Νομιμοποιούνται 1.200.000 οικόπεδα με δασωμένους αγρούς

Ποιοι μπορούν να τεκμηριώσουν εμπράγματο δικαίωμα και σε ποιες περιπτώσεις το Δημόσιο δεν πρόκειται να προβάλει καμία διεκδίκηση

Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο

Σε εξέλιξη βρίσκεται εδώ και λίγο καιρό η διαδικασία απόδοσης των δασωμένων αγρών σε όσους τους είχαν δηλώσει στο Κτηματολόγιο. Ο φορέας ξεκαθάρισε στους αναδόχους μελετητές ότι το δικαίωμα κυριότητας ανήκει σ’ αυτόν που μπορεί να τεκμηριώσει εμπράγματο δικαίωμα, χωρίς να απαιτείται πλέον η ύπαρξη συμβολαιογραφικών τίτλων που έχουν συνταχθεί πριν από τις 23-2-1946 και εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαίωμα βάσει τίτλου. Παράλληλα, τους ενημέρωσε σε ποιες άλλες περιπτώσεις δεν θα προβάλει δικαίωμα κυριότητας το Δημόσιο, προκειμένου να διορθώσουν με εσωτερικές διαδικασίες τους κτηματολογικούς πίνακες και να γίνουν δεκτές οι ενστάσεις των ιδιωτών.

Με τον τρόπο αυτόν δίνεται λύση στο ζήτημα που προέκυψε μετά τον αποχαρακτηρισμό όλων των εκτάσεων που είχαν αποτυπωθεί ως δασωμένοι αγροί στους δασικούς χάρτες. Ζήτημα που αφορά περισσότερους από 500.000 πολίτες και 1.200.000 οικόπεδα. Οι υπηρεσίες του Δημοσίου και το Ελληνικό Κτηματολόγιο άρχισαν να διορθώνουν τις αρχικές εγγραφές με εσωτερικές διαδικασίες.

Συγκεκριμένα, είτε το Δημόσιο (μέσω των δασικών υπηρεσιών) θα ανακαλέσει τις δηλώσεις που υπέβαλε με αντικείμενο το δικαίωμα κυριότητάς του σε ακίνητα που εμφανίζονται στους αναρτημένους κυρωμένους δασικούς χάρτες ως δασωμένοι αγροί είτε θα απορριφθούν από το αρμόδιο Γραφείο Κτηματογράφησης, την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Υποθέσεων Κτηματογράφησης και την αρμόδια Επιτροπή Ενστάσεων.

Οι απαραίτητες διορθώσεις

Μετά την απόρριψη ή ανάκληση των δηλώσεων, των αιτήσεων διόρθωσης και των ενστάσεων, το Γραφείο Κτηματογράφησης θα προβεί στις απαραίτητες διορθώσεις των οικείων κτηματολογικών πινάκων, καταχωρίζοντας ως κυρίους των ακινήτων τους ιδιώτες που έχουν υποβάλει σχετική δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος στο Κτηματολόγιο.

Αν δεν έχει υποβληθεί δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος ή με βάση την υποβληθείσα δήλωση δεν θεμελιώνεται επαρκώς δικαίωμα για κάποιο από τα ακίνητα, αυτό εμφανίζεται στους προσωρινούς κτηματολογικούς πίνακες με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη».

Σε κάθε περίπτωση, για να κερδηθούν οι υποβληθείσες ενστάσεις θα πρέπει να συνοδεύονται με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά έγγραφα, που να αποδεικνύουν ότι η έκταση περιήλθε στον ιδιώτη με νόμιμο τρόπο.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Ν. 4915/2022 το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου.

Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις εκτάσεις αυτές ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά. Μέχρι σήμερα το Δημόσιο δεν διεκδικούσε την κυριότητα των εκτάσεων αυτών μόνο εφόσον ιδιώτης προσκόμιζε τίτλο παλαιότερο του 1946.

Η ρύθμιση αυτή αφορά ουσιαστικά όλες τις περιοχές όπου ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου.

Τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες, τα δικαιολογητικά και οι αιτήσεις

Ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη (δηλαδή ήταν καλλιεργούμενη έκταση το 1945 και σήμερα φαίνεται δασωμένη) θα υποβάλει αίτημα στο Δασαρχείο.

Με την ανωτέρω αίτηση συνυποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο απόσπασμα του οικείου δασικού χάρτη με εντοπισμένη την υπόψη έκταση επ’ αυτού ή στοιχεία εντοπισμού της, όπως τοπογραφικό ή κτηματολογικό διάγραμμα ή συντεταγμένες κορυφών, καθώς και βεβαίωση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία ότι η έκταση δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα.

Ειδικότερα, το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαίωμα κυριότητας αν ο ιδιοκτήτης προσκομίσει έγραφα (συμβόλαια προ του έτους 1885) που αποδεικνύουν έκτακτη χρησικτησία, για την οποία θα έχει συμπληρωθεί ο χρόνος της τριακονταετούς νομής με καλή πίστη έως τις 11/9/1915.

Για εκτάσεις που έχασαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν τις 11/6/1975, λόγω επεμβάσεων που έλαβαν χώρα με βάση σχετική διοικητική πράξη, η οποία καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας, οι υπηρεσίες ζητούν από τους ιδιώτες τα ακόλουθα: 1) για οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν πριν από τις 11/6/1975 να προσκομισθεί βεβαίωση της οικείας Υπηρεσίας Δόμησης ή υπεύθυνη δήλωση αρμόδιου μηχανικού περί μη ανάκλησης ή ακύρωσης της οικοδομικής άδειας και εξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα που να βεβαιώνει ο μηχανικός για τα όρια αρτιότητας που ίσχυαν κατά τον χρόνο έκδοσης της εν λόγω οικοδομικής άδειας, βασιζόμενος στο θεωρημένο τοπογραφικό διάγραμμα που τη συνοδεύει, 2) το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί πριν από την ισχύ του Ν. 4030/2011, δηλαδή από το 1975 έως το 2011, για μη ανακληθείσες ή μη ακυρωθείσες επί εκτάσεων ή τμημάτων αυτών που πληρούν τους όρους αρτιότητας σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς κατά τον χρόνο έκδοσής τους, 3) τα κτίρια προϋφιστάμενα του 1955 θεωρούνται νομίμως υφιστάμενα και η ως άνω διάταξη εφαρμόζεται για την έκταση του ακινήτου που αντιστοιχεί στην κάτοψη του κτιρίου. Στην περίπτωση αυτή προσκομίζεται εξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα όπου θα προσδιορίζονται τα όρια της έκτασης του υφιστάμενου κτίσματος και θα βεβαιώνεται από τον μηχανικό ότι το κτίσμα είναι προϋφιστάμενο της ισχύος του βασιλικού διατάγματος 09-08/30-9-1955.

Μετά την υποβολή του αιτήματος εξετάζεται από τον δασάρχη (ή τον δ/ντή Δασών, εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην περιφερειακή ενότητα) η τυχόν ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.) ή η τυχόν καταγραφή της έκτασης στο βιβλίο δημοσίων κτημάτων ή η τυχόν υπαγωγή της στην κυριότητα του Δημοσίου εξ άλλης αιτίας, π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης.

Σε περίπτωση που ο δασάρχης ή ο δ/ντής Δασών διαπιστώσει την ύπαρξη στοιχείων θεμελιωτικών της κυριότητας του Δημοσίου, εκ των ανωτέρω, απαντά στον αιτούντα περί της μη δυνατότητας εξέτασης του αιτήματός του.

Άλλως, εάν δηλαδή το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου επί της εν λόγω έκτασης, τότε η αρμόδια Δασική Υπηρεσία χορηγεί στον ενδιαφερόμενο έπειτα από αίτημά του και προκειμένης της μεταβίβασης αυτής, σχετική βεβαίωση περί της μη ύπαρξης στοιχείων θεμελιωτικών του δικαιώματος κυριότητας του Δημοσίου. Η βεβαίωση αυτή αποστέλλεται από τη Δασική Υπηρεσία και στο Ελληνικό Κτηματολόγιο, προκειμένου να διορθώσει την αρχική εγγραφή της έκτασης ως δημόσιας και να τη μετεγγράψει στον ιδιώτη.