Τυφλοί γεωπολιτικά, οι Ευρωπαίοι ηγέτες αδυνατούν να καταλάβουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν μπορεί να αλλάξει ρότα στο «καράβι»
Από τον Μιχάλη Ψύλο
Ποιος θα είναι ο επόμενος «τυχερός», που θα απολυθεί; Δέκα ημέρες μετά την απόλυση του κεντρικού τραπεζίτη, ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απομάκρυνε και τον αντιπρόεδρο της Κεντρικής Τράπεζας Μουράτ Τσετίνκαγια. «Αυτοκράτορας» είναι, άλλωστε, ό,τι θέλει κάνει, γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων του τη λεγόμενη «ανεξαρτησία» της Κεντρικής Τράπεζας.
Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος διόρισε ως αναπληρωτή κεντρικό τραπεζίτη ένα στέλεχος της αμερικανικής Morgan Stanley, τον Μουσταφά Ντουμάν. Διευθυντής του γραφείου επενδύσεων της Morgan Stanley στην Τουρκία, αλλά και στην Επιτροπή Ελέγχου της αμερικανικής τράπεζας στη Σαουδική Αραβία, ο Ντουμάν επιλέχθηκε από τον Ερντογάν «για να στείλει ένα μήνυμα προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν», όπως γράφει η αντιπολιτευόμενη «Cumhuriyet». «Νομίζω ότι ουδείς ασχολείται πλέον με το ποιος είναι ο εισερχόμενος και ποιος είναι αυτός που εκδιώχθηκε» λέει ο οικονομικός αναλυτής Ερντάλ Σαγκλάμ.
«Ανεξάρτητα από τα άτομα, τα τραπεζικά ιδρύματα δεν φημίζονται πλέον για την αξιοπιστία τους. Μιλάμε για μια γενική δυσπιστία στη διοίκηση. Υπάρχει ζήτημα εμπιστοσύνης. Έχει δημιουργηθεί μια πολύ εύθραυστη οικονομία, με αποτέλεσμα ακόμη και τα μικρότερα γεγονότα στον κόσμο ή στην Τουρκία, να επαρκούν για να υπονομεύσουν το ηθικό των αγορών». H ολλανδική «Volkskrant» τονίζει με έμφαση ότι «η παρέμβαση του Ερντογάν έχει προκαλέσει άλλη μια φορά αμφιβολίες για την ανεξαρτησία του προέδρου της τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών στην Τουρκία. Ο Ερντογάν έχει δώσει συχνά την εντύπωση ότι βλέπει τον αρχηγό της Κεντρικής Τράπεζας ως εκτελεστή των πολιτικών του προτιμήσεων». Και προσθέτει: «Η Τουρκία πληρώνει την απερισκεψία του Ερντογάν».
Το σύνολο του ευρωπαϊκού Τύπου εκτιμά ότι η επιλογή του τραπεζίτη της Morgan Stanley συνιστά μια απεγνωσμένη προσπάθεια του Ερντογάν να αναπτύξει διάλογο με ξένους επενδυτές. Γιατί, για να τους πείσει, φαίνεται δύσκολο, όσο δυσκολότερη γίνεται μέρα με τη μέρα η πολιτική επιβίωση του Τούρκου προέδρου. Με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν πλέον ότι το κυβερνών κόμμα ΑΚΡ δεν ξεπερνά το 30% και με το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης του Ντεβλέτ Μπαχτσελί να είναι μόλις στο 6%, ούτε κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα έχουν στην επόμενη Βουλή ούτε την προεδρία θα ξανακερδίσει ο Εντογάν. Αυτός είναι ο βασικός λόγος για τον οποίο ο Ερντογάν θέλει ένα νέο Σύνταγμα, κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του, ώστε να επανεκλεγεί με ποσοστό μικρότερο του 50%. Βλέπει ο Τούρκος πρόεδρος καθημερινά όλο και περισσότερους ψηφοφόρους να τον εγκαταλείπουν και παίρνει τα μέτρα του, δηλαδή. Ο δημοφιλής δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου, που προέρχεται από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, προηγείται του Ερντογάν με 10 ποσοστιαίες μονάδες στις δημοσκοπήσεις.
Δυστυχώς, η ηγεσία της Ε.Ε. και το Βερολίνο κλείνουν τα μάτια και στηρίζουν τον Ερντογάν, γυρνώντας την πλάτη στις αγωνίες της μεγάλης πλειονότητας του τουρκικού λαού. Ίσως γιατί το Βερολίνο, ως παραδοσιακός -ιστορικά- σύμμαχος της Τουρκίας, προσπαθεί να ενισχύσει τη γεωπολιτική επιρροή του στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ευρασίας, χρησιμοποιώντας ως «εργαλείο» τον Ερντογάν. Σε μια περίοδο, μάλιστα, που οι σχέσεις της Αγκυρας με τη νέα κυβέρνηση Μπάιντεν στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι επί ξυρού ακμής.
Αλήθεια, τι μήνυμα θα στείλουν στους Τούρκους πολίτες η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, που θα επισκεφτούν την Αγκυρα στις 6 Απριλίου; Θα καταδικάσουν απερίφραστα την ωμή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την καταστολή κάθε αντιπολιτευτικής δράσης από το καθεστώς Ερντογάν; Ή θα «σαλιαρίσουν» με τον Τούρκο πρόεδρο για τη δήθεν στροφή του; Το γερμανικό περιοδικό «Focus» γράφει ότι στόχος της επίσκεψης είναι «να ηρεμήσει τον Ερντογάν στη διαμάχη για το φυσικό αέριο στην ανατολική Μεσόγειο». Στο πλαίσιο αυτό θα προταθεί στον Τούρκο πρόεδρο σχέδιο για την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης με την Ε.Ε. «Και οι δύο πλευρές έχουν μεγάλο οικονομικό ενδιαφέρον για την επέκταση της Τελωνειακής Ένωσης» γράφει το «Focus».
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να ενισχύσει το εμπόριο στους τομείς της γεωργίας και των υπηρεσιών. Οι διαπραγματεύσεις υποτίθεται ότι θα έπρεπε να είχαν ξεκινήσει στα τέλη του 2016, αλλά μέχρι τώρα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. δεν είχαν δώσει εντολή διαπραγμάτευσης στην Επιτροπή. Φαίνεται, δυστυχώς, ότι η «επίθεση γοητείας» του Ερντογάν έπεισε τους Ευρωπαίους ηγέτες. Τι κι αν το κράτος δικαίου, τα θεμελιώδη δικαιώματα και η ελευθερία της έκφρασης στην Τουρκία καταπατώνται βάναυσα; Τι κι αν εντείνονται οι διώξεις εναντίον δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, ακτιβιστών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, πολιτικών της αντιπολίτευσης και χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης; Ο ποιητής Γιλμάζ Οντάμπασι κινδυνεύει με δίωξη για προσβολή του Ερντογάν για ένα ποίημα που έγραψε πριν από 34 χρόνια. Ο πολυβραβευμένος δημοσιογράφος Ενβέρ Αϊσενέρ συνελήφθη για αναδημοσίευση κάποιων σκίτσων στο twitter.
Η γερμανική «FAZ» δεν διστάζει να ξεσκεπάσει τα σχέδια του Τούρκου προέδρου: «Λόγω και των επιπτώσεων από την πανδημία, η οικονομική κρίση θέτει σε κίνδυνο το πολιτικό μέλλον του Ερντογάν. Μόλις κατάλαβε τον κίνδυνο, ο Τούρκος πρόεδρος ζήτησε διάλογο με κύκλους με τους οποίους είχε προηγουμένως διαρρήξει τους δεσμούς του, μερικούς από τους οποίους είχε χαρακτηρίσει μάλιστα και εχθρούς. Ξαφνικά, έστειλε αντιπροσωπίες στην Αίγυπτο για να δουν τον πρόεδρο Αλ Σίσι, τον οποίο είχε πρόσφατα χαρακτηρίσει δολοφόνο. Ξαφνικά, επίσης, απέσυρε τα τουρκικά σεισμογραφικά σκάφη πίσω στα λιμάνια και κάθισε στο τραπέζι για διάλογο με την Ελλάδα».
Μ.Η.Τ. 232120