Οι προσωπικές, φιλικές και κοινωνικές σχέσεις επηρεάζονται σοβαρά από το κάπνισμα, με το 49% των καπνιστών με σύντροφο/σύζυγο μη καπνιστή να δηλώνει πως η καπνιστική τους συνήθεια έχει προκαλέσει διαφωνίες ή τσακωμούς, με το ποσοστό να ανεβαίνει στο 68,8% όσον αφορά τα νεότερα ζευγάρια έως 34 ετών.
Εξαιρετικά αρνητική είναι η επίδραση του καπνίσματος στις διαπροσωπικές σχέσεις, με πάνω από 1 στους 2 καπνιστές (51,7%) με σύντροφο μη καπνιστή να δηλώνουν πως η/ο σύντροφός του ενοχλείται από την καπνιστική του συνήθεια, ενώ φαίνεται πως αναπτύσσεται, σταδιακά, ένα κοινωνικό στίγμα απέναντι στους καπνιστές. Επιπλέον 38,8% των καπνιστών δηλώνει πως το κάπνισμα προκαλεί συχνά εντάσεις και τσακωμούς και γενικότερα με αγαπημένα πρόσωπα του κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
Τα παραπάνω αποτελούν μερικά από τα ενδιαφέροντα συμπεράσματα που προέκυψαν από την έρευνα με τίτλο «Πανδημία, Lockdown και Κάπνισμα: Συνήθειες και Κοινωνικές Τάσεις» που έλαβε χώρα στο πλαίσιο της μετα-πανδημικής επικαιροποίησης της στρατηγικής της Παπαστράτος για την επίτευξη του στόχου του ‘Ένα εκατομμύριο λιγότεροι καπνιστές έως το τέλος του 2021’που είχε εξαγγείλει πριν από ένα χρόνο.
Εκεί που, μεταξύ άλλων, μαθαίνουμε πώς ακριβώς επηρέασε η πανδημία τη στάση των Ελλήνων απέναντι στο κάπνισμα, πόσα ξέρουν οι καπνιστές για τις βλαβερές συνέπειες του τσιγάρου και πόσοι γνωρίζουν τις διαφορές ανάμεσα στο συμβατικό και το εναλλακτικό κάπνισμα.
Πώς επηρέασε το κάπνισμα η πανδημία
Tα στοιχεία δείχνουν πως την εποχή της πανδημίας έχουμε μάλλον κάνει ένα βήμα πίσω στον αγώνα για τη μείωση και διακοπή του καπνίσματος. Συγκεκριμένα το 27,2% των ερωτηθέντων καπνιστών αναφέρουν πως αυτή την περίοδο καπνίζουν περισσότερο. Ενώ ένα 7,1% των ερωτηθέντων καπνιστών δήλωσε πως ενώ είχε κόψει το τσιγάρο, άρχισε να καπνίζει ξανά κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Η αύξηση της συχνότητας του καπνίσματος συνδέεται ευθέως με ομάδες πληθυσμού που αισθάνονται μεγαλύτερη πίεση, άγχος και ανασφάλεια αυτή την περίοδο όπως οι αυτοαπασχολούμενοι και οι άνεργοι που παρουσιάζουν και τη μεγαλύτερη σχετική αύξηση σε ποσοστό 37,4% και 47,6% αντίστοιχα.
Κοιτάζοντας, ωστόσο, πιο προσεκτικά τα ευρήματα της έρευνας υπάρχει λόγος αισιοδοξίας καθώς φαίνεται πως η μεγάλη αλλαγή για το τέλος του τσιγάρου αποτελεί επιτακτικό αίτημα της κοινωνίας. Ένα αίτημα που για να γίνει πραγματικότητα πρέπει να γεφυρωθεί το έλλειμμα ενημέρωσης που φαίνεται πως έχουμε σε κάθε επίπεδο.
Ξεκινώντας από το γεγονός ότι ένας στους δύο καπνιστές (51,1%) δηλώνει πως δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για τα οφέλη και τους τρόπους διακοπής του καπνίσματος, το 48,2% των καπνιστών δηλώνουν ότι γνωρίζουν ελάχιστα ή καθόλου για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, το 51,6% των καπνιστών αναφέρουν πως δεν γνωρίζουν τις διαφορές μεταξύ των συμβατικών τσιγάρων και των εναλλακτικών προϊόντων καπνού. Ενώ, ακόμη πιο εντυπωσιακό, είναι το 29,2% όσων χρησιμοποιούν εναλλακτικά προϊόντα που αναφέρουν πως επίσης δεν τις γνωρίζουν ακριβώς.
Θετική άποψη έχουν οι Έλληνες για τα εναλλακτικά προϊόντα
Άκρως ελπιδοφόρο αποτελεί, στον αντίποδα, το γεγονός ότι το 45,6% του γενικού πληθυσμού πιστεύει πως τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος είναι λιγότερο βλαβερά για την υγεία από το τσιγάρο. Επιπλέον έξι στους δέκα ενήλικες πολίτες δηλώνουν πως θα επέλεγαν πιο εύκολα ή θα πρότειναν σε καπνιστές εναλλακτικά προϊόντα εάν είχαν πιο σαφή ενημέρωση για τα επιστημονικά δεδομένα που τα διαφοροποιούν από το κάπνισμα (ένα ποσοστό που εκτοξεύεται στο 70,2% στις ηλικίες 21-34 ετών). Με 1 στους 3 (37,4%) να έχει προτείνει μάλιστα ήδη σε κάποιον καπνιστή να σταματήσει το κάπνισμα τσιγάρων και να δοκιμάσει μια εναλλακτική λύση. Ένα ποσοστό που ανεβαίνει στο 52,8% στις ηλικίες 21-34 ετών. Κάτι που σημαίνει ότι οι νέοι φαίνονται να έχουν αντιληφθεί ήδη την ευκαιρία που αντιπροσωπεύουν αυτά τα καινοτόμα προϊόντα για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα.
Όπως φαίνεται να το έχει αντιληφθεί, παρά το έλλειμα ενημέρωσης, και ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Ένα γεγονός που έρχεται και αποτυπώνεται στην ύπαρξη περίπου 440.000 χρήστων ενναλακτικών προϊόντων αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, μεταξύ των οποίων και άνω των 300.000 που έχουν επιλέξει το προϊόν της PMI που θερμαίνει και δεν καίει τον καπνο και πρόσφατα αδειοδοτήθηκε από τον Αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ως το πρώτο και μοναδικό ηλεκτρονικό προϊόν «διαφοροποιημένου κινδύνου» σε σχέση με το τσιγάρο και κατά συνέπεια καλύτερο για τη δημόσια υγεία.
Η επιστήμη δείχνει το δρόμο
Ειδική αναφορά οφείλει να γίνει στο γεγονός ότι πάνω από το 88% των καπνιστών και του συνόλου των ερωτώμενων πιστεύουν πως θα πρέπει να έχουν επαρκή ενημέρωση και πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με εναλλακτικές λύσεις καπνίσματος. Ενώ ένα συντριπτικό 91,1% δηλώνει πως για την επιλογή του σωστού εναλλακτικού προϊόντος καπνίσματος θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψη η επιστήμη και η τεχνολογία που βρίσκεται σε αυτό. Αξιοσημείωτο είναι ότι την ίδια άποψη μοιράζεται και το 92,7% των μη καπνιστών που, παρότι δεν έχει σχέση με τα εναλλακτικά προϊόντα καπνίσματος, φαίνεται επίσης να κατανοεί τη δυνητική αξία τους για τη μείωση της βλάβης του καπνίσματος.
Το κάπνισμα θεωρείται ξεπερασμένη συνήθεια
Ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα ευρήματα της έρευνας είναι το εντυπωσιακό 70,7% των μη καπνιστών που θεωρεί πως το κάπνισμα αποτελεί μια ξεπερασμένη συνήθεια, γεγονός που ασκεί μια επιπλέον κοινωνική πίεση στους καπνιστές. Σε συνδυασμό πάντα με το ότι 1 στους 2 μη καπνιστές (50,5%) συμφωνεί ότι τα άτομα που καπνίζουν είναι λιγότερο ελκυστικά και επιθυμητά από αυτούς που δεν καπνίζουν. Μια διαπίστωση που εμφανίζει το ίδιο υψηλό ποσοστό αποδοχής τόσο από άνδρες όσο και από γυναίκες και μάλιστα σε όλες ανεξαρτήτως τις ηλικιακές κατηγορίες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όσον αφορά το πόσο παρωχημένο έχει φτάσει να θεωρείται το κάπνισμα, αποτελεί και το γεγονός ότι το 13,6% των καπνιστών παραδέχτηκαν πως κρύβουν ότι καπνίζουν από αγαπημένα πρόσωπα ή φίλους. Κάτι που φαίνεται να υποδεικνύει ότι το κάπνισμα είναι μια συνήθεια εκτός μόδας για την πλειοψηφία της κοινωνίας.
Η αυξανόμενη κοινωνική πίεση στους καπνιστές για να σταματήσουν το κάπνισμα ή να στραφούν σε καλύτερες, επιστημονικά τεκμηριωμένες εναλλακτικές, επεκτείνεται και στο ευρύτερο φιλικό και κοινωνικό τους περιβάλλον. Ξεκινώντας από το πώς αισθάνονται οι ίδιοι όταν επισκέπτονται τα σπίτια άλλων από τη στιγμή που μία στις δύο οικογένειες (48,9%) δεν επιτρέπουν το κάπνισμα πουθενά στο σπίτι τους. Ή, αντίστροφα, πόσο άβολα αισθάνονται οι μη καπνιστές όταν επισκέπτονται τα σπίτια καπνιστών, με το 61% να αναφέρει πως ενοχλείται γιατί δεν αισθάνεται άνετα σε χώρο με καπνό.
Όπως είναι εύκολο να διακρίνει κάποιος, υπάρχει ένα υπό διαμόρφωση κοινωνικό στίγμα απέναντι στους καπνιστές. Κάτι που σαφώς και αντιλαμβάνονται και οι ίδιοι, με το 34% να δηλώνει πως αισθάνεται συχνά άβολα σε παρέες που δεν καπνίζουν και ένα 30,6% να διατυπώνει την άποψη ότι γίνονται διακρίσεις εις βάρος του.
Μ.Η.Τ. 232120