Με επτά συν δύο ναυτικές οδηγίες η Τουρκία συμπληρώνει ένα τρίμηνο απροκάλυπτων παραβάσεων του Διεθνούς Δικαίου και έχει «γκριζάρει» μια τεράστια στρατηγική περιοχή ανάμεσα σε Ρόδο – Καστελόριζο και Κύπρο
Από τον Νίκο Σταυρουλάκι
Με επτά συν δύο (7+2) τουρκικές NAVTEX (επτά αρχικές ναυτικές οδηγίες και δύο παρατάσεις, προηγούμενης ναυτικής οδηγίας), οι οποίες εκδόθηκαν από τον υδρογραφικό σταθμό της Αττάλειας από τον Ιούλιο 2020, η Αγκυρα συμπληρώνει ένα τρίμηνο συνεχών παραβιάσεων των δικαιοδοτικών ορίων της Ελλάδας και απροκάλυπτων παραβάσεων του Διεθνούς Δικαίου (ΔΔ) και του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (ΔΔΘ). Από τις 21 Ιουλίου το ερευνητικός σκάφος «Oruc Reis» έχει κυριολεκτικά εγκατασταθεί στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, με την Αθήνα να «ψάχνεται» πού και πότε έχει γίνει το μεγάλο λάθος.
Εν μέσω εντάσεων, προβοκατόρικων ενεργειών (ατίμωση της ελληνικής σημαίας με κόκκινη μπογιά στο Καστελόριζο) και ύβρεων, η Αγκυρα, παρά τη διεθνή κατακραυγή και τις δηλώσεις στήριξης της Ελλάδας από εταίρους και συμμάχους, συνεχίζει από το καλοκαίρι ακάθεκτη την εφαρμογή της στρατηγικής της λεγόμενης «Γαλάζιας Πατρίδας», αδιαφορώντας για τις, ούτως ή άλλως, «ακρωτηριασμένες» στην πράξη αντιδράσεις της Ελλάδας.
Επιχειρεί έτσι να εδραιώσει την παρουσία της στην ανατολική Μεσόγειο, περιφέροντας την τουρκική σημαία, μέσω του «Oruc Reis», σε μια περιοχή που, ακόμα και εάν δεν ενέπιπτε στην ελληνική κυριαρχία (κατά το Διεθνές Δίκαιο) ένας «ναυτικός λαός» και κατ’ επέκταση, μια ναυτική χώρα, θα έπρεπε να την έχει κατακτήσει (κατά κυριολεξία – να την έχει κάνει κτήμα της) προ πολλού, αντί να τρέχει πανικόβλητη πίσω από τις τουρκικές χυδαιότητες.
Σε διαρκή βάση η Τουρκία επιχειρεί να «καπαρώσει» την περιοχή απροκάλυπτα, συστηματικά. Έτσι, ο θαλάσσιος ζωτικός χώρος της χώρας μας, έξω από το Αρχιπέλαγος, μετετράπη σε αχίλλειο πτέρνα. Οι διαδοχικές τουρκικές NAVTEX στην ίδια θαλάσσια περιοχή, αυτήν που σχηματίζεται από τους τρεις ελληνικούς νησιωτικούς όγκους (Ρόδος, Μεγίστη, Κύπρος), έχουν ήδη ξεκουρελιάσει τις ελληνικές «κόκκινες γραμμές» τόσες φορές, που αρχίζουν να ενεργοποιούν τη λαϊκή αγανάκτηση.
Όχι τόσο γιατί το «άνομο γένος» (κατά την κρίση του Αδαμάντιου Κοραή) συνεχίζει να επιτίθεται αδιάκοπα, με λύσσα, εναντίον της Ελλάδας, όσο γιατί ο «ραγιαδισμός», όσα ωραία λόγια περί «σθεναράς υπεράσπισης των εθνικών δικαίων» και αν ακούει, δεν μπορεί να βγει από τη φυλακή του. Αντιδράσεις, διαβήματα, καταγγελίες, παραστάσεις προς φίλους, εταίρους και συμμάχους, η Αγκυρα τα πετάει στα σκουπίδια και συνεχίζει απτόητη την επιθετική της ρητορική και πρακτική, η οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις στρατιωτικών και διπλωματικών κύκλων που γνωρίζουν καλύτερα από τους πολιτικούς πώς πολιτεύεται η Τουρκία από την ίδρυσή της ως σύγχρονος κράτος (και παλαιότερα), θα συνεχίσει στην ίδια ρότα, μέχρι να επιτύχει τον τελικό σκοπό της.
«Χτύπα χτύπα μία πόρτα, στο τέλος θα ανοίξει» αναφέρει απόσπασμα από το Κοράνιο. Πολύ περισσότερο όταν την πόρτα την ανοίγουμε εμείς οι ίδιοι, κλειδαμπαρωμένοι πίσω από τα έξι μίλια, τα οποία η Τουρκία δεν αμφισβητεί. Οι ελληνικές «κόκκινες γραμμές» στραπατσάρονται ήδη άγαρμπα, ανάμεσα στα έξι, στα 12 και τα 200 ναυτικά μίλια της σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, χωρίς η ελληνική πλευρά να μπορεί να συγκροτήσει αποτρεπτική «γραμμή άμυνας», πλην γενικών διακηρύξεων.
Και εάν μεν πρόκειται για σχεδιασμένη τακτική, που υπαγορεύεται από τους στρατιωτικούς κανόνες της ελαστικής άμυνας, ας ησυχάσουμε. Η ελαστική άμυνα ήταν η εφαρμοσμένη επί του πεδίου τακτική των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων απέναντι στην ιταλική επίθεση τον Οκτώβριο του ’40 στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και η αφετηρία της προέλασης και της νίκης. Είναι, όμως, όλα τα πεδία ίδια;
Η νέα, πλέον πρόσφατη τουρκική NAVTEX, η οποία εκδόθηκε το βράδυ του περασμένου Σαββάτου (31/10) και αφορά τη θαλάσσια περιοχή νότια της Ρόδου και δυτικά του Καστελόριζου, ξεπερνά κάθε όριο πρόκλησης και υπομονής. Ακόμα και κυβερνητικά χείλη αποτολμούν, τελευταία, να τονίσουν ότι η υπομονή της Αθήνας εξαντλείται. Για πρώτη φορά από το καλοκαίρι, η Τουρκία δεσμεύει στην ανατολική Μεσόγειο θαλάσσιες περιοχές μεταξύ ελλαδικού και κυπριακού χώρου. Τώρα, όμως, σχηματοποιεί στη θάλασσα μια πραγματική «σφήνα» ανάμεσα στα δύο νοτιοδυτικότερα ελληνικά νησιά της Δωδεκανήσου (Ρόδος – Καστελόριζο), για τα οποία τα τουρκικά επιτελεία επίμονα έχουν σχεδιάσει επιθετικές ενέργειες επί χάρτου.
Με ένα διάλειμμα ολίγων ημερών, μόνο όταν επρόκειτο το τουρκικό ζήτημα να συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και οι κυρώσεις επικρέμαντο πάνω από το κεφάλι του Ερντογάν, η Αγκυρα σταμάτησε (για κανένα δεκαήμερο) τις προκλήσεις, αφήνοντας περιθώρια ελπίδας ή και συνετισμού. Σε αυτήν τη μικρή ανάπαυλα ανακουφίστηκαν μόνο οι αφελείς! Η Τουρκία επανέρχεται δριμύτερη εναντίον της Ελλάδας, ακόμα και την ώρα που μετράει τις πληγές της από τον φονικό σεισμό που έπληξε τη Σμύρνη.
Ασφαλώς το ζήτημα της ελαστικής άμυνας είναι εφαρμοστό στην περίπτωση που η Αθήνα μπορεί να αντιμετωπίσει με φραστικές και πρακτικές υπεκφυγές στο πεδίο τις δήθεν έρευνες του τουρκικού ερευνητικού σκάφους και των συνοδευτικών του (άπλωσε καλώδια ή δεν άπλωσε;) εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Τους προβληματισμούς αυτούς υποδέχονται με γέλια στο προεδρικό στην Αγκυρα. Οταν θα αρχίσουν οι πρόβες γεωτρήσεων, θα αρχίσουν τα πραγματικά γέλια. Και οι Ιταλοί το ’40 πριν από την εκδήλωση της επίθεσης της 28ης Οκτωβρίου είχαν προβεί σε χιλιάδες προκλήσεις εναντίον της χώρας μας. Πολυβολούσαν από αέρος Ελληνες ψαράδες στο Αιγαίο, βύθιζαν πολεμικά πλοία αγκυροβολημένα σε ελληνικά νησιά, παρενοχλούσαν ελληνικά πλοιάρια στο Ιόνιο, κατηγορούσαν την ελληνική κυβέρνηση για «μη φιλική προς τη Ρώμη συμπεριφορά», αλλά όσο δεν πατούσαν πόδι στο ελληνικό χώμα, πόλεμος δεν γινόταν.
Η Τουρκία δεν κρύβει τη στάση της, ούτε τις προθέσεις της. Ποτέ δεν το έπραξε. Και οι δηλώσεις του Ερντογάν δεν χρειάζονται αποκωδικοποίηση. «Θα συνεχίσουμε», είπε την περασμένη εβδομάδα, «με το “Oruc Reis”, το “Κanuni”, το “Javuz”, το “Barbaros” μέχρι να ολοκληρώσουμε το πρόγραμμά μας. Θα συνεχίζουμε την πολιτική των NAVTEX όσο χρειαστεί» (επί λέξει)! Όμως, τα σκάφη που κατονόμασε δεν είναι μόνο ερευνητικά, είναι και γεωτρύπανα. Ακούει κανείς;
Το ύπουλο σχέδιο του «σουλτάνου» παράλληλα με την τριμερή οριοθέτηση ΑΟΖ
Το τουρκικό σχέδιο μπήκε μπροστά το καλοκαίρι, παράλληλα με τις ελληνικές κινήσεις οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ιταλία και την Αίγυπτο. Ταυτόχρονα με τη «διπλωματία των κανονιοφόρων» (είναι από άλλη εποχή, αλλά φαίνεται ότι αποδίδει) άρχισε να εφαρμόζει αποτελεσματικά και τη «διπλωματία των NAVTEX».
Με κάθε νέα, χειρουργικά σχεδιασμένη τουρκική NAVTEX η Αγκυρα έκανε ακόμα ένα βήμα στον δρόμο της εφαρμοσμένης στρατηγικής της, αφήνοντας κάθε φορά την Αθήνα να ελπίζει ότι θα είναι η τελευταία.
Για καθεμία NAVTEX η Τουρκία προφασιζόταν, κρυφά ή φανερά, ελληνικά διπλωματικά πατήματα, είτε δήθεν απαντούσε σε ελληνικές διπλωματικές κινήσεις που την ενοχλούσαν είτε χωρίς «excuse» προχωρούσε σχεδιάζοντας τις λεπτομέρειες της επόμενης κίνησης. Η «κυριακάτικη δημοκρατία» από το τέλος Αυγούστου (φύλλο 30/8) είχε καταγράψει τις τουρκικές μεθοδεύσεις.
1. NAVTEX 0977/20 – Έκδοση 21/7/2020. Περίοδος δραστηριότητας από 21/7 έως 2/8. Είναι η πρώτη με την οποία η Αγκυρα εγκαινίασε τη διπλωματία των NAVTEX, ανοίγοντας τον χορό των πρόσφατων προκλήσεων και της σκόπιμης καλλιέργειας έντασης της τελευταίας περιόδου. Οι προθέσεις των σχεδιαστών, προσαρμοσμένες στα γεγονότα των ημερών. Η ελληνοϊταλική συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ είναι γεγονός. Η ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία δεν υπάρχει ακόμα και η Αγκυρα εξακολουθεί να παίζει δυνατά με το παράνομο «τουρκολιβυκό μνημόνιο». Ακολούθησαν τρεις τουρκικές NAVTEX, με τις οποίες η Αγκυρα επιχείρησε να γνωστοποιήσει τις προθέσεις της και να εδραιώσει την παρουσία της στην περιοχή, απευθυνόμενη και προς τη διεθνή κοινότητα.
2. NAVTEX 1024/20 – Έκδοση 10/8/20. Περίοδος δραστηριότητας από 10/8 έως 23/8. Αφορμή για τη NAVTEX υποτίθεται ότι βρήκε η Αγκυρα αμέσως μετά την υπογραφή της ελληνοαιγυπτιακής συμφωνίας για τις ΑΟΖ. Η συμφωνία αυτή είναι το πρόσχημα. Η ναυτική οδηγία για σεισμικές έρευνες του «Oruc Reis» και των συνοδευτικών σκαφών σε μια περιοχή ανατολικά της Κρήτης, δυτικά της Κύπρου και νότια του Καστελόριζου αποδόθηκε από τον Ερντογάν στην αναξιοπιστία της Αθήνας μετά την αποκληθείσα τριμερή συνάντηση στο Βερολίνο της πρέσβεως Σουρανή με τον σύμβουλο του Ερντογάν Καλίν, παρουσία του συμβούλου της Ανγκελα Μέρκελ, Χέκερ.
Το σχήμα που δημιουργούν οι συντεταγμένες της δεσμευθείσας περιοχής υπηρετούσε σε πρώτη φάση τη στρατηγική περιφοράς σημαίας από το τουρκικό ερευνητικό σκάφος, το οποίο, πλέοντας στην περιοχή, μέσα στο προκαθορισμένο χρονικό διάστημα, παράλληλα με τις δήθεν έρευνες που επρόκειτο να πραγματοποιήσει, θα οριοθετούσε συμβολικά (επικοινωνιακά) μεγάλη θαλάσσια περιοχή εντός των ορίων της «Γαλάζιας Πατρίδας», η οποία με τη σειρά της ουδεμία σχέση έχει με την αναζήτηση υδρογονανθράκων.
3. NAVTEX 1062/20 – Εκδοση 23/8/20. Παράταση της προηγούμενης NAVTEX. Περίοδος δραστηριότητας από 23/8 έως 27/8. Με την οδηγία αυτήν η Αγκυρα αναζήτησε μόνο τη χρονική επέκταση της προηγούμενης ναυτικής οδηγίας, χωρίς καμία αλλαγή στις συντεταγμένες της θαλάσσιας περιοχής που δεσμεύτηκε παράνομα (όπως σε όλες τις περιπτώσεις) από τον σταθμό της Αττάλειας. Κυβερνητικές πηγές, σχολιάζοντας το γεγονός, επισήμαιναν ότι «η Τουρκία με τη συνέχιση της προκλητικής συμπεριφοράς της το μόνο που κάνει είναι να δείχνει σε όλον τον κόσμο ότι η αναφορά στο Διεθνές Δίκαιο και στον διάλογο είναι καθαρά προσχηματική».
4. NAVTEX 1085/20 – Εκδοση 27/8/20. Περίοδος δραστηριότητας από 27/8 έως 1/9. Η νέα αυτή ναυτική οδηγία εμφάνιζε στον χάρτη μια τελείως διαφορετική εικόνα από τις προηγούμενες οδηγίες, με σαφή διαφοροποίηση περιοχής.
Η μικρή χρονική διάρκειά της (σ.σ.: «εάν δεν ανανεωθεί», λέγαμε εκείνες τις ημέρες) δεν καταδεικνύει προθέσεις ουσιαστικών σεισμικών ερευνών στον βυθό για υδρογονάνθρακες, καθώς ο πραγματικός σκοπός είναι να εντυπωθεί ως γεωγραφική ζώνη, ακριβώς στα όρια επαφής των ΑΟΖ Ελλάδας και Κύπρου. Και επειδή καμία τουρκική κίνηση δεν είναι τυχαία, η Αγκυρα φρόντισε να πλαισιώσει την κίνηση αυτή με στρατιωτική προστασία.
Με άλλη παράλληλη NAVTEX που έληγε στις 2 Σεπτεμβρίου, προανήγγειλε αεροναυτικές ασκήσεις με πραγματικά πυρά ανατολικά της Κύπρου, έξω από τον κόλπο της Αλεξανδρέτας, χωρίς να ερεθίζει την Ελλάδα, αλλά με ετοιμότητα και εγγύτητα επιχειρησιακής δράσης στην περιοχή ενδιαφέροντος.
5. NAVTEX 1093/20 – Εκδοση 31/8/20. Παράταση της προηγούμενης NAVTEX. Περίοδος δραστηριότητας από 2/9 έως 12/9. Τελικά η προηγούμενη NAVTEX παρατάθηκε, όπως αναμενόταν, μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου. Ο ναυτικός κλοιός γύρω από το Καστελόριζο σφίγγει και η Αθήνα κινητοποιείται σε μια μαραθώνια διεθνή ενημέρωση για τις τουρκικές αυθαιρεσίες. Κανείς δεν ξεχνά ότι το Καστελόριζο είναι το πολυτιμότερο νησί της χώρας στη συγκεκριμένη φάση και ο πρώτος στόχος της Τουρκίας. Σε αυτή τη φάση «κάνει κράτει», καθώς η Τουρκία παραπέμπεται στο ευρωπαϊκό συμβούλιο για «τεντιμποϊσμό».
Ο τραγέλαφος των έξι μιλίων
6. NAVTEX 1262/20 – Έκδοση 11/10/20. Περίοδος δραστηριότητας από 12/10 έως 22/10. Ακόμα μία τουρκική NAVTEX με πρόθεση τη διατήρηση της τουρκικής σημαίας στη θαλάσσια περιοχή νότια του Καστελόριζου. Τραγέλαφος σημειώνεται στα κυβερνητικά κλιμάκια σχετικά με το εάν η Ελλάδα σε αυτή τη φάση υπερασπίζεται τα 6 ή τα 12 μίλια.
7. NAVTEX 1314/20 – Έκδοση 21/10/20, 23.30. Περίοδος δραστηριότητας από 21/10 έως 27/10. Η τουρκική NAVTEX εκδίδεται την ίδια μέρα που στη Λευκωσία πραγματοποιείται η τριμερής συνάντηση Μητσοτάκη – Αναστασιάδη – Σίσι στη Λευκωσία, μέσω της οποίας και οι τρεις σύμμαχες χώρες καταγγέλλουν την τουρκική προκλητικότητα.
8. NAVTEX 1332/20 – Έκδοση 24/10/20, 23.30. Περίοδος δραστηριότητας από 25/10 έως 4/11. Ακόμα μία τουρκική ναυτική οδηγία με την οποία η Αγκυρα παρατείνει την παραμονή του «Oruc Reis« στην ελληνική υφαλοκρηπίδα για δέκα ημέρες. Εκδόθηκε ακριβώς την ημέρα που ο Γενς Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε θριαμβευτικά ότι οι δύο χώρες αποφάσισαν να ακυρώσουν στρατιωτικές ασκήσεις τις ημέρες των εθνικών επετείων τους (28 και 29 Οκτωβρίου, αντίστοιχα). Μόνο που οι ελληνικές ασκήσεις ήταν προγραμματισμένες να γίνουν σε ελληνικά νερά και οι τουρκικές σε ελληνικά νερά επίσης.
Ύστατη πρόκληση
9. NAVTEX 1364/20 – Έκδοση 31/10/20, 23.30. Περίοδος δραστηριότητας από 1/11 έως 14/11. Η τελευταία φάση της πρόκλησης εκδηλώθηκε αργά τη νύχτα (23.30) της 31ης Οκτωβρίου. Η τελευταία τουρκική NAVTEX εκδόθηκε το περασμένο Σάββατο και ακόμα μία φορά αναβαθμίζει το τουρκικό ζητούμενο. Αυτή τη φορά η περιοχή που δεσμεύει η Αγκυρα είναι σχεδιασμένη ώστε να προκαλέσει ακόμα περισσότερο την ελληνική πλευρά, η οποία συνεχώς οπισθοδρομεί για να αποφύγει τα χειρότερα (για ποιον;). Η εικόνα της περιοχής αυτής στον χάρτη έχει το σχήμα κανονικής σφήνας και μάλιστα, στην καρδιά της ελληνικής εξωτερικής υφαλοκρηπίδας – έξω από το νότιο τόξο που σχηματίζουν τα νοτιότερα ελληνικά νησιά του Αιγαίου προς την ανοιχτή θάλασσα. Αυτήν τη θάλασσα η υπεροπτική – μυωπική Αθήνα την είχε επί δεκαετίες εγκαταλείψει στην τύχη της, μέχρι που αντιλήφθηκε ότι η τουρκική σημαία πλέει μέσα στην αυλή του σπιτιού μας και τα τουρκικά ερευνητικά κινούνται σε ελληνικά οικόπεδα. Ταυτόχρονα, η τουρκική σφήνα αποκόπτει για πρώτη φορά τη Ρόδο από το Καστελόριζο. Στις προηγούμενες περιπτώσεις οι τουρκικές NAVTEX απέκοπταν τον ελλαδικό από τον κυπριακό χώρο. Η κίνηση αυτή ήρθε μετά την επίσκεψη Λαβρόφ στην Αθήνα και την αποδοχή από τον Ρώσο «τσάρο» της διπλωματίας της θέσης ότι κάθε χώρα έχει αυτοτελές δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων της στα 12 μίλια.
Η περιοχή που δέσμευσε η Τουρκία
Οι διαδοχικές τουρκικές NAVTEX αποτυπώνουν τις πολεμικές επιδιώξεις της Αγκυρας. Με την περιοχή στο σύνολό της, στην οποία περιφέρονται από τις 21 Ιουλίου το τουρκικό ερευνητικό «Oruc Reis» και τα δύο συνοδευτικά σκάφη, αχρηστεύεται τελείως η έννοια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Παράλληλα (στρατιωτικά) αποκόπτεται τελείως όχι μόνο η η Κύπρος από τον ελλαδικό χώρο, αλλά και η Ρόδος από το Καστελόριζο.
Μ.Η.Τ. 232120