Το διαχρονικό πογκρόμ εγείρει το ερώτημα εάν μπορεί να γίνει η Ουκρανία δημοκρατία όπως τη φαντασιώνονται Ε.Ε. και ΗΠΑ
Από τον Βασίλη Γαλούπη
Η δημόσια σφαίρα της Ουκρανίας επί Ζελένσκι είναι σαν περιστρεφόμενη πόρτα. Κόσμος πάει κι έρχεται, υπουργοί και εισαγγελείς απομακρύνονται, στρατηγοί ξηλώνονται, κανάλια κλείνουν μέσα σε μια νύχτα και κόμματα καταργούνται. Ο Ζελένσκι δίνει το σύνηθες άλλοθι για τέτοιες εκκαθαρίσεις. Την προστασία της εθνικής ασφάλειας από «προδότες». Δεν πείθει, όμως.
Η αλήθεια είναι ότι ήδη πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή η Ουκρανία ήταν μια χώρα που ισορροπούσε μεταξύ εκλογών και ολιγαρχίας, δημοκρατίας και αυταρχισμού, νόμων και διαφθοράς. Οταν μέσα σ’ αυτό το σκηνικό εκλέχτηκε πρόεδρος ο Ζελένσκι, ως πρωτοκλασάτος τηλεοπτικός αστέρας, με τις πλάτες του πανίσχυρου ολιγάρχη Ιχόρ Κολομόισκι, μία ήταν η βασική του έννοια. Η πολιτική του εδραίωση, θα έλεγε ο ίδιος.
Η εξαφάνιση του ανταγωνισμού αποδεικνύουν οι πράξεις του. Είτε με χακί μπλουζάκια κι αξύριστος είτε με ύφος και λόγια μεγάλων ηγετών της Ιστορίας, ο Ζελένσκι έχει πολλά πρόσωπα. Με ζητούμενο την κυριαρχία στο πολιτικό παιχνίδι.
Όταν στις 17 Ιουλίου ο πρόεδρος Ζελένσκι «καθάρισε» τον επικεφαλής της υπηρεσίας κατασκοπίας της Ουκρανίας (SBU) και τη γενική εισαγγελέα, επικαλέστηκε πολλές περιπτώσεις προδοσίας.
Είπε ότι «περισσότεροι από 60 πρώην υπάλληλοι εργάζονται τώρα εναντίον της Ουκρανίας στις κατεχόμενες από τη Ρωσία περιοχές». Συνολικά άνοιξαν 651 υποθέσεις εναντίον αξιωματούχων με κατηγορίες συνεργασίας με Ρώσους και προδοσίας.
«Ενα τέτοιο εύρος εγκλημάτων ενάντια στα θεμέλια της εθνικής ασφάλειας του κράτους και οι δεσμοί που καταγράφονται μεταξύ των ουκρανικών δυνάμεων ασφαλείας και των ρωσικών ειδικών υπηρεσιών εγείρουν πολύ σοβαρά ερωτήματα» είπε ο Ζελένσκι.
Ο Ουκρανός πρόεδρος εκδίωξε, ντροπιάζοντάς τους και «δίνοντάς» τους στην κοινή γνώμη, δύο πολύ σημαντικά μέλη της κυβέρνησης.
Τον… τηλεπαραγωγό Ιβάν Μπακάνοφ, παιδικό φίλο του Ζελένσκι, που ο ίδιος είχε τοποθετήσει ως επικεφαλής της SBU, και την Ιρίνα Βενεντίκτοβα, τη γενική εισαγγελέα που ερευνούσε 21.000 εγκλήματα πολέμου που φέρεται ότι διαπράχθηκαν από τη Ρωσία από την έναρξη της εισβολής.
Ο Μπακάνοφ δούλευε μαζί με τον Ζελένσκι στη βιομηχανία της show biz και ήταν ο σκηνοθέτης πίσω από το στούντιο που ανέλαβε την προεκλογική καμπάνια του. Οταν εκλέχτηκε πρόεδρος, έβαλε τον Μπακάνοφ αφεντικό της SBU, παρά τις αντιρρήσεις των πολιτικών αντιπάλων ότι ο τηλεοπτικός παραγωγός δεν είχε καμία ικανότητα και γνώση γι’ αυτό το πόστο. Η SBU είναι η κύρια εγχώρια Αρχή ασφάλειας και πληροφοριών στη χώρα και ο διάδοχος του τοπικού κλάδου της σοβιετικής KGB. Με 27.000 υπαλλήλους είναι η μεγαλύτερη υπηρεσία ασφάλειας στην Ευρώπη. Συγκριτικά, η βρετανική MI5 έχει μόλις 4.400 υπαλλήλους.
Οι Ιβάν Μπακάνοφ και Ιρίνα Βενεντίκτοβα δεν κατηγορούνται ότι πρόδωσαν τη χώρα τους, αλλά ότι διηύθυναν υπηρεσίες όπου έδρασαν άλλοι προδότες. Ουσιαστικά τούς καταλογίζεται ανικανότητα να καθαρίσουν τις υπηρεσίες τους από «προδότες και συνεργάτες των Ρώσων».
Ειδικά στον Μπακάνοφ χρεώνονται λάθη που επέτρεψαν στον ρωσικό στρατό να καταλάβει την πόλη Χερσώνα, στη νότια Ουκρανία, χωρίς σχεδόν καμία μάχη. Μία μέρα μετά την καθαίρεση των δύο ο Ζελένσκι απομάκρυνε ακόμα 28 αξιωματούχους.
Η απομάκρυνση του Μπακάνοφ ακολούθησε τη σύλληψη του βοηθού του και πρώην επικεφαλής της SBU στην Κριμαία Ολεγκ Κουλίνιτς για προδοσία.
«Όλοι όσοι μαζί με τον Κουλίνιτς ήταν μέρος μιας εγκληματικής ομάδας που εργαζόταν προς το συμφέρον της Ρωσίας θα λογοδοτήσουν» δήλωσε ο Ζελένσκι.
Για την απομάκρυνση της Βενεντίκτοβα, που είχε ανοίξει, επίσης, πάνω από 5.000 υποθέσεις για προδοσία, λέγεται πως «βάρυνε» και το γεγονός ότι απολάμβανε υψηλότατη δημοφιλία στην Ουκρανία, σε κάποιες μετρήσεις ψηλότερα κι από τον Ζελένσκι. Ο Ζελένσκι, με το παρκαρισμένο χρήμα σε offshore, σύμφωνα με τα Pandora Papers, διέταξε επίσης το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς της Ουκρανίας να διερευνήσει την παράλειψη της Βενεντίκτοβα να αναφέρει περιουσία της σε δήλωση περιουσιακών στοιχείων και εισοδήματος.
Για την πλευρά της Ρωσίας ο ρυθμός που ανοίγονται υποθέσεις για προδοσία από το Κίεβο δείχνει «ότι ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων δεν αντιλαμβάνεται αυτό που συμβαίνει στην Ουκρανία ως απειλή για την εθνική ασφάλεια». «Στην πραγματικότητα, αυτό είναι μια απόδειξη ότι η πολιτική του Ζελένσκι δεν εγκρίνεται. Σε οποιαδήποτε χώρα τέτοιοι αριθμοί “προδοτών” σημαίνουν αποτυχία του κρατικού συστήματος» ερμηνεύει o Ντένις Ντενίσοφ, διευθυντής του Ινστιτούτου Ειρηνευτικών Πρωτοβουλιών και Μελέτης Συγκρούσεων στη Μόσχα.
Πολύ πριν από τη ρωσική εισβολή ο πρόεδρος Ζελένσκι έκανε τα πάντα για να οργανώσει το σύστημα της Ουκρανίας, που αποτελείται από διάφορες φατρίες μισθοδοτούμενες από δισεκατομμυριούχους, να δουλέψει υπέρ του. Μετά τον πόλεμο οι πιέσεις έγιναν πιο ασφυκτικές.
Σε ένα αυταρχικό κι ελεγχόμενο πολιτικό και μιντιακό περιβάλλον προσπαθούσε και προσπαθεί να πείσει τους Ουκρανούς ότι αυτός είναι ο εκλεκτός. Τελικά, όμως, η βασική ερώτηση είναι αν η Ουκρανία μπορεί πραγματικά να υπάρξει ποτέ ως δημοκρατία δυτικού τύπου, όπως φαντασιώνονται Ε.Ε. και ΗΠΑ.
Μ.Η.Τ. 232120