Κατάσπαρτη από περίεργα κτίσματα, που τραβούν αμέσως την προσοχή του επισκέπτη, είναι η τηνιακή γη. Πρόκειται για περιστεριώνες, μνημεία μοναδικής λαϊκής δημιουργίας, κτισμένους κυρίως κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Αν και υπάρχουν στα περισσότερα κυκλαδονήσια, στην Τήνο βρίσκονται οι περισσότεροι -ξεπερνούν τους 600- και οι πιο μεγαλοπρεπείς. Οι περιστεριώνες και η εκτροφή περιστεριών έφτασαν στην Τήνο από τους Ενετούς κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας τους.
Οι Τηνιακοί τούς δημιουργούσαν για να εκτρέφουν τα περιστέρια όχι μόνο για το νόστιμο κρέας τους, αλλά και για το κορυφαίο λίπασμα από τα περιττώματά τους. Είναι χτισμένοι σε ανοιχτά μέρη για να ξανοίγονται τα περιστέρια, σε μέρη με άφθονο νερό και ταυτόχρονα προστατευμένα από τους ανέμους.
Είναι κυρίως πέτρινα οικοδομήματα και αποτελούνται από δύο ορόφους.
Εχουν μία πόρτα για τον ιδιοκτήτη, ο οποίος χρησιμοποιούσε τον κάτω όροφο ως αποθήκη για τη φύλαξη των εργαλείων του, ενώ ο πάνω όροφος ήταν για τα περιστέρια. Χρησιμοποιώντας τον σχιστόλιθο, ένα υλικό που υπάρχει άφθονο στην Τήνο, οι τηνιακοί μάστορες κατάφεραν να δημιουργήσουν αριστουργήματα, που αποτελούν εξαιρετικά μνημεία λαϊκής τέχνης και αρχιτεκτονικής σε παγκόσμιο επίπεδο.
Κατασκεύαζαν στις δύο όψεις του κτίσματος τα ανοίγματα για τα περιστέρια -που ήταν πάντα στραμμένα προς την Ανατολή και τη Δύση και ποτέ προς τον Βορρά-, τα οποία στόλιζαν με τον σχιστόλιθο διαμορφώνοντας μοναδικά στολίδια σε σχήματα τετράγωνα, τρίγωνα, σε κύκλους, ρόμβους αλλά και ήλιους, κυπαρίσσια, ενώ κατάφερναν να τα πλέκουν μεταξύ τους σχηματίζοντας τα αρχικά του ονόματος των ιδιοκτητών ή τη χρονολογία ανέγερσής τους. Ο κάθε περιστεριώνας είναι διαφορετικός από τον άλλο και αυτό το γνώρισμα που τους κάνει μοναδικούς στη χώρα μας.
Οι περιστεριώνες στην Τήνο τα παλιά χρόνια ήταν σύμβολο ευγενικής καταγωγής. Μόνο οι πολύ πλούσιοι και οι κάτοχοι μεγάλων καλλιεργήσιμων εκτάσεων είχαν τη δυνατότητα να χτίσουν και να συντηρήσουν περιστεριώνα, ενώ όσο πιο περίτεχνα ήταν τα στολίδια του τόσο πιο πλούσιος θεωρούνταν ο ιδιοκτήτης του. Οταν πια χάρη στο εμπόριο η Τήνος γνώρισε οικονομική ανάπτυξη, πολλοί ήταν εκείνοι που έφτιαξαν περιστεριώνες και ξεκίνησαν να εξάγουν τα πιτσούνια και να εμπορεύονται το λίπασμα από τα περιττώματά τους.
Δημήτρης Κυριακόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120