Η κυβέρνηση κάνει διπλωματία την ώρα που το «Oruc Reis» γκριζάρει ανενόχλητο!
Από τον Ανδρέα Καψαμπέλη
Σε φάση έντονων διπλωματικών διεργασιών έχει εισέλθει η νέα κρίση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, που κλιμακώθηκε με την έξοδο του «Oruc Reis» και την πολυήμερη εγκατάστασή του στην περιοχή της υφαλοκρηπίδας μας. Το παρασκήνιο ήδη έχει φουντώσει και το ερχόμενο διάστημα αναμένεται να είναι πολύ κρίσιμο, με φόντο τις προσπάθειες και τις ασφυκτικές πιέσεις να οδηγηθούν οι δύο πλευρές στο τραπέζι του διαλόγου…
Σε πρώτο στάδιο η ελληνική κυβέρνηση εμφάνισε τη διάθεση να αντιδράσει με αποφασιστικό τρόπο, προειδοποιώντας σε όλους τους τόνους την Τουρκία να μην προχωρήσει στην παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας. Στη συνέχεια οχυρώθηκε πίσω από τεχνικού τύπου ισχυρισμούς για το αν εμποδίστηκαν τα καλώδια του τουρκικού σκάφους να κάνουν τις έρευνες ή όχι, αλλά στην πραγματικότητα η πολιτική ηγεσία -απορρίπτοντας τις εισηγήσεις της στρατιωτικής- επέλεξε να μην κάνει η Ελλάδα την πρώτη κίνηση μιας πιθανής εμπλοκής.
Σχεδόν μία εβδομάδα αργότερα το τετελεσμένο έχει ήδη συμβεί και η Άγκυρα έχει γκριζάρει de facto μια θαλάσσια περιοχή που δεν της ανήκει. Αν και η χώρα μας δεν έχει ανακηρύξει ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβάνεται στα όριά της.
Με τη στάση και τις κινήσεις της αυτές τις ημέρες πάντως η Άγκυρα έδειξε ότι η προτεραιότητά της δεν ήταν να προκαλέσει θερμό επεισόδιο. Είτε εκτιμώντας την κατάσταση είτε γνωρίζοντας κάτι περισσότερο, ο Ερντογάν επιδίωξε να καταστήσει «αμφισβητούμενη» όλη αυτή την περιοχή στην οποία πηγαινοέρχεται το «Oruc Reis». Διευρύνει έτσι μετά τη στεριά και στη θάλασσα τις γκρίζες ζώνες, απειλώντας ευθέως να επεκταθεί το αμέσως επόμενο διάστημα και σε άλλες περιοχές, ακόμη και νότια της Κρήτης. Το σημείο που γκριζάριζε άλλωστε αυτή την εβδομάδα μπορεί μεν να βρίσκεται στα όρια της ελληνικής ΑΟΖ, αλλά από εκεί θα διέρχεται και ο υποθαλάσσιος αγωγός East Med, τη συμφωνία για την κατασκευή του οποίου υπέγραψε στις αρχές του έτους η χώρα μας μαζί με την Κύπρο και το Ισραήλ. Επομένως, η εμπλοκή αποκτά και μια άμεση ενεργειακή διάσταση, αφού η Τουρκία, με τη στήριξη και της Γερμανίας, αντιτίθεται στην κατασκευή αυτού του αγωγού, επιδιώκοντας η διέλευση του φυσικού αερίου να γίνεται μέσω του εδάφους της.
Μπροστά σε αυτό το σκηνικό η διπλωματική κινητικότητα εντάθηκε τα τελευταία εικοσιτετράωρα, καθώς την Παρασκευή επρόκειτο να πραγματοποιηθεί και η τηλεδιάσκεψη των υπουργών Εξωτερικών της Ευρ. Ένωσης. Αν και εκτός από το Ισραήλ μπήκε στο παιχνίδι και η Γαλλία, τον τόνο δίνουν ωστόσο η Γερμανία και η πίεση που ασκείται από την Ανγκελα Μέρκελ για εφ’ όλης της ύλης διαπραγματεύσεις. Καθώς μάλιστα άρχισαν πάλι τα τηλεφωνήματα μεταξύ των ηγετών, ο Ερντογάν φέρεται ότι επανέλαβε προς τη Γερμανίδα καγκελάριο την πρόταση για σύγκληση όλων των χωρών της Μεσογείου για την εξεύρεση «μιας αποδεκτής φόρμουλας που θα προστατεύει τα δικαιώματα όλων». Με τη σειρά της η κυρία Μέρκελ, η οποία εν συνεχεία μίλησε με τον Ελληνα πρωθυπουργό -και υπό την κάλυψη ότι η Γερμανία είναι προεδρεύουσα χώρα στην Ε.Ε. αυτό το εξάμηνο-, έχει θέσει την πρόταση στο τραπέζι, βοηθώντας στη δημιουργία συσχετισμών υπέρ των τουρκικών θέσεων.
Η ελληνική κυβέρνηση από τη στιγμή που οριστικοποίησε την επιλογή της να αποφύγει τη σθεναρή απάντηση στις τουρκικές προκλήσεις βρίσκεται εκ των πραγμάτων πλέον αντιμέτωπη με μια πορεία προς επώδυνους συμβιβασμούς. Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης εδώ και πολύ καιρό δεν έχει κρύψει την αποδοχή μιας διαδικασίας διαλόγου, θέτοντας ουσιαστικά ως προϋπόθεση αυτό να μη γίνει υπό το κράτος απειλών και προκλήσεων. Βέβαια, ούτε αυτό τηρήθηκε στην πράξη, καθώς μόλις λίγα εικοσιτετράωρα μετά τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο η μυστική τριμερής συνάντηση για να δρομολογηθεί η έναρξη των διερευνητικών επαφών.
Ο Ερντογάν, μετά την καθ’ όλα σύμφωνη με το Διεθνές Δίκαιο συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο, ακύρωσε τις επαφές αυτές αλλά, όπως φαίνεται -αποθρασυμένος τώρα-, επιδιώκει η πιθανή επανέναρξη να γίνει με ακόμη καλύτερους όρους για την πλευρά του και πιο επαχθείς για τη χώρα μας.
«Oruc Reis»: Γκριζάρει ανενόχλητο
Η … παρέλαση του τουρκικού ερευνητικού «Oruc Reis» έχει εκθέσει και θα συνεχίσει να εκθέτει την ελληνική κυβέρνηση και τους χειρισμούς της. Το σκάφος, από τη Δευτέρα που άφησε το λιμάνι της Αττάλειας, μπήκε στην ελληνική υφαλοκρηπίδα όχι μόνο του, αλλά συνοδευόμενο από μια φρεγάτα, τέσσερις κορβέτες και πιθανόν υποβρύχια σκάφη.
Από τη Δευτέρα το μεσημέρι, λοιπόν, το «Oruc Reis» γκριζάρισε de facto τη θαλάσσια περιοχή μεταξύ του 28ου Μεσημβρινού και του 32ου Μεσημβρινού. Έφτασε στα 60 με 70 ναυτικά μίλια μέσα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, οκτώ μόλις μίλια μακρύτερα από το ανατολικό άκρο του σημείου που ορίζει τη συμφωνία της Ελλάδας με την Αίγυπτο για ΑΟΖ, προτού στρίψει για να συνεχίσει τις έρευνές του με απλωμένα τα καλώδια για τον ηχοβολισμό του βυθού. Το βράδυ της Τρίτης πραγματοποίησε στροφή, όταν έφτασε στα όρια της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου, συνέχισε το ταξίδι του στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, μέχρι που κάποια στιγμή το απόγευμα βγήκε από τα όριά της και μπήκε στην κυπριακή ΑΟΖ, πάντα εντός των ορίων της τουρκικής Navtex.
Η χαμηλή ταχύτητα πλεύσης του τουρκικού ερευνητικού πλοίου φαίνεται ότι οφείλεται στην απόπειρα χαρτογράφησης του βυθού της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Κι όμως, από την πλευρά της, η ελληνική κυβέρνηση άφηνε να διαρρέουν αστείες και φθηνές δικαιολογίες, ότι δεν διεξάγει έρευνες λόγω του θορύβου από τα παραπλέοντα σκάφη. Δεν απάντησε, όμως, η ελληνική κυβέρνηση στο ερώτημα γιατί, εφόσον το «Oruc Reis» δεν διεξάγει έρευνες και επρόκειτο για αβλαβή διέλευση ενός ερευνητικού σκάφους και ορισμένων πολεμικών συνοδευτικών, χρειάστηκε να κάνει τεράστιες προσπάθειες για να ενημερώσει τον διεθνή παράγοντα για την προκλητικότητα των Τουρκων. Ποια προκλητικότητα; «Αβλαβή» διέλευση στα διεθνή ύδατα δεν έκαναν οι Τούρκοι;
Δύο 24ωρα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα έπλεε και έκανε έρευνες το τουρκικό ερευνητικό σκάφος, και την Τετάρτη το απόγευμα ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αποφάσιε να απευθυνθεί με μήνυμά του στον ελληνικό λαό. Ο Ελληνας πρωθυπουργός, στο ηττοπαθές μήνυμά του, μοιάζει να εκλιπαρεί την Άγκυρα, η οποία έχει τον μισό της στόλο, να καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου. Εμφανίστηκε κατώτερος των περιστάσεων και για ακόμη μία φορά υποστήριξε ότι το «Oruc Reis» δεν πραγματοποίησε έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα: «Δεν σηκώνουμε σημαίες ευκαιρίας. Υψώνουμε τη στάση της ευθύνης και της νομιμότητας. Γιατί δεν γίνεται σοβαρή εξωτερική πολιτική με προπαγανδιστικές φωτογραφίες από ανύπαρκτες σεισμικές έρευνες. Ούτε και με εθνικιστικούς παροξυσμούς προς ελεγχόμενα μέσα ενημέρωσης».
Επρόκειτο για προπαγάνδα των Τούρκων, είπε ο κ. Μητσοτάκης. Τότε, προς τι το μήνυμα και η ενημέρωση των πολιτικών αρχηγών, που είχε προηγηθεί κατά ένα 24ωρο του μηνύματος; Όλα αυτά για την τουρκική προπαγάνδα; Για το τίποτα;
Μεγαλοστομίες της λογικής ότι σε οποιαδήποτε αντιπαράθεση οι γείτονες θα τα έβαζαν με ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση ακούστηκαν και από τα πρωθυπουργικά χείλη στο μήνυμά του: «Δεν είμαστε μόνοι σε αυτή την προσπάθεια. Η άμεση ανταπόκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο αίτημά μας να συγκληθεί το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων επιβεβαιώνει ότι το ζήτημα δεν αφορά μόνο τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλλά και τις σχέσεις όλης της Ευρώπης με την Τουρκία».
Πόσο ρεαλιστικό ήταν αυτό, όταν, μία ημέρα πριν, οι πληροφορίες έκαναν λόγο για «πόρτα» της Μέρκελ στον Μητσοτάκη και στο αίτημά του για έκτακτη σύνοδο κορυφής για την τουρκική προκλητικότητα; Αυτό έγινε -τουλάχιστον έτσι δείχνει η χρονική σειρά των γεγονότων- κατά τη διάρκεια της σύσκεψης που είχε την Τρίτη το πρωί ο πρωθυπουργός με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια στο Μαξίμου. Αφού απορρίφθηκε το αίτημα για έκτακτη σύνοδο κορυφής, ο κ. Μητσοτάκης έδωσε εντολή στον Δένδια να ζητήσει τη σύγκληση του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε.
Το αίτημα έγινε δεκτό έπειτα από αρκετές ώρες. Ακόμη και ο τρόπος με τον οποίο ανακοίνωσε ο κ. Μπορέλ την έκτακτη σύγκληση του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. είναι χαρακτηριστικός: Πουθενά δεν αναφέρεται στην προκλητικότητα της Τουρκίας, πουθενά δεν αναφέρεται στις παραβιάσεις της ελληνικής και της κυπριακής ΑΟΖ, αλλά μόνο στην «κατάσταση στην ανατολική Μεσόγειο». Φυσικά, αυτό δεν ήταν καν το μοναδικό θέμα που συζητήθηκε χθες στην έκτακτη σύνοδο του συμβουλίου, αφού, όπως είχε ανακοινώσει ο κ. Μπορέλ, «θέματα της συζήτησης ήταν επείγοντα ζητήματα και η εξέταση της κατάστασης στην ανατολική Μεσόγειο, οι προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στη Λευκορωσία, καθώς και οι εξελίξεις στον Λίβανο». Φαίνεται, μάλιστα, ότι η… σύγκληση του συμβουλίου έγινε κατόπιν πιέσεων της… Κύπρου, μέσω Γαλλίας, ξεπερνώντας γερμανικούς σκοπέλους, αφού το ελληνικό αίτημα δεν αντιμετωπίστηκε θετικά στις Βρυξέλλες.
Μ.Η.Τ. 232120