Αν μια ελληνική κοινότητα δικαιούται απολύτως να ονομάζεται παραμεθόρια και οι κάτοικοί της να φέρουν τον τίτλο του ακρίτα, αυτή είναι οι Καστανιές Εβρου. Τελειώνοντας ο οικισμός, αρχίζει η ουδέτερη ζώνη και στη συνέχεια… Τουρκία. Στις Καστανιές (ανήκουν πλέον στον καλλικρατικό Δήμο Ορεστιάδας) βρίσκεται, μάλιστα, το μοναδικό χερσαίο σύνορο της Ελλάδας με την Τουρκία, αφού το υπόλοιπο καθορίζεται από την κοίτη του ποταμού Εβρου. Εκεί είναι και ο ένας από τους δύο τελωνειακούς σταθμούς μας (ο άλλος είναι στους Κήπους) με την Τουρκία.
Στα ελληνοτουρκικά σύνορα, στις Καστανιές, 17 χλμ. βόρεια της Ορεστιάδας, βρεθήκαμε ακολουθώντας έναν δρόμο μέσα από εύφορη πεδιάδα.
Φτάνοντας στα σύνορα έπειτα από διαδρομή μισής ώρας από την Ορεστιάδα και αφού περάσαμε από τα Ρίζια, η πρώτη εντύπωση που σχηματίσαμε ήταν ότι οι Καστανιές δεν διαφέρουν από ένα τυπικό ελληνικό μεγαλοχώρι. Συμπαθητικός, ήσυχος, απλωμένος οικισμός, θα μπορούσες να τον συναντήσεις οπουδήποτε στην Ελλάδα. Μόνο που, όταν προχωρήσαμε μέχρι το κτίριο του τελωνειακού σταθμού και διαπιστώσαμε ότι μετά τις μπάρες και την πινακίδα τέλους της κοινότητας ξεκινούν τα σύνορα, συνειδητοποιήσαμε ότι εδώ είναι κάτι άλλο…
Γυρίζοντας λίγες εκατοντάδες μέτρα πίσω, στην πλατεία των Καστανιών, ήταν γύρω στις 3 το μεσημέρι. Στο χωριό κυριαρχούσε η καθιερωμένη στην περιφέρεια μεσημεριανή ηρεμία. Να όμως που σε ένα καφενείο εντοπίσαμε μια παρέα επτά κατοίκων που απολάμβανε το καφεδάκι της. Πλησιάσαμε και καθίσαμε μαζί τους, διακατεχόμενοι από την έντονη περιέργεια για το πώς είναι η ζωή στα σύνορα.
Το πρώτο ερώτημα που βγήκε εντελώς αυθόρμητα ήταν: «Καλά, δεν φοβάστε, δεν ανησυχείτε, τόσο κοντά στην Τουρκία;» Η απάντηση που λάβαμε ήταν τόσο κατηγορηματική, που δεν μας επέτρεψε να επανέλθουμε: «Δεν υπάρχει τίποτα για να φοβηθούμε…» Εχουν δίκιο, αυτή είναι η καθημερινότητά τους, για πολλά χρόνια. Είναι πλήρως εξοικειωμένοι με την ιδέα της απόστασης αναπνοής από την Τουρκία. Ξέρουν πού βρίσκονται, έχουν προσαρμοστεί και έχουν αποκλείσει τον φόβο. Εδώ είναι ο τόπος τους, τον υπεραγαπούν και δεν τον αλλάζουν με τίποτα.
Το ωραίο, μάλιστα, είναι να ακούς ότι ανησυχούν για μας στο κέντρο με όσα διαδραματίζονται στην Αθήνα! Εκείνο που τους απασχολεί είναι το θέμα των λαθρομεταναστών, οι οποίοι μπαίνουν συνέχεια από το πέρασμα της Νέα Βύσσας του Εβρου (εκεί όπου υποτίθεται ότι θα τοποθετηθεί ο… περίφημος φράχτης Παπουτσή). Δεν είναι και λίγο χιλιάδες καταταλαιπωρημένοι, πεινασμένοι άνθρωποι να περιφέρονται στην περιοχή σου. Και μπορεί μέχρι τώρα να μην υπάρχει έξαρση εγκληματικότητας, αλλά τα πράγματα είναι οριακά, με τους πάσης φύσεως κινδύνους να βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη.
Οι Καστανιές είχαν παλιότερα 3.000 κατοίκους, ενώ τώρα ζουν 1.000. Η σοβαρή μείωση πληθυσμού, ειδικά νέων που κατευθύνονται στις πόλεις, πονάει τους ντόπιους, καθώς δεν θέλουν να ερημώσει ο τόπος. Ενα άλλο ζήτημα που τους «καίει», καθώς άπτεται των εισοδημάτων τους, είναι οι χαμηλές τιμές διάθεσης της γεωργικής παραγωγής τους (σιτηρά κ.λπ.).
Αφήσαμε την καλή παρέα στις Καστανιές, για να επιστρέψουμε στην Ορεστιάδα, με τη σκέψη ότι, αν αυτοί οι άνθρωποι που βρίσκονται «στο στόμα του λύκου» δεν φοβούνται, τότε ουδείς Ελληνας δικαιούται να είναι ψοφοδεής για τα εθνικά μας θέματα.
Εξάλλου, αξίζει να σημειωθεί ότι υφίσταται αίτημα να δέχεται και νταλίκες ο τελωνειακός σταθμός Καστανιών, προκειμένου να αποσυμφορηθεί ο αντίστοιχος των Κήπων.
Δημήτρης Κυριακόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120