Οι περισσότεροι δεν μπορούν να λάβουν το επίδομα ανασφάλιστων εξαιτίας των απαράδεκτων περιορισμών που έχουν θεσπιστεί
Είναι κοινή γνώση ότι το ελληνικό κράτος διαχρονικά κρατά εχθρική στάση έναντι των πολιτών του, όπως αυτό αποδεικνύεται σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας. Ωστόσο, αυτό που βιώνουν οι πλέον αδύναμοι, δηλαδή οι άποροι υπερήλικοι, είναι ο μέγιστος εμπαιγμός, καθώς είναι κι αυτοί που δεν έχουν κανένα μέσο να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους και να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Ο λόγος για το Επίδομα Ανασφάλιστων Υπερηλίκων που χορηγεί ο ΟΠΕΚΑ σε μόλις 33.000 δικαιούχους, ενώ αυτοί που το έχουν πραγματικά ανάγκη είναι πολλαπλάσιοι, όμως το στερούνται λόγω των απαράδεκτων περιορισμών που έχουν θεσπιστεί.
Από τις 12 Μαΐου 2016, ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του νόμου Κατρούγκαλου, ν. 4387/2016, άρθρο 93, για να δικαιωθούν οι ανασφάλιστοι υπερήλικοι το συγκεκριμένο επίδομα θα πρέπει το συνολικό ετήσιο ατομικό φορολογητέο εισόδημά τους καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημά τους να μην υπερβαίνουν το ποσό των 4.320 ευρώ ή, στην περίπτωση εγγάμων, το συνολικό ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα καθώς και το απαλλασσόμενο ή φορολογούμενο με ειδικό τρόπο εισόδημα να μην υπερβαίνουν το ποσό των 8.640 ευρώ.
Δεν δικαιούνται
Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι μία ανασφάλιστη υπερήλικη, π.χ. μια γιαγιά που ζει μόνη χωρίς πραγματικό εισόδημα (μηδέν), η οποία ζει σ’ ένα σπίτι μόλις 34 τ.μ. (που σίγουρα δεν καλύπτει τις στεγαστικές της ανάγκες), που μπορεί να το κληρονόμησε από τον σύζυγο που πέθανε, δεν δικαιούται το επίδομα ανασφάλιστου υπερηλίκου επειδή από τη φορολογική της δήλωση προκύπτει τεκμαρτό (υποθετικό φορολογητέο και όχι πραγματικό) εισόδημα 4.360 ευρώ (τεκμήριο διαβίωσης 3.000 + 1.360 τεκμήριο κατοικίας για 34 τ.μ.).
Ενώ σε ένα άλλο παράδειγμα ένας παππούς, που ζει σε ένα σπίτι 20 τ.μ. (που δεν καλύπτει ούτε τις μισές στεγαστικές ανάγκες) και που έχει ένα Ι.Χ. 20ετίας 900 κ.ε., επίσης χωρίς πραγματικό εισόδημα, επειδή προκύπτει τεκμαρτό φορολογητέο εισόδημα 5.800 ευρώ (3.000 το τεκμήριο διαβίωσης + 800 το τεκμήριο της κατοικίας + 2.000 το τεκμήριο του αυτοκινήτου) επίσης δεν δικαιούται το επίδομα ανασφάλιστου υπερηλίκους.
Σε ένα τρίτο παράδειγμα ένας παππούς με μηδενικό πραγματικό εισόδημα, που φιλοξενείται από φιλικό πρόσωπο επειδή δεν έχει δική του κατοικία αφού δεν έχει χρήματα για να μισθώσει κατοικία, είναι κάτοχος Ι.Χ. 1.200 κ.ε. δεκαετίας, επίσης δεν δικαιούται το επίδομα ανασφάλιστου υπερηλίκου επειδή του προκύπτει φορολογητέο εισόδημα από τεκμήρια το ποσό των 5.000 ευρώ (3.000 τεκμήριο διαβίωσης + 2.000 τεκμήριο Ι.Χ.).
Το Μάιο του 2018 η Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη διερεύνησε αναφορές πολιτών, ανασφάλιστων υπερηλίκων, σχετικά με τη μη χορήγηση σε αυτούς από τον τ. ΟΓΑ (και νυν ΟΠΕΚΑ) του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφάλιστων Υπερηλίκων, με την αιτιολογία της υπέρβασης των εισοδηματικών ορίων που θέτει ο νόμος. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως αναφέρει ο ΣτΠ, οι ενδιαφερόμενοι είτε δεν είχαν κανένα πραγματικό εισόδημα είτε είχαν πολύ χαμηλό πραγματικό εισόδημα, αλλά το φορολογητέο εισόδημά τους προσδιοριζόταν βάσει των αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης, με αποτέλεσμα να υπερβαίνει τα εισοδηματικά όρια του νόμου.
Επισημάνσεις
H Αρχή επισήμανε ότι το φορολογητέο εισόδημα του αιτούντος, στο μέτρο που υπολογίζεται βάσει των τεκμηρίων εισοδήματος που προβλέπονται από την ισχύουσα φορολογική νομοθεσία και βασίζονται στην αντικειμενική δαπάνη συντήρησης κατοικίας που καλύπτει στοιχειωδώς την ανάγκη στέγασης ή στην κατοχή ενός αυτοκινήτου μικρού κυβισμού, καθώς και στην ελάχιστη δαπάνη διαβίωσης, δεν είναι πρόσφορο κριτήριο για τη χορήγηση προνοιακής παροχής στους ανασφάλιστους υπερηλίκους.
H Αρχή πρότεινε:
Α. Την τροποποίηση του νόμου, ώστε ως κριτήριο για τη χορήγηση του επιδόματος κοινωνικής αλληλεγγύης ανασφάλιστων υπερηλίκων να λαμβάνεται υπόψη το πραγματικό και όχι το φορολογητέο εισόδημα των αιτούντων, όπως ισχύει και για το Κοινωνικό Επίδομα Αλληλεγγύης.
Β. Επικουρικά, πρότεινε την τροποποίηση του νόμου ώστε να μη συνυπολογίζεται τεκμαρτό εισόδημα το οποίο προκύπτει από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη διαβίωσης, την αντικειμενική δαπάνη κατοικίας έως 80 τ.μ. και ενός αυτοκινήτου μικρού κυβισμού.
Γ. Την τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 46 παρ. 4 ν. 4520/2018, ώστε να μην αποκλείονται από τον διοικητικό έλεγχο των αποφάσεων ύστερα από ένσταση των ενδιαφερομένων τα ζητήματα που αφορούν την πλήρωση των εισοδηματικών κριτηρίων.
Μέγιστη προσβολή για τους απομάχους της εργασίας
Το ύψος του επιδόματος ανασφάλιστου υπερηλίκου αποτελεί από μόνο του τη μέγιστη προσβολή στους απομάχους της εργασίας. Σήμερα βρίσκεται στα 387,90 ευρώ και από την 1η Ιανουαρίου 2024 αυξάνεται κατά 3% (όσο και οι κύριες συντάξεις), στα 399,9 ευρώ.
Μ.Η.Τ. 232120