Την ώρα που όλη η Ελλάδα περιμένει απόψε με αγωνία το φινάλε του δημοφιλούς σίριαλ «Το νησί», μια ιστορία ντροπής για τον πολιτισμό μας εκτυλίσσεται σε μια άλλη Σπιναλόγκα, στη Χίο. Εκεί, το νοσοκομείο λεπρών ή Λωβοκομείο, που είναι και το μακροβιότερο υγειονομικό ίδρυμα της χώρας, με ιστορία 7 αιώνων -λειτούργησε έως το 1959- παρουσιάζει σήμερα μια θλιβερή εικόνα εγκατάλειψης, λεηλασίας και βανδαλισμού!
Πρόκειται για μια τραγωδία χωρίς τελειωμό, σε έναν ιστορικό χώρο, στον οποίο μάλιστα υπηρέτησε και ο Αγιος Νεκτάριος. Υλικό του φαρμακείου έχει κλαπεί και διασκορπιστεί, αίθουσες έχουν διαρρηχθεί, ενώ σχεδόν όλα τα αντικείμενα -μαζί και τα αρχεία και βιβλία του Λωβοκομείου- έχουν λεηλατηθεί. Γλυπτά και οικοδομικά υλικά έχουν προ καιρού αφαιρεθεί, ενώ είναι θέμα χρόνου να συμβεί το ίδιο και στις υπόλοιπες κατασκευές.
Μπροστά σ’ αυτήν την τραγική πραγματικότητα αναλαμβάνει πρωτοβουλία ανάδειξης του θέματος η ΟΝΝΕΔ Χίου. «Θέλουμε να επανέλθει στην ατζέντα η αξιοποίηση του Λωβοκομείου, η οποία είναι εφικτή» δηλώνει στη «δημοκρατία» ο πρόεδρος της Νομαρχιακής Επιτροπής Περικλής Λουκάς, προσθέτοντας ότι υπάρχουν όλα τα στοιχεία για να δημιουργηθεί ένας χώρος τιμής προς όσους υπέφεραν από τη νόσο του Χάνσεν αλλά και για εκείνους που στάθηκαν δίπλα τους. Και πραγματικά, η μυρωδιά, τα φάρμακα, τα γράμματα στους τοίχους, τα κρεβάτια, τα αντικείμενα της καθημερινότητας των ασθενών σε παραπέμπουν στο 1959, οπότε έκλεισε οριστικά και το κεφάλαιο της λέπρας.
Η πρωτοβουλία της ΟΝΝΕΔ Χίου δεν μένει μόνο στο επικοινωνιακό επίπεδο. Ετσι, ο αντιπρόεδρός της, πολιτικός μηχανικός Κώστας Αλέρτας, προσφέρει την εκπόνηση της μελέτης αποκατάστασης του συγκροτήματος. Ο ίδιος επισημαίνει ότι πρόκειται για εξαιρετικά κτίσματα, τα οποία δεν φαίνεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα στατικότητας. Στη συνέχεια η ΟΝΝΕΔ Χίου αναλαμβάνει και την οικονομοτεχνική μελέτη. Στο σημείο αυτό ο Κώστας Αλέρτας προτείνει ένα μέρος του συγκροτήματος να γίνει κέντρο ναυτιλιακού management, ώστε να είναι ένα πρόσθετο κίνητρο χρηματοδότησης του συνολικού έργου από τους ιδιαίτερα ευαίσθητους σε τοπικά ζητήματα Χιώτες εφοπλιστές.
«Οταν παρουσιάσουμε το πλήρες σχέδιο, δεν θα υπάρχουν δικαιολογίες για τους αρμοδίους» σημειώνει ο Περικλής Λουκάς, τονίζοντας ταυτόχρονα ότι η ΟΝΝΕΔ δεν μπορεί να προχωρήσει περισσότερο το ζήτημα.
Ενώ λοιπόν απαιτείται η άμεση συγκέντρωση, καταγραφή και φύλαξη των αντικειμένων σε χώρο εντός ή εκτός του Λωβοκομείου, το… μπλεγμένο ιδιοκτησιακό καθεστώς αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα γενικά για την υπόθεση. Το Ιδρυμα ανήκει στον Οίκο Αγάπης. Η Ανωτέρα Ενοριακή Αντιπροσωπεία, η οποία διορίζεται από τον μητροπολίτη, ασκεί τη διαχείριση. Παλαιότερα είχε υπογραφεί προγραμματική σύμβαση μεταξύ Ιεράς Μητρόπολης Χίου, υπουργείου Υγείας και Δήμου Χίου, η οποία έληξε χωρίς να ενεργοποιηθεί. Πρόσφατα υπεγράφη και νέα σύμβαση 20ετίας με τον Δήμο Χίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο βουλευτής Χίου Κωστής Μουσουρούλης έχει αποστείλει φάκελο προς την αρμόδια Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων, προκειμένου να εξεταστεί ο χαρακτηρισμός του Λωβοκομείου ως ιστορικού τόπου και του εξοπλισμού του ως νεότερου μνημείου, ώστε να προστατευτεί. Ωστόσο, το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού ακόμη δεν έχει αποφανθεί!
ΙΣΤΟΡΙΑ
Το νοσοκομείο των λεπρών, το Λωβοκοµείο, όπως λέγεται, βρίσκεται βορειοδυτικά της πόλης της Χίου, δυόμισι µε τρία χιλιόµετρα µακριά της, σε µια κοιλάδα κοντά στην περιφερειακή οδό. Ιδρύθηκε στα τέλη του13ου – αρχές του14ου αιώνα από τους Γενουάτες και λειτούργησε ως το 1959. Η έκταση του Λωβοκομείου ανέρχεται σε 547 στρέμματα και τα κτίρια είναι 822 τετραγωνικών μέτρων.
Επειδή οι αρρώστιες γενικά φοβίζουν τους ανθρώπους, παλιά, αντί για Λωβοκοµείο ή Λεπροκοµείο, το έλεγαν Αγία Υπακοή, Αγιο Λάζαρο, από τις δύο εκκλησίες που υπάρχουν εκεί, και ακόµη Καλό Χωριό.
Η Αγία Υπακοή, πεσµένη και σήµερα σε ερείπια, δείχνει ότι υπήρξε ναός μεγάλων σχετικά διαστάσεων, πιθανώς κτισμένη σε αυτή τη θέση τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Πυρπολήθηκε το 1822 και καταστράφηκε με τον σεισμό του 1881. Ο ναός του Αγίου Λαζάρου, που είναι πιθανόν γενουατικός, σώζεται και σήµερα. Στη σφαγή του 1822 από τους Τούρκους οι τρόφιμοι, εκτός λίγων που κατάφεραν να διαφύγουν, σφαγιάστηκαν.
Ο σεισµός του1881 κατάστρεψε και το Λωβοκοµείο.
Το 1910 ανακατασκευάζεται, κυρίως με οικονομική στήριξη Χιωτών της ομογένειας. Κατά τη λειτουργία του περιέθαλπε ασθενείς από τη Χίο και άλλες περιοχές (νησιά βορειοανατολικού Αιγαίου, Κρήτη, παράλια Μικράς Ασίας). Στην τελευταία φάση της ζωής του Λωβοκομείου υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 250 ασθενείς συνολικά βρήκαν εκεί καταφύγιο.
Δημήτρης Κυριακόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120