Ο νέος προκαθήμενος της Αλβανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας αναλαμβάνει σε δύσκολη συγκυρία για τη χώρα του. «Θα αγωνιστώ με όλη μου τη δύναμη», δήλωσε
Για πολλά χρόνια, από μαθητής ακόμη, ζούσε μια δεύτερη μυστική ζωή. Ο μητροπολίτης Κορυτσάς Ιωάννης, που εξελέγη χθες νέος Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, έπιασε πρώτη φορά στα χέρια του την Καινή Διαθήκη το 1975 από αντίγραφο στα γαλλικά, με το πρόσχημα ότι μάθαινε τη γλώσσα. Του την έδωσε ένας φίλος του κρυφά. Ηταν η εποχή του αδυσώπητου καθεστώτος Χότζα, αλλά ο Ιωάννης ασπάστηκε κρυφά τον χριστιανισμό, ρισκάροντας κατ’ ουσίαν τη ζωή του.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Εψαχνε τρόπους να κορέσει την πνευματική του δίψα κι άρχισε να δανείζεται, πάντα κρυφά, βιβλία ορθόδοξων και καθολικών συγγραφέων από τη Βιβλιοθήκη των Τιράνων. Ο βιβλιοθηκάριος ήταν γνωστός του. Εκείνη την εποχή «κάθε άνθρωπος που πίστευε σε θεό ήταν σύμμαχός μου, όπως για το κράτος ήταν εχθρός του» θυμόταν αργότερα. Κι ενώ οι συστηματικοί θρησκευτικοί διωγμοί του Χότζα κλιμακώνονταν ανελέητοι, ο Ιωάννης έγινε μέλος μιας μικρής ομάδας κρυπτοχριστιανών, που έκαναν συναντήσεις με άκρα μυστικότητα σε διάφορα σπίτια στην Κορυτσά. Εκαναν λειτουργίες μέσα στα άγρια μεσάνυχτα, με κίνδυνο να το πληρώσουν ακριβά.
Το 1979 βαφτίστηκε κρυφά χριστιανός, παίρνοντας το όνομα Ιωάννης, από τον πατέρα Κοσμά, που αργότερα θα χειροτονούνταν επίσκοπος Απολλωνίας. «Ηταν στο κελάρι του σπιτιού του. Ο γιος του στεκόταν απέξω, σκοπιά. Ηταν επικίνδυνη εποχή για κάτι τέτοιο. Υπήρχαν Αλβανοί ιερείς που εκτελέστηκαν γι’ αυτό» εξιστορεί ο Ιωάννης. Συνέχιζε να ζει δύο ζωές, τη φανερή και αυτή του ένθερμου χριστιανού. Οταν πήρε το πτυχίο του της Ψυχολογίας από το Πανεπιστήμιο των Τιράνων, έπιασε δουλειά σε μια ψυχιατρική κλινική. «Τι τέλεια κάλυψη για μένα! Τι καλύτερη εργασία για έναν ακόλουθο του Χριστού από το να περιποιείται τους ασθενείς; Για την ακρίβεια, οι “παράφρονες” συχνά δεν ήταν παράφρονες, ένα μέλος της οικογένειάς τους μπορεί να τους κατήγγελλε ως τέτοιους για να εμποδίσει τη σύλληψη και την καταδίκη τους» έγραψε σε βιβλίο του.
Επρεπε να τιθασεύει και να περιφρονεί τον φόβο του κάθε ημέρα. Ενα πρωί εισέβαλαν στο γραφείο του στην κλινική οι αλβανικές μυστικές υπηρεσίες, έπειτα από καταγγελία ότι έκρυβε μια Βίβλο σ’ ένα συρτάρι. Τη γλίτωσε από τύχη. Οταν έπεσε το καθεστώς Χότζα τού παρουσιάστηκε η ευκαιρία να σπουδάσει με υποτροφία στην Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού, στο Μπρούκλιν. Ηταν η περίοδος που ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος άρχιζε το τιτάνιο έργο του να ξαναστήσει την αλβανική Εκκλησία. Ο Ιωάννης επικοινώνησε μαζί του και το 1993 επέστρεψε στην πατρίδα του. «Πολλοί καλοί φίλοι νόμιζαν ότι ήμουν τρελός που επέστρεψα από τις ΗΠΑ στην Αλβανία, αλλά αυτή είναι η χώρα μου. Αυτή είναι η Εκκλησία που με χρειάζεται πραγματικά. Εδώ μπορώ να κάνω τη διαφορά» είχε πει ο ίδιος.
Ο Αναστάσιος, που πρόσφατα έφυγε από τη ζωή και θεωρείται αξεπέραστος, ξεχώρισε από νωρίς τον Ιωάννη. Τον επέλεξε για πιο στενό συνεργάτη του κι ήταν επιθυμία του να τον διαδεχτεί ο Ιωάννης στον ρόλο του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, όπως κι έγινε χθες.
Πολύγλωσσος και πολυγραφότατος, ο Ιωάννης ιδρύει περιοδικά, συμμετέχει σε επιτροπές του Παγκόσμιου Συμβουλίου Εκκλησιών, μεταφράζει, δίνει διαλέξεις για φιλοσοφία και Ιστορία. Αλλά για εκείνον άλλα είναι τα σημαντικά: «Δεν θα με συγχαρεί ο Θεός, αν γράψω ένα τέλειο βιβλίο για τη θεολογία. Ομως, θα με ρωτήσει τι απέγινε η φτωχή γριούλα που αγνόησα» έχει πει.
Οταν πρόκειται για την προστασία των αδυνάτων, υψώνει ανάστημα με αιχμηρό και ξεκάθαρο τρόπο. Τον Σεπτέμβριο 2024 έβγαλε έναν πύρινο λόγο ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Αλβανίας στο Παρίσι, μπροστά στον πρόεδρο Μακρόν: «Η ειρήνη είναι ένας συνδυασμός δικαιοσύνης και αλληλεγγύης. Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη, αν δεν υπάρχει δικαιοσύνη και δεν μπορεί να υπάρξει δικαιοσύνη, αν δεν υπάρχει αλληλεγγύη. Οι πόλεμοι είναι το αποτέλεσμα της παραβίασης των δικαιωμάτων των ανθρώπων, της εκμετάλλευσης ατόμων ή χωρών και της απληστίας, που πάντα δημιουργούν φτώχεια και συγκρούσεις. Η Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ για τη βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρει: “Δεν μπορεί να υπάρξει βιώσιμη ανάπτυξη χωρίς ειρήνη και δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς βιώσιμη ανάπτυξη. Επειδή η ακραία φτώχεια είναι ταυτόχρονα προϊόν των συγκρούσεων και αιτία τους” ».
Ολη του η οικογένειά του έχει σημαδευτεί από διωγμούς. Το 1944 ο πατέρας του είχε φυλακιστεί ως «εχθρός του κράτους», επειδή ήταν μουσουλμάνοι μπεκτασήδες, ένα τάγμα των σούφι που, όπως λέει ο Ιωάννης, θεωρούνταν κρυπτοχριστιανοί. «Προέρχομαι από οικογένεια μπεκτασήδων, μια μορφή σιιτικού Ισλάμ, δηλαδή ένα είδος κρυπτοχριστιανισμού, μια μορφή Ισλάμ που δεν απέχει πολύ από τον ανοιχτό χριστιανισμό. Οι μπεκτασήδες έχουν ένα είδος βάπτισης, ένα είδος κοινωνίας, ακόμη και τρεις βαθμίδες κλήρου, όπως ακριβώς έχουμε κι εμείς. Λατρεύουν τους αγίους, χρησιμοποιούν εικόνες, πίνουν κρασί. Σαφώς, κάποιες από τις ρίζες τους είναι χριστιανικές. Δύο αιώνες πριν, έπειτα από αρκετούς αιώνες ορθόδοξου χριστιανισμού, η περιοχή μου έγινε μπεκτασί, ώστε να μη χρειάζεται να πληρώνουν τον φόρο που αναγκάζονταν να πληρώνουν οι χριστιανοί στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Σήμερα πολλοί από αυτούς επιστρέφουν στην Εκκλησία». Ο Ιωάννης αναλαμβάνει τη δύσκολη και περίπλοκη Αρχιεπισκοπή της Αλβανίας σε μια περίοδο με πολλές παγίδες, τόσο από την πολιτική της Αλβανίας όσο και διεθνώς. «Θα αγωνιστώ με όλη μου τη δύναμη» τόνισε λακωνικά χθες.
Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας Ιωάννης
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Γεννήθηκε το 1956 στην Κορυτσά. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Φατμίρ Πελούσι. Νεαρός, στην περίοδο των θρησκευτικών διωγμών Χότζα, βαφτίστηκε κρυφά χριστιανός και εντάχθηκε σε ολιγάριθμη, κρυφή ομάδα της τότε μυστικής εκκλησίας. Σπούδασε Ψυχολογία στο Πανεπιστήμιο των Τιράνων και μεταξύ 1979 και 1990 εργάστηκε στο Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Τιράνων. Με την πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος της Αλβανίας εισήλθε στην Ελληνορθόδοξη Θεολογική Σχολή στις ΗΠΑ, απ’ όπου αποφοίτησε το 1993. Επέστρεψε στην Αλβανία και το 1994 χειροτονήθηκε διάκονος. Μεταξύ 1996 και 1998 διατέλεσε κοσμήτορας της Θεολογικής Ακαδημίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας στο Δυρράχιο. Τον Ιούλιο 1998 χειροτονήθηκε μητροπολίτης Κορυτσάς από τον Αναστάσιο. Το 2018 το Πανεπιστήμιο Κορυτσάς τού απένειμε τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα. Γνωρίζει άπταιστα ελληνικά, καθώς και γαλλικά, αγγλικά, ιταλικά, λατινικά, εβραϊκά.
Μ.Η.Τ. 232120