Τι λέει για την Αγία Σοφία και την υπόθεση Προτάσεβιτς
Συνέντευξη στον Πάνο Σώκο
Eίναι προς όφελος της Τουρκίας να αποφεύγει παρόμοιες σκληρές μεθόδους σε τόσο ευαίσθητους τομείς, όπως η θρησκεία και ο πολιτισμός» λέει στη «δημοκρατία», αναφερόμενος στην Αγία Σοφία, ο πρόεδρος της Γενικής Συνέλευσης της Διακοινοβουλευτικής Συνέλευσης Ορθοδοξίας, βουλευτής και πρόεδρος της Επιτροπής της Ρωσικής Κρατικής Δούμας για την κοινωνία των πολιτών και τα θέματα κοινωνικών και θρησκευτικών οργανώσεων Σεργκέι Γκαβρίλοφ.
Υπογραμμίζει ότι η Αγία Σοφία πρέπει να είναι γέφυρα συνεργασίας διάφορων λαών, πολιτισμών και θρησκειών, να παραμείνει Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ελπίζει ότι στο θέμα θα υπάρξει πρόοδος. Ο κ. Γκαβρίλοφ βρέθηκε στην Ελλάδα τούτη την εβδομάδα και είχε συναντήσεις, μεταξύ άλλων, με την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο.
Μιλά ακόμα για τις ελληνορωσικές σχέσεις, την τουρκική επιθετικότητα, τις σχέσεις Ελληνικής και Ρωσικής Εκκλησίας με επίκεντρο το θέμα της αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας και υπογραμμίζει ότι παραβιάζεται μαζικά η άσκηση των θρησκευτικών δικαιωμάτων των ορθοδόξων σε πολλές χώρες, ενώ γίνονται επιθέσεις σε εκκλησίες και κατά πιστών.
Ποιος ήταν ο σκοπός του ταξιδιού σας στην Ελλάδα και με ποιους συναντηθήκατε;
Θεωρώ τη συνάντησή μας μοναδική, διότι η ΔΣΟ είναι ένας από τους πρώτους οργανισμούς που αποκατέστησαν τη δραστηριότητά τους στη μετά τον κορονοϊό εποχή.
Θεωρούμε τις σχέσεις μας με την Ελλάδα σημαντικές. Αναλύουμε τα πεπραγμένα, κάνουμε σχέδια για το μέλλον. Πολύ σημαντική και αναπάντεχη, θα έλεγα, ήταν η πρόσκληση να συναντήσουμε την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό, τον πρόεδρο της Βουλής, καθώς και τον Αρχιεπίσκοπο, οι οποίοι εξέφρασαν την εκτίμησή τους για την κοινή μας δράση στη ΔΣΟ με στόχο την ενδυνάμωση της αλληλεγγύης με τους θεματοφύλακες των παραδόσεων της Ορθοδοξίας, την ανατολική Ευρώπη, την Εγγύς Ανατολή, τα Βαλκάνια, τη Βόρεια Αφρική.
Έχουμε τονίσει τη σπουδαιότητα αυτών των ζητημάτων και στο μέλλον, διότι στη μετά τον κορονοϊό εποχή είναι εξαιρετικά σημαντικό να διαμορφωθούν νέα πρότυπα συνεργασίας σε διεθνές επίπεδο, που να έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη, να ακολουθούν το Διεθνές Δίκαιο, να στηρίζουν την ισότητα στις σχέσεις, την αλληλοβοήθεια στις οξυμένες περιστάσεις, όπως, π.χ., η εξάπλωση της πανδημίας και οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Και είναι εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι προτείνουμε τον δικό μας τύπο διεθνών σχέσεων, βασισμένων στις πανορθόδοξες αξίες. Είναι ζήτημα αρχής, και η συνέλευσή μας μπορεί να προτείνει πολλά στον κόσμο όσον αφορά την εξυγίανση της κατάστασης.
Οι σχέσεις μας με την Ε.Ε. βρίσκονται στο ναδίρ και πρέπει να τις αποκαταστήσουμε, κάτι στο οποίο δεν συμβάλλουν μόνο οι συναντήσεις, αλλά και καθένας από τους βουλευτές μας ξεχωριστά. Οι παράγοντες του πολιτισμού και των ΜΜΕ μπορούν να συνεισφέρουν στη βελτίωση των σχέσεων με την Ε.Ε. Πρέπει να εγκαταλείπουμε σταδιακά τις πρακτικές των προσωπικών κυρώσεων και των κυρώσεων γενικώς.
Yπάρχουν χώρες όπου παραβιάζονται τα θρησκευτικά δικαιώματα των ορθόδοξων χριστιανών;
Θεωρούμε σημαντικότατο το ζήτημα της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ορθόδοξων χριστιανών, τόσο στην Εγγύς Ανατολή όσο και στην Ουκρανία, όπου παραβιάζονται μαζικά τα δικαιώματα, γίνονται επιθέσεις κατά της Εκκλησίας, κατά των πιστών. Θεωρούμε -και είναι κοινή μας θέση με την ηγεσία της Ελλάδας- ότι με τις δράσεις μας, με τις προσπάθειές μας πρέπει, μεταξύ άλλων, να καταπολεμήσουμε τις συνέπειες των σχισμάτων, που διχάζουν τις Εκκλησίες μας, και υπάρχει κίνδυνος εξάπλωσης των διχαστικών τάσεων και σε άλλους τομείς, όπως ο τουρισμός, τα προσκυνήματα, οι επαφές ανάμεσα στις νεολαίες, η πολιτική. Συνεπώς, πρέπει να κάνουμε τα πάντα, ώστε οι σχέσεις μας να είναι βασισμένες στις ορθόδοξες αξίες. Aκόμα και στα ιερά ζητήματα γίνονται σφάλματα, και πιστεύουμε ότι η συμμετοχή στο σχίσμα ήταν μεγάλο λάθος, το οποίο οδήγησε στην αποδυνάμωση τόσο της Ελλάδας όσο και της Ρωσίας, όπως και των πολλών αιώνων πολιτισμού μας. Είμαστε δυνατοί, όταν οι οικονομικές και πολιτικές σχέσεις χτίζονται με βάση τις ορθόδοξες και πολιτιστικές μας αξίες. Αυτές στηρίζουν την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό.
Επικρατούν απογοήτευση και ενόχληση στη χώρα σας και τη Ρωσική Εκκλησία για το γεγονός της αναγνώρισης από την Ελληνική Εκκλησία της αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Ουκρανίας; Μπορεί να βελτιωθούν οι σχέσεις;
Από την πλευρά της Ρωσικής Εκκλησίας υπάρχουν μεγάλες ελπίδες για τη βελτίωση των σχέσεων, την αποκατάσταση της ενότητας, και θέλουμε να πιστεύουμε ότι και στην Ελλάδα οι αποφάσεις δεν πάρθηκαν ερήμην των κοσμικών, εξωτερικών δυνάμεων, ακόμα και των εκκλησιαστικών, μη χριστιανικών. Με τον Αρχιεπίσκοπο δεν συζητήσαμε το σχήμα. Πιστεύουμε ότι ο Κύριος θα μας βοηθήσει.
Η ΔΣΟ είχε παρέμβει πέρυσι για την Αγία Σοφία. Πιστεύετε ότι κάποια στιγμή στο μέλλον μια άλλη τουρκική ηγεσία θα επαναφέρει την προηγούμενη κατάσταση;
Θα σας θυμίσω ότι η Ρωσία πήρε σαφέστατη θέση υπέρ της διατήρησης της Αγίας Σοφίας ως Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Υπήρχαν σχετική δήλωση του Ρώσου προέδρου Β. Πούτιν, η κατηγορηματική απόφαση του ρωσικού Κοινοβουλίου και ξεκάθαρη θέση του ΥΠΕΞ.
Τόσο στο πλαίσιο της ΔΣΟ όσο και σε αυτό των διμερών σχέσεων κρατήσαμε σαφή στάση. Δεν μπορώ να φανταστώ το μέλλον αυτού του προβλήματος, αλλά πιστεύω ότι προς όφελος της Τουρκίας είναι να αποφεύγει παρόμοιες σκληρές μεθόδους σε τόσο ευαίσθητους τομείς, όπως η θρησκεία και ο πολιτισμός. Η στάση μας είναι να παραμείνει η Αγία Σοφία μνημείο κληρονομιάς της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, γέφυρα συνεργασίας διαφόρων λαών, πολιτισμών και θρησκειών, να παραμείνει ανοιχτή για όλους, και για τους ορθοδόξους, να παραμείνει Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Εχω επισκεφτεί την Αγία Σοφία πολλές φορές και θέλω να ελπίζω ότι στο θέμα αυτό θα υπάρξει πρόοδος.
Υπάρχουν περιθώρια για κοινή δράση των ορθοδόξων παγκοσμίως; Συμμετέχουν όλες οι ορθόδοξες χώρες στη ΔΣΟ;
Συμμετέχουν ενεργά όλοι. Ιδιαίτερα οι βουλευτές είναι πιο ελεύθεροι από τους εκπροσώπους της εκτελεστικής εξουσίας, όμως συχνά τους περιορίζουν οι εξωτερικοί παράγοντες, δέχονται εξωτερική πίεση. Κατά τη δική μου γνώμη, η αναγνώριση του σχίσματος στην Ουκρανία είναι αποτέλεσμα της εξωτερικής, μη χριστιανικής επιρροής τρίτων δυνάμεων, που επιδιώκουν να χρησιμοποιήσουν τη θρησκεία ως εργαλείο διχόνοιας, πρόκλησης συγκρούσεων ανάμεσα στους λαούς και στα κράτη. Είναι απολύτως κατανοητό ότι το σχίσμα στην Ουκρανία έχει ξεθυμάνει, κατέληξε σε αδιέξοδο, γιατί οι πιστοί δεν πηγαίνουν σ’ αυτή τη σχισματική Εκκλησία. Η Εκκλησία αυτή ασχολείται κατά το πλείστον με την πολιτική και την υποκίνηση των συγκρούσεων. Και η ηθική υπόστασή της, όπως γνωρίζουν στην Ελλάδα, είναι απλά θλιβερή.
Σε μια σειρά από χώρες, όπως το Μαυροβούνιο, η ηγεσία τάχθηκε κατά της Ορθόδοξης Εκκλησίας και έγιναν προσπάθειες υφαρπαγής της εκκλησιαστικής περιουσίας, γεγονός που προκάλεσε μαζική δυσαρέσκεια του πληθυσμού. Ιδια γεγονότα συμβαίνουν στην Ουκρανία και τη Μολδαβία, όπου, συχνά με την υπόδειξη των εξωτερικών παραγόντων, η ηγεσία και τα όργανα της τάξης προσπαθούν να επέμβουν στη δραστηριότητα των θρησκευτικών κοινοτήτων, κάτι που είναι εξαιρετικά επικίνδυνο. Πιστεύουμε πως οι κρατικοί θεσμοί δεν πρέπει να επεμβαίνουν και να παρεμποδίζουν τους πιστούς. Πρέπει να υπάρχει αμοιβαίος σεβασμός – είναι ζήτημα αρχής.
Οι σχέσεις Ρωσίας και Ελλάδας τα τελευταία χρόνια δοκιμάστηκαν. Όμως, ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας κ. Δένδιας και ο κ. Λαβρόφ συναντήθηκαν τις τελευταίες ημέρες για μία ακόμα φορά, ενώ και ο Ρώσος πρωθυπουργός ήρθε στην Ελλάδα για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Είναι ξανά σε καλό δρόμο οι σχέσεις των δύο χωρών;
Οι διμερείς σχέσεις μας πήραν πολύ σημαντική ώθηση. Ο πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Κ. Τασούλας μάς υπογράμμισε ότι η συνάντησή μας πραγματοποιείται αμέσως μετά τη συνάντηση του κ. Δένδια με τον κ. Λαβρόφ στο Σότσι, και η ελληνική ηγεσία εκτιμά ιδιαίτερα τα αποτελέσματα αυτών των συνομιλιών.
Καταβάλλουμε όλες τις προσπάθειες μέσω των κοινοβουλευτικών επαφών και των διεθνών οργανισμών, και πρέπει να τονίσω ότι στην Ελλάδα έχουν εκτιμήσει ιδιαίτερα την επίσκεψη του Ρώσου πρωθυπουργού κ. Μισούστιν στην Αθήνα, στο πλαίσιο των εορτασμών των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης. Ο Ελληνας πρωθυπουργός εξέφρασε προσωπικά την ευγνωμοσύνη του στον κ. Μισούστιν. Στα τέλη του χρόνου αναμένεται η επίσκεψη του Ελληνα πρωθυπουργού στη Μόσχα. Ελπίζω ότι αυτό το γεγονός θα συμβάλει επίσης στην εμβάθυνση των σχέσεων ανάμεσα στις χώρες μας.
Η Λευκορωσία ανάγκασε ένα αεροσκάφος που απογειώθηκε από την Ελλάδα να προσγειωθεί στο Μινσκ, γεγονός που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις διεθνώς. Λέγεται ότι σε αυτό υπήρχαν και τέσσερις Ρώσοι πράκτορες που βρίσκονταν στην Ελλάδα. Αληθεύει; Δρουν Ρώσοι πράκτορες στην Ελλάδα;
Πιστεύω ότι κάτι τέτοια περίεργα συμβάντα συχνά γίνονται αντικείμενα ψευδούς προπαγάνδας, παιχνίδι ειδικών υπηρεσιών. Οσον αφορά το υπόβαθρο, πιστεύω ότι δεν θα έχουμε στη διάθεσή μας όλη την πληροφορία.
Θυμόμαστε παρόμοια συμβάντα εξαναγκαστικών προσγειώσεων αεροσκαφών στην Αυστρία, στην Ουκρανία, στην Τουρκία, τα οποία δεν προκάλεσαν κανένα ενδιαφέρον της δυτικής κοινότητας. Ελπίζω ότι η ηγεσία της Λευκορωσίας θα εξηγήσει τι συνέβη πραγματικά, αλλά δεν αποκλείω ότι και εδώ η κατάσταση δεν εξελίχθηκε ερήμην των ειδικών υπηρεσιών, είτε ευρωπαϊκών είτε υπερωκεάνιων.
Ποια είναι η θέση της Ρωσίας για τις τουρκικές προκλήσεις εις βάρος της Ελλάδας στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και γενικότερα, για την επεκτατική και επιθετική της στάση και σε χώρες της Ανατολής;
Ως βουλευτής δεν δικαιούμαι να εκφράζω τις επίσημες θέσεις της Ρωσίας σ’ αυτό το ζήτημα, αλλά προσωπικά πιστεύω ότι η Ελλάδα και η Τουρκία, ως μέλη του ΝΑΤΟ, θα έπρεπε να έχουν εκεί μια κοινή πλατφόρμα για τη ρύθμιση των σχέσεών τους. Η Ρωσία καταβάλλει όλες τις προσπάθειες για να κατέβουν οι τόνοι, ώστε η Μεσόγειος να γίνει ζώνη ειρήνης και διαλόγου.
Ακούμε τους προβληματισμούς των συναδέλφων μας στο ελληνικό Κοινοβούλιο, η Ρωσία συνομιλεί με όλες τις συγκρουόμενες πλευρές στην περιοχή και προσπαθούμε να βρούμε σημεία επαφής για διάλογο με την Τουρκία σχετικά με την αντιμετώπιση του εξτρεμισμού στη Συρία. Δεν είναι καθόλου εύκολο.
Η Συρία υπέστη μαζική εξτρεμιστική επίθεση, και ουσιαστικά μόνο η Ρωσία έστελνε στον πληττόμενο πληθυσμό της ανθρωπιστική βοήθεια. Καμιά πραγματική βοήθεια εκ μέρους της Ε.Ε. στη Συρία δεν είδαμε – η Ρωσία ήταν σε όλο αυτό μόνη της. Εδώ δεν μπορώ να μην αναφερθώ σε μια άλλη μαζική καταστροφή και στον μαζικό αφανισμό του χριστιανικού πληθυσμού στο Ιράκ μετά την εισβολή των Αμερικανών.
Αυτό το ζήτημα είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Πιστεύουμε ότι πρέπει να συνεχίσουμε τον διάλογο με την τουρκική ηγεσία, ειδικά έχοντας υπόψη την ένταση στον Καύκασο, στη Μεσόγειο. Πρέπει να αναζητήσουμε κοινές λύσεις, πάντα βάσει του Διεθνούς Δικαίου, και να αποφεύγουμε εντάσεις και συγκρούσεις.
Μ.Η.Τ. 232120