Τα συνήθη υποζύγια

Υστερα από την οδυνηρή εμπειρία της τελευταίας δεκαετίας δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι τα Μνημόνια ισοπέδωσαν την ελληνική κοινωνία. Οι αριθμοί και οι στατιστικές που προκύπτουν κατά διαστήματα επιβεβαιώνουν αυτήν την πραγματικότητα, αλλά της δίνουν ταυτόχρονα και νέες διαστάσεις.

Μια εφιαλτική πτυχή αυτής της ισοπέδωσης είναι και η υποχώρηση των κοινωνικών παροχών. Για την ακρίβεια, πρόκειται για την κατακρεούργησή τους, όπως φαίνεται από την εμπεριστατωμένη μελέτη που παρουσίασε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ. Δεν είναι μόνο η τεράστια πτώση, που έφτασε όλα αυτά τα χρόνια στο 21,7%. Ούτε είναι μόνο το γεγονός ότι η χώρα μας αποτέλεσε τη θλιβερή εξαίρεση σε ολόκληρη την ευρωζώνη, καθώς πουθενά αλλού δεν σημειώθηκε κάτι τέτοιο. Το πιο σημαντικό είναι ότι η μέση κατά κεφαλήν δημόσια δαπάνη για κοινωνικές παροχές στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στα χρόνια των Μνημονίων χαμηλότερα και από το μισό του μέσου όρου της ευρωζώνης. Αυτό το τεράστιο χάσμα υποδηλώνει με τον πιο ανάγλυφο ίσως τρόπο και το έλλειμμα αλληλεγγύης που διαπερνά το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.

Η Ελλάδα υπήρξε από την αρχή της κρίσης το μεγαλύτερο θύμα αυτού του ελλείμματος που δυστυχώς υπάρχει σε όλα τα επίπεδα της κατ’ ευφημισμόν ευρωπαϊκής οικογένειας. Προκειμένου να σωθούν οι μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες και να «χτιστεί» η γερμανική Ευρώπη η χώρα μας πλήρωσε ως «φόρο αίματος» τη διάλυση του κοινωνικού κράτους. Αυτό που αποτέλεσε το επίτευγμα της μεταπολεμικής Ευρώπης και συνέβαλε καθοριστικά στη συνοχή της κονιορτοποιήθηκε από τους οικονομικούς δολοφόνους με τα λευκά κολάρα.

Η Ευρώπη έχασε την ιστορική ευκαιρία να μετατρέψει την προ δεκαετίας κρίση σε εργαλείο για τη σύγκλιση Βορρά και Νότου και την καταπολέμηση των ανισοτήτων. Η Ευρώπη έχασε ταυτόχρονα και το στοίχημα να επιβεβαιώσει ότι παραμένει πράγματι μια μεγάλη οικογένεια με κυρίαρχο στοιχείο την αλληλοϋποστήριξη των μελών της, όπως την είχαν οραματιστεί οι αρχιτέκτονες της ένωσης.

Η ελληνική κοινωνία, ως αποτέλεσμα αυτών των επιλογών, ερημοποιήθηκε. Οι «μη έχοντες» υπήρξαν οι μεγάλοι χαμένοι. Εκτός από τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα, δεν άντεξε ούτε η μεσαία τάξη, η οποία άρχισε και αυτή -από ένα σημείο και μετά- να αφανίζεται. Η αποκατάσταση του κοινωνικού κράτους, χωρίς ασφαλώς τις παθογένειες του παρελθόντος, θα έπρεπε κανονικά να αποτελεί προτεραιότητα της «μεταμνημονιακής» εποχής. Δυστυχώς, δεν φαίνεται κάτι τέτοιο στον ορίζοντα. Και στην Ευρώπη του μέλλοντος αντί των κοινωνικών παροχών και της αλληλεγγύης μάλλον θα ισχύει το «ο σώζων εαυτόν σωθήτω»…