Οι πιστοί καλούνται σε αυτοεξέταση, μετάνοια και προετοιμασία για πνευματική ετοιμότητα, ώστε να είναι έτοιμοι για την ελευθερία επιλογής μεταξύ σωτηρίας και απώλειας
Η Μεγάλη Τρίτη, της Μεγάλης Εβδομάδας, έχει ιδιαίτερη σημασία στη χριστιανική παράδοση. Η Εκκλησία τιμά και αναλογίζεται γεγονότα που σχετίζονται με τη διδασκαλία του Χριστού τις τελευταίες ημέρες πριν από το Πάθος Του, εστιάζοντας κυρίως στην πνευματική εγρήγορση και την κρίση του Θεού για τον κόσμο.
- Του αρχιμανδρίτου Μιχαήλ Κανέλου*
Η Μεγάλη Τρίτη μάς καλεί σε αυτοεξέταση, μετάνοια και προετοιμασία για τη Βασιλεία του Θεού. Δύο βασικά γεγονότα κυριαρχούν στη λειτουργική θεματολογία της ημέρας:
α. Η Παραβολή των Δέκα Παρθένων.
β. Η διήγηση για τον Ιούδα και την αμαρτωλή γυναίκα.
Η Εκκλησία χρησιμοποιεί αυτές τις διδαχές για να μας υπενθυμίσει την ανάγκη για πνευματική ετοιμότητα και την ελευθερία επιλογής μεταξύ σωτηρίας και απώλειας.
1) Η Παραβολή των Δέκα Παρθένων.
Η ευαγγελική περικοπή της ημέρας προέρχεται από το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» (25:1-13) και αφορά την Παραβολή των Δέκα Παρθένων. Ο Χριστός παρομοιάζει τη Βασιλεία των Ουρανών με δέκα παρθένες που περίμεναν τον Νυμφίο (δηλαδή, τον Χριστό). Οι πέντε ήταν φρόνιμες και είχαν προνοήσει να έχουν λάδι στις λαμπάδες τους, ενώ οι άλλες πέντε ήταν μωρές και αμέλησαν να προετοιμαστούν. Οταν ο Νυμφίος ήρθε ξαφνικά τη νύχτα, οι φρόνιμες εισήλθαν μαζί του στον γάμο, ενώ οι μωρές έμειναν έξω και άκουσαν τη φρικτή φράση: «Οὐκ οἶδα ὑμᾶς (Δεν σας γνωρίζω)».
(Οι μωρές παρθένες συμβολίζουν τις ράθυμες και αδιάφορες ψυχές. Είναι εκείνες οι ψυχές οι οποίες, απορροφημένες από την υλιστική ευδαιμονία, αδιαφορούν για την πνευματική πρόοδο και την εν Χριστώ σωτηρία.) Αυτή η παραβολή σηματοδοτεί την ανάγκη της πνευματικής επαγρύπνησης. Ο Χριστός μάς προειδοποιεί να είμαστε έτοιμοι, διότι δεν γνωρίζουμε πότε θα έρθει η Δευτέρα Παρουσία ή το τέλος της προσωπικής μας ζωής. Το λάδι στις λαμπάδες συμβολίζει την πίστη, τα καλά έργα και την αγάπη προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο.
2) Η αμαρτωλή γυναίκα και ο Ιούδας.
Η Εκκλησία επίσης θυμάται την πράξη της αμαρτωλής γυναίκας που άλειψε τα πόδια του Ιησού με μύρο, ενώ παράλληλα γίνεται αναφορά στην προδοσία του Ιούδα. Η γυναίκα, αν και αμαρτωλή, έδειξε ειλικρινή μετάνοια και αγάπη προς τον Χριστό. Σε αντίθεση, ο Ιούδας, αν και μαθητής του Χριστού, τον πρόδωσε για τριάντα αργύρια, δείχνοντας τη σκληρότητα της αμετανόητης καρδιάς του. Το γεγονός αυτό έχει ισχυρό και σπουδαίο θεολογικό περιεχόμενο, καθώς τονίζει ότι η μετάνοια ανοίγει την πόρτα της σωτηρίας, ενώ η προσκόλληση στα πάθη οδηγεί στην πνευματική απώλεια. Η Εκκλησία παρουσιάζει το παράδειγμα της αμαρτωλής γυναίκας ως υπόδειγμα ειλικρινούς μεταμέλειας και σωτηρίας, ενώ η προδοσία του Ιούδα αποτελεί υπενθύμιση της τραγικής συνέπειας της φιλαργυρίας και της απομάκρυνσης από τον Θεό.
3) Το τροπάριο της Κασσιανής.
Ενα από τα πιο συγκινητικά στοιχεία της Μεγάλης Τρίτης, που όλοι σχεδόν γνωρίζουμε, είναι το περίφημο «τροπάριο της Κασσιανής», που ψάλλεται στον όρθρο της Μεγάλης Τετάρτης. Γραμμένο από την υμνογράφο οσία μοναχή Κασσιανή (απαντάται και ως Εικασία, Ικασία, Κασσία και Κασσιανή. Η Οσία Κασσιανή είναι πολιούχος της νήσου Κάσου και η μνήμη της εορτάζεται στις 7 Σεπτεμβρίου), το τροπάριο αποτυπώνει τη βαθιά μετάνοια της αμαρτωλής γυναίκας και την προσευχή της προς τον Χριστό να της δείξει το έλεός Του. Οι στίχοι του τροπαρίου αγγίζουν την ψυχή κάθε πιστού, θυμίζοντας τη δύναμη της θείας αγάπης και της συγχώρεσης.
***
Εγρήγορση
Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι η Μεγάλη Τρίτη μάς καλεί να προβληματιστούμε για τη δική μας πνευματική κατάσταση. Μέσα από τις ευαγγελικές περικοπές και τα ιερά τροπάρια, η Εκκλησία μας διδάσκει ότι η πνευματική εγρήγορση και η ειλικρινής μετάνοια είναι απαραίτητα στοιχεία για να εισέλθουμε στη Βασιλεία του Θεού. Η απόφαση αν θα μοιάσουμε στις φρόνιμες ή στις μωρές παρθένες, στην αμαρτωλή γυναίκα ή στον Ιούδα, ανήκει στον καθέναν μας προσωπικά.
*Διδάκτορος Θεολογίας ΕΚΠΑ, εκπαιδευτικού, προϊσταμένου Ιερού Ναού Αγίου Τρύφωνος Τερψιθέας Γλυφάδας
Μ.Η.Τ. 232120