Είναι η κορύφωση της Μεγάλης Εβδομάδας, η ημέρα της απόλυτης θυσίας του Θεανθρώπου, που οδηγεί στη λύτρωση του ανθρώπινου γένους
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο πένθιμη ημέρα της Εκκλησίας μας, καθώς τιμώνται το Αγιο Πάθος και η Σταύρωση του Ιησού Χριστού. Είναι η κορύφωση της Μεγάλης Εβδομάδας, η ημέρα της απόλυτης θυσίας του Θεανθρώπου, που οδηγεί στη λύτρωση του ανθρώπινου γένους.
- Του αρχιμανδρίτου Μιχαήλ Κανέλου*
Α) Η θεολογική διάσταση της Μεγάλης Παρασκευής.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα περισυλλογής, ταπείνωσης και βαθιάς κατανόησης του μυστηρίου της θείας αγάπης. Ο Ιησούς Χριστός, ο αναμάρτητος, θυσιάζεται εκούσια για τη σωτηρία της ανθρωπότητας. Η Σταύρωση είναι η υπέρτατη έκφραση της αγάπης του Θεού προς τον άνθρωπο, όπως αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του Ιωάννη: «Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε έδωσε τον μονογενή του Υιό, για να μη χαθεί όποιος πιστεύει σε Αυτόν, αλλά να έχει ζωή αιώνια» (Ιω. 3:16). Η Σταύρωση του Χριστού δεν είναι μια απλή ιστορική πράξη αδικίας ή μαρτυρίου, αλλά το κοσμοσωτήριο γεγονός που φέρνει τη λύτρωση από την αμαρτία και τον θάνατο. Στην Εκκλησία μας, η σταυρική θυσία δεν είναι ένδειξη ήττας, αλλά νίκης επί της αμαρτίας και του διαβόλου.
Β) Τα γεγονότα της Μεγάλης Παρασκευής.
Την ημέρα αυτή η αγία μας Εκκλησία θυμάται όλα τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν από τη νύχτα της σύλληψης του Ιησού μέχρι την ταφή Του:
– Η δίκη του Ιησού: Ο Χριστός συλλαμβάνεται στον Κήπο της Γεθσημανή, ύστερα από την προδοσία του Ιούδα, και οδηγείται πρώτα στον Αννα και τον Καϊάφα, και στη συνέχεια στον Πόντιο Πιλάτο. Παρά την αθωότητά Του, καταδικάζεται σε σταυρικό θάνατο υπό την πίεση του όχλου.
– Ο Γολγοθάς και η Σταύρωση: Ο Χριστός ανεβαίνει τον Γολγοθά κουβαλώντας τον Σταυρό Του. Εκεί Τον σταυρώνουν ανάμεσα σε δύο ληστές. Πριν παραδώσει το πνεύμα Του εκφωνεί τις επτά τελευταίες Του φράσεις, οι οποίες έχουν βαθύτατο θεολογικό νόημα, ιδιαίτερα η φράση «Τετέλεσται», που σημαίνει «Ολοκληρώθηκε» η αποστολή Του.
– Η ταφή: Μετά τον θάνατό Του, το σώμα του Ιησού αποκαθηλώνεται από τον Σταυρό και ενταφιάζεται στον τάφο που προσφέρει ο ευσεβής Ιωσήφ από την Αριμαθαία.
Γ) Η συμβολική σημασία της θυσίας του Χριστού.
***
Συμφιλίωση
Η Σταύρωση του Χριστού δεν είναι απλά ένα γεγονός του παρελθόντος, αλλά αποτελεί το κέντρο της χριστιανικής πίστης. Μέσα από τη θυσία Του, ο Χριστός προσφέρει τη δυνατότητα της σωτηρίας σε όλους τους ανθρώπους, φέρνοντας τη συμφιλίωση μεταξύ Θεού και ανθρώπου.
Η Μεγάλη Παρασκευή υπενθυμίζει ότι μέσα από τον πόνο και τη θυσία μπορεί να έρθουν η λύτρωση και η αναγέννηση. Ο θάνατος του Χριστού πάνω στον Σταυρό δεν είναι το τέλος, αλλά το προοίμιο της Ανάστασης, η οποία συμβολίζει τη νίκη της ζωής επί του θανάτου.
Δ) Η λειτουργική ζωή της Εκκλησίας τη Μεγάλη Παρασκευή.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα αυστηρής νηστείας και πένθους. Δεν τελείται θεία λειτουργία, αλλά πραγματοποιούνται δύο κεντρικές ακολουθίες:
– Οι Ωρες και η Ακολουθία της Αποκαθήλωσης (το πρωί), όπου γίνεται η αναπαράσταση της αποκαθήλωσης του Εσταυρωμένου από τον επίσκοπο ή τον ιερέα.
– Ο Επιτάφιος Θρήνος (το βράδυ), όπου ψάλλονται τα «Εγκώμια» και ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου, που συμβολίζει την ταφή του Ιησού.
Τα τροπάρια και οι ύμνοι της ημέρας είναι από τους πιο κατανυκτικούς της εκκλησιαστικής παράδοσης, με πιο γνωστό το «Η Ζωή εν τάφω», που εκφράζει το μυστήριο του Θεού που δέχεται να ταφεί για να χαρίσει την αιώνια ζωή στον άνθρωπο.
Ε) Η προσωπική σημασία της Μεγάλης Παρασκευής.
Για εμάς τους πιστούς, η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα αυτογνωσίας και μετάνοιας. Μας καλεί να σταθούμε μπροστά στον Σταυρό και να αναλογιστούμε το βάθος της θείας αγάπης. Ο Χριστός, με τη σταυρική Του θυσία, δείχνει τον δρόμο της ταπεινότητας, της συγχώρεσης και της αυταπάρνησης. Η ημέρα αυτή μας προσκαλεί να ζήσουμε το Πάσχα όχι απλώς ως μια θρησκευτική εορτή, αλλά ως προσωπική εμπειρία, που οδηγεί στην πνευματική μας αναγέννηση μέσα από τη συμμετοχή στο θείο δράμα και στην προσδοκία της Ανάστασης.
Συμπέρασμα της ημέρας:
Η Μεγάλη Παρασκευή αποτελεί την κορύφωση της θυσιαστικής αγάπης του Χριστού για την ανθρωπότητα. Είναι η ημέρα που ο Θεός φανερώνει την απέραντη ελεημοσύνη Του, αναλαμβάνοντας το βάρος της ανθρώπινης αμαρτίας. Ωστόσο, δεν είναι το τέλος της Ιστορίας. Η Ανάσταση που ακολουθεί φανερώνει ότι η ζωή και το φως θριαμβεύουν τελικά επί του θανάτου και του σκότους. Με αυτό το μήνυμα ελπίδας και σωτηρίας, η Μεγάλη Παρασκευή μάς προετοιμάζει για το χαρμόσυνο γεγονός της Ανάστασης, υπενθυμίζοντάς μας ότι μετά τη θυσία και τον πόνο έρχονται η λύτρωση και η αναγέννηση.
*Διδάκτωρ Θεολογίας ΕΚΠΑ, εκπαιδευτικός, προϊσταμενος Ιερού Ναού
Αγίου Τρύφωνος Τερψιθέας Γλυφάδας
Μ.Η.Τ. 232120