Ο Λούης Τίκας αγωνίστηκε για τους καταπιεσμένους εργαζομένους και το οκτάωρο στις ΗΠΑ, και έχασε τη ζωή του στη σφαγή του Λάντλοου το 1914
Από τον Τάσο Κ. Κοντογιαννίδη
Τέτοιες μέρες του 1914 (21 Απριλίου), χιλιάδες ανθρακωρύχοι στο Κολοράντο των ΗΠΑ εγκατέλειψαν τις δουλειές τους και αψηφώντας τις απειλές των αφεντικών, εν πομπή κήδεψαν με τιμές τον άνθρωπο που θυσιάστηκε για ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, το 8ωρο και μια σειρά δίκαιων αιτημάτων των σκληρά εργαζομένων και καταπιεσμένων ανθρακωρύχων. Ο τιμώμενος ήταν ο Ελληνοαμερικανός Λούης Τίκας, που δολοφονήθηκε από την Πολιτοφυλακή κατά τη διάρκεια απεργίας στη σφαγή του Λάντλοου.
Ο Λούης Τίκας (Ηλίας Σπαντιδάκης του Αναστασίου το κανονικό) γεννήθηκε στο χωριό Λούτρα Ρεθύμνου το 1886 και το 1906, όπως οι περισσότεροι νέοι της εποχής, μετανάστευσε στις ΗΠΑ για να βρει την τύχη του. Από τον Πειραιά με το πλοίο «Αμέρικα» έφυγε στη Χάβρη της Γαλλίας, φιλοξενήθηκε στο ελληνικό ξενοδοχείο του Συριανού Αντωνίου Μυλωνά, κάνοντας εκεί για δύο μέρες το γκαρσόνι και έπειτα από ταξίδι 14 ημερών έφτασε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Εκεί, κάποιοι του συνέστησαν κι έφυγε για Κολοράντο, όπου υπήρχε δουλειά στη χαλυβουργία Πουέμπλο.
Έπειτα από τέσσερα χρόνια παραμονής πήρε την αμερικανική υπηκοότητα και στην εργατική συνοικία του Ντένβερ άνοιξε καφενείο με πελάτες κυρίως τους 350 Έλληνες εργάτες, τους οποίους βοηθούσε επειδή δεν ήξεραν γράμματα και γλώσσα όπως ήξερε ο ίδιος πολύ καλά.
Εκείνο το διάστημα, οι εταιρίες εκμεταλλεύονταν αγρίως τους εργάτες. Ενώ αλλού έπαιρναν ημερομίσθιο 2,5 δολάρια, εκεί μόνο 1,75 για 12ωρη εργασία. Υπήρξαν ακόμα μεγάλα εργατικά ατυχήματα, στα οποία 618 ανθρακωρύχοι (οι 13 Ελληνες) έχασαν τη ζωή τους, ενώ άπειροι ήταν οι τραυματίες.
Ο Τίκας το 1912 άφησε το καφενείο και πήγε στα ορυχεία του Φρέντερικ στο Κολοράντο, που όλοι τα χαρακτήριζαν σκλαβοπάζαρο. Στις 19-11-1912 κατέβηκαν σε απεργία και εκεί αναδείχτηκε η ηγετική του μορφή, ενώ εγκάθετοι του αφεντικού Τζον Ροκφέλερ, στον οποίον ανήκαν οι εταιρίες, αντέδρασαν με συλλήψεις, φυλακίσεις και προβοκάτσιες βάζοντας φωτιές.
Στις 13-9-13 αρχίζει η μεγάλη απεργία στην πόλη Λάντλοου με τους 13.000 ανθρακωρύχους, με αιτήματα όπως αναγνώριση συνδικάτων, 8ωρη εργασία, ασφάλεια των ορυχείων, να πηγαίνουν σε γιατρούς της αρεσκείας τους και όχι της εταιρίας και να ψωνίζουν απ’ όποιο κατάστημα θέλουν αυτοί και όχι στα ακριβά που ήθελε η εταιρία. Τέλος, ζητούν ανθρώπινη διαμονή στους εργατικούς καταυλισμούς και όχι να μοιάζουν με στρατόπεδα συγκεντρώσεως.
Η εταιρία, για να διαλύσει την απεργία στην οποία ηγούντο ο Τίκας και ο Τζον Λόζον, έκανε έξωση από τα οικήματα στους απεργούς και προσέλαβε απεργοσπάστες. Αυτό δεν τους λύγισε και έστησαν σκηνές φτιάχνοντας δική τους συνοικία με 500 άνδρες, 350 γυναίκες και 400 παιδιά, με ελληνικό φούρνο και καφενείο. Τότε η εταιρία ζήτησε την παρέμβαση της Εθνοφρουράς. Ο κυβερνήτης έστειλε δυνάμεις, ενώ ο Ροκφέλερ εξόπλισε τους απεργοσπάστες για να βάλουν κατά των απεργών στο ψαχνό.
Στις 20-4-1914, η Εθνοφρουρά εισέβαλε στον καταυλισμό των απεργών, ανήμερα το Πάσχα, και οι εγκάθετοι ένοπλοι της εταιρίας ζήτησαν από τον Τίκα να τους παραδώσει δύο Ιταλούς συνδικαλιστές. Εκείνος αρνήθηκε και άρχισε το πιστολίδι. Γυναίκες και παιδιά έτρεξαν να κρυφτούν, ενώ οι πιστολάδες, τύφλα στο μεθύσι, πυροβολούσαν αδιακρίτως. Ο Τίκας ζήτησε να δει τον λοχαγό της Εθνοφρουράς Καρλ Λίντεφελντ, κρατώντας λευκή σημαία. Συναντήθηκαν στον λόφο για λίγο και ο λοχαγός τού κατάφερε άγριο χτύπημα με την καραμπίνα στο κεφάλι.
Η καραμπίνα έσπασε στα δύο, ο Τίκας έπεσε αιμόφυρτος και οι εθνοφρουροί έκαναν με τις σφαίρες κόσκινο το κορμί του! Αμέσως μετά μπήκαν στον καταυλισμό και σκότωσαν 18 άτομα, τα δέκα παιδιά από 3 μηνών έως 11 ετών! Μετά ένα τετραήμερο, οι απεργοί μπήκαν στον καταυλισμό όπου βρήκαν το πτώμα του Τίκα και στις 29 Απριλίου έγινε πάνδημη η κηδεία του, με χιλιάδες ανθρακωρύχους να ακολουθούν τη σορό του… Τα επεισόδια σταμάτησαν μετά την παρέμβαση του προέδρου Ουίλσον. Ωστόσο, 400 άτομα συνελήφθησαν, 332 παραπέμφθηκαν σε δίκη για φόνο, ουδείς κατεδικάσθη τελικά, όπως και από τους 22 παραπεφθέντες εθνοφρουρούς (οι 10 αξιωματικοί). Ο δολοφόνος του Τίκα, λοχαγός Λίντεφελντ, τιμωρήθηκε με… επίπληξη! (δηλαδή, άλλη φορά να μην το ξανακάνεις…)
Ακολούθησαν διαδηλώσεις σε διάφορες πόλεις των ΗΠΑ. Ο Τίκας τιμήθηκε στις ΗΠΑ αλλά και στο Ρέθυμνο, όπου υπάρχει προτομή του στη μαρίνα και οδός με το όνομά του.
Μ.Η.Τ. 232120