεις μετακλητών. Αυτό σήμερα αποκτά πολύ μεγαλύτερη σημασία για τη διαφανή λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, καθώς, όπως προαναφέρθηκε, μπορούν να αναλαμβάνουν θέσεις ευθύνης, που σημαίνει ότι μπορεί να υπογράφουν συμβάσεις και εντάλματα πληρωμής.

Προκύπτουν επομένως δύο καίρια θέματα: Πρώτον, ποιος τους ελέγχει πώς διαχειρίζονται το δημόσιο χρήμα, αφού ως ιδιώτες δεν υπόκεινται και στους περιορισμούς που έχουν οι δημόσιοι υπάλληλοι, και, δεύτερον, η επιλογή τους σε τέτοιες θέσεις ευθύνης φανερώνει την πρόθεση των κυβερνώντων να ελέγξουν κρίσιμες λειτουργίες της διοίκησης.

4. Στο άρθρο 46 παρ. 6 του ν.4622/2019 αναφέρεται ότι ο αριθμός των μετακλητών κάθε υπουργού, υφυπουργού κ.ο.κ. μπορεί να αυξάνει ανάλογα με τις ανάγκες του, ξεπερνώντας τα όρια που ο ίδιος νόμος ορίζει.

5. Δεν είναι μόνο η αύξηση του αριθμού των μετακλητών αλλά και το κόστος, αφού οι αποδοχές των μετακλητών υπαλλήλων έχουν αυξηθεί με τη σημερινή κυβέρνηση.
Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, μέχρι το 2019 οι αποδοχές ενός μετακλητού της κατηγορίας ΔΕ ήταν 858 ευρώ, με βάση το εισαγωγικό μισθολογικό κλιμάκιο ενός δημοσίου υπαλλήλου (Μισθολογικό Κλιμάκιο-ΜΚ 1 της ΔΕ κατηγορίας), αλλά μετά τον ν.4622/19 για το επιτελικό κράτος κατατάσσεται στο ΜΚ 11 της ΔΕ με αποδοχές 1.458 ευρώ. Αύξηση στις αποδοχές των μετακλητών κατά 17% είχε γίνει και την τετραετία ΣΥΡΙΖΑ.