Λευκή επιταγή στον «σουλτάνο»!

Με τη σαρωτική επικράτηση στις κοινοβουλευτικές κάλπες της 14ης Μαΐου και την επανεκλογή του στην προεδρία της Τουρκίας ο Ερντογάν «εξουσιοδοτήθηκε» να συνεχίσει την όλο και πιο αυταρχική διακυβέρνησή του για τρίτη δεκαετία

Η κάλπη έβγαλε «σουλτάνο». Μαζί με τη σαρωτική επικράτηση στις κοινοβουλευτικές κάλπες της 14ης Μαΐου, η οποία έδωσε στο Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και στους εταίρους του μια σταθερή κοινοβουλευτική πλειοψηφία, η νίκη του στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών επιβεβαιώνει τον χαρακτηρισμό. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει λευκή επιταγή για να συνεχίσει την όλο και πιο αυταρχική διακυβέρνησή του για τρίτη δεκαετία, την ώρα που η Τουρκία υποφέρει από τον υψηλό πληθωρισμό και τις συνέπειες ενός σεισμού που ισοπέδωσε ολόκληρες πόλεις. Οι επιπτώσεις της επανεκλογής του ξεπερνούν όμως τα όρια της τουρκικής επικράτειας, καθώς η Τουρκία βρίσκεται στο σταυροδρόμι της Ευρώπης και της Ασίας και διαδραματίζει βασικό ρόλο στο ΝΑΤΟ.

Ο αντίπαλός του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έκανε λόγο για «τις πιο άδικες εκλογές των τελευταίων ετών», αλλά δεν αμφισβήτησε το αποτέλεσμα της κάλπης που έδωσε στον Ερντογάν 52,16% των ψήφων, έναντι 47,84% του ιδίου, και αρνήθηκε να παραιτηθεί, παρά τους τριγμούς στο μέτωπο της αντιπολίτευσης. Η ψηφοφορία «χαρακτηρίστηκε από μια όλο και περισσότερο εμπρηστική και μεροληπτική ρητορική στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου» ανέφερε η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΚΚΣΕ), που συμμετείχε μαζί με τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) σε αποστολή παρατηρητών στις εκλογές.

Εθνικιστικά πάθη

Ο Ερντογάν όμως προσπαθεί να συντηρήσει την εικόνα του ενισχύοντας τα εθνικιστικά πάθη και μιλώντας ξανά και ξανά για τον… αιώνα της Τουρκίας που ξημερώνει. Φέτος η Τουρκία πρόκειται να γιορτάσει την εκατονταετηρίδα της ως σύγχρονη δημοκρατία. Ο Ερντογάν στο πλαίσιο αυτό θέλει να παρουσιαστεί -αλλά και να μείνει στην Ιστορία- ως ο ιδρυτής μιας «νέας Τουρκίας», όπου θα επικρατεί ο λαϊκιστικός ισλαμισμός. Το όραμά του και οι προσωπικές του φιλοδοξίες θα καθορίσουν αυτά που θα ακολουθήσουν.

Τι σηματοδοτεί η επανεκλογή του για την οικονομία της χώρας του; Πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η ανάγκη για δυτική βοήθεια θα τον ωθήσει σε πιο μετριοπαθείς θέσεις, που θα θεωρηθούν πιο ευνοϊκές από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Αλλοι όμως σημειώνουν πως ο Ερντογάν θα βρεθεί αντιμέτωπος με μεγαλύτερη αστάθεια στο εσωτερικό εξαιτίας της οικονομίας, γεγονός που θα τον οδηγήσει σε μια απρόβλεπτη αντιδυτική εθνικιστική εξωτερική πολιτική. Για τον Ερντογάν οι μεγαλύτερες προκλήσεις στην παρούσα φάση είναι η οικονομία, ο πληθωρισμός που εξαϋλώνει το εισόδημα των πολιτών, οι ανορθόδοξες οικονομικές πολιτικές και ο κίνδυνος να οδηγηθεί η χώρα ξανά στο ΔΝΤ.

Ο Ερντογάν θα επιδιώξει την επέκταση της τουρκικής επιρροής στην περιοχή, κυρίως μέσω της στρατιωτικής παρουσίας και των επενδύσεων σε άλλες χώρες. Επίσης, έχει επιδιώξει να εδραιώσει την εθνική ταυτότητα και την ισλαμική ταυτότητα της Τουρκίας.

Ωστόσο, η επιδίωξη του «σουλτάνου» για εξωτερική επιρροή και εθνική ανεξαρτησία έχει οδηγήσει σε εντάσεις με πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της Ελλάδας. Τα συγχαρητήρια για την επανεκλογή Ερντογάν από Μπάιντεν, Μακρόν, Σολτς και άλλους ηγέτες δεν απαντούν στο ερώτημα ποια θα είναι η στάση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. και εάν σε αυτή τη θητεία ο Τούρκος πρόεδρος θα επιλέξει να προσδεθεί ακόμη πιο σφιχτά στο άρμα της Ρωσίας του Πούτιν, πηγή τακτικής οικονομικής υποστήριξης για το καθεστώς Ερντογάν.

Ο Βέμπερ

Στην Ευρώπη πάντως κάποιοι τάσσονται πλέον ανοιχτά υπέρ του τερματισμού της ενταξιακής διαδικασίας της Τουρκίας μετά το εκλογικό αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια έδειξαν ότι είναι σημαντική μια στενή εταιρική σχέση, αλλά «ούτε η Τουρκία ούτε η Ε.Ε.» επιθυμούν πλήρη ένταξη της Αγκυρας στην Ενωση, δήλωσε ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ μετά την επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. «Αυτή τη διαδικασία θα πρέπει να τη βάλουμε στο συρτάρι, διότι μάλλον μπλοκάρει παρά υποστηρίζει τις καλύτερες σχέσεις» είπε ο Βέμπερ.

Νέες «απειλές» Καλίν: «Εάν δεν πάρουμε τα F-16, θα αναζητήσουμε εναλλακτικές»

Το ζήτημα των εξοπλισμών, με το βλέμμα της Αγκυρας πάντα στραμμένο στα F-16, αλλά και την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ έθιξε σε δηλώσεις του ο εκπρόσωπος του Τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν, λίγες ώρες πριν από την τηλεφωνική επικοινωνία Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.

Μιλώντας για τις σχέσεις Αγκυρας – Ουάσινγκτον, ο Καλίν τόνισε πως «τις προοπτικές μας δεν τις βλέπουμε μόνο μέσω των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ είναι απλά μέρος αυτών, ένας παράγοντας ανάμεσα σε πολλούς άλλους. Υπάρχουν, επίσης, η Ρωσία και η Κίνα, οι χώρες του Ισλάμ και η Ε.Ε.». «Οταν καθόμαστε στο τραπέζι των συνομιλιών με τις ΗΠΑ, θέλουμε αυτό να γίνεται επί ίσοις όροις» πρόσθεσε.

Σχετικά με το ζήτημα της αγοράς αμερικανικών F-16, ο Καλίν ανέφερε πως «εάν αυτή δεν προχωρήσει, δεν είναι και το τέλος του κόσμου. Θα αναζητήσουμε εναλλακτικές». Πάντως, αναλυτές εκτιμούν ότι, με δεδομένη την κακή κατάσταση της τουρκικής οικονομίας, ο Ερντογάν θα υποχρεωθεί να μετριάσει την αντιπαράθεσή του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ εκτιμάται ότι η Τουρκία θα καθυστερήσει, αλλά δεν θα ακυρώσει τις προσπάθειές της να εξοπλιστεί με αμερικανικά όπλα, όπως είναι βέβαια τα… πολυπόθητα F-35 αλλά και τα F-16 Viper.

Σε ό,τι αφορά την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, ο εκπρόσωπος του Ερντογάν επανέλαβε, πάντως, πως η τουρκική πλευρά «έχει θέσει όρους» και πως, εάν αυτοί δεν ικανοποιηθούν, η Στοκχόλμη θα παραμείνει «σε αναμονή», δείχνοντας για ακόμα μία φορά πως η γείτων θα επιμείνει στην εργαλειοποίηση του θέματος.