Στο Δομένικο της Λάρισας (κοντά στην Ελασσόνα) οι συγγενείς των θυμάτων που σφαγιάστηκαν από τους Ιταλούς το 1943 συνεχίζουν τον αγώνα που ξεκίνησαν το 2000 και ζητούν στήριξη από την Πολιτεία
Από τον
Στάθη Βασιλόπουλο
Τη συνδρομή της Πολιτείας στον δικαστικό αγώνα που έχουν ξεκινήσει εναντίον του ιταλικού κράτους ζητούν συγγενείς των 140 κατοίκων του μαρτυρικού Δομένικου, κοντά στην Ελασσόνα της Λάρισας, οι οποίοι στις 16 Φεβρουαρίου 1943 βρήκαν μαρτυρικό θάνατο από τις ιταλικές δυνάμεις κατοχής. Με πρωτοβουλία του εκπαιδευτικού Στάθη Ψωμιάδη, εκπροσώπου των οικογενειών των θυμάτων, οι απόγονοι των εκτελεσθέντων κατέθεσαν αγωγή εναντίον της Ιταλίας διεκδικώντας χρηματικές αποζημιώσεις ύψους 35.000.000 ευρώ, αλλά κυρίως, όπως λένε, την ηθική τους δικαίωση.
«Περιμένουμε να δούμε την ευαισθησία της ελληνικής κυβέρνησης, του υπουργείου Εξωτερικών, του υπουργείου Δικαιοσύνης και του υπουργείου Οικονομικών. Ζητάμε να υπάρξει νομοθετική ρύθμιση ώστε να μην κληθούν οι συγγενείς των θυμάτων (στην πλειονότητά τους άνθρωποι μεγάλης ηλικίας ή αγρότες) να καλύψουν τα έξοδα της δίκης» εξηγεί η δικηγόρος Ευαγγελία Λιακούλη, που έχει αναλάβει την υπόθεση.
Εγκλήματα πολέμου
Ο αγώνας των κατοίκων του Δομένικου, προκειμένου να αναγνωριστεί η σφαγή των προγόνων τους ως έγκλημα πολέμου, ξεκίνησε το 2000. «Θεωρήσαμε χρέος τιμής να ζητήσουμε την τιμωρία των εγκληματιών που ξεκλήρισαν τις οικογένειές μας και κατέστρεψαν το χωριό. Δύο δημοτικοί σύμβουλοι και εγώ, ως πρόεδρος του τοπικού πολιτιστικού συλλόγου, καταθέσαμε μήνυση στην Εισαγγελία της Λάρισας για την εισβολή των Ιταλών στρατιωτών στο Δομένικο. Προς μεγάλη μας απογοήτευση, η μήνυση μπήκε, τότε, στο αρχείο, καθώς η Εισαγγελία θεώρησε ότι τα αδικήματα είχαν παραγραφεί» λέει στην «κυριακάτικη δημοκρατία» ο κ. Ψωμιάδης.
Η «σπίθα» όμως είχε ανάψει, οι κάτοικοι του Δομένικου πείσμωσαν και η σφαγή των 140 αμάχων ήρθε ξανά στο προσκήνιο, λίγα χρόνια αργότερα, με αφορμή τις έρευνες καθηγητών αμερικανικού πανεπιστημίου, που αποφάσισαν να «ξεσκονίσουν» τα αρχεία της ιταλικής μεραρχίας Πινορέλο. «Μια καθηγήτρια σύγχρονης Ιστορίας επικοινώνησε μαζί μου, προκειμένου να γυρίσει ένα ντοκιμαντέρ για τα γεγονότα του 1943 στο Δομένικο. Σε συνεργασία με την ΕΡΤ και το History Channel έφθασε στο χωριό ένα τηλεοπτικό συνεργείο από την Ιταλία και τράβηξε πλάνα για το ντοκιμαντέρ, που ονομάστηκε “Ο βρόμικος πόλεμος του Μουσολίνι”. Ακολούθησε δεύτερο ντοκιμαντέρ και το θέμα απέκτησε δημοσιότητα».
Οι μάρτυρες
Η συγκλονιστική ιστορία των θυμάτων του Δομένικου συγκίνησε ακόμη και τον τοπικό εισαγγελέα της Πάντοβα, που διέταξε έρευνα για την υπόθεση. «Με τη βοήθεια του δικτύου μαρτυρικών πόλεων συγκεντρώσαμε όλα τα στοιχεία και καταθέσαμε μήνυση. Στείλαμε μάρτυρες στην Ιταλία, βρήκαμε ντοκουμέντα, έγγραφα, ακόμη και την επίσημη αναφορά του διοικητή της ιταλικής φάλαγγας, που ομολογεί ωμά τις δολοφονίες των δικών μας ανθρώπων. Ολη αυτή η προσπάθεια όμως έχει τεράστιο κόστος. Χρειάζονται μεταφράσεις εγγράφων, ίσως και ένας δικηγόρος που θα έχει ως βάση την Ιταλία, ώστε να μπορεί να ασκήσει πίεση, για να προχωρήσει η υπόθεση. Απαιτούνται επίσης χρήματα για τα δικαστικά έξοδα και, το κυριότερο, μας ζητούν να καταβάλουμε ένα μεγάλο ποσό, γύρω στα 35.000-40.000 ευρώ, όπως προβλέπεται στις περιπτώσεις διεκδίκησης τέτοιου είδους αποζημιώσεων. Η εκδίκαση της υπόθεσης έχει αναβληθεί δύο φορές. Είναι αδύνατο να βρούμε τόσα χρήματα. Ελπίζουμε ότι η Πολιτεία θα σταθεί στο πλευρό μας» αναφέρει ο κ. Ψωμιάδης.
Οι δυνάμεις του Μουσολίνι σκότωσαν, λεηλάτησαν και έκαψαν σπίτια
Λίγες ημέρες πριν από τη σφαγή των 140 αμάχων στο Δομένικο, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ πληροφορήθηκαν ότι οι Ιταλοί προετοίμαζαν επιχείρηση «εκκαθάρισης» στην ευρύτερη περιοχή της Λάρισας και της Ελασσόνας. Το πρωινό της 16ης Φεβρουαρίου 1943 οι αντάρτες έστησαν ενέδρα στον ιταλικό στρατό, στην περιοχή Μαυρίτσα. Η ιταλική φάλαγγα, με 130 στρατιώτες, δέχθηκε επίθεση και «μέτρησε» εννέα νεκρούς. Οι αντάρτες καταδιώχθηκαν από ιταλικά αεροπλάνα αλλά κατάφεραν να κρυφτούν στα γύρω βουνά και να σωθούν, έχοντας μόλις δύο τραυματίες. Η χαρά της νίκης όμως δεν κράτησε πολύ. Οι ιταλικές δυνάμεις κατευθύνθηκαν στο Δομένικο, περικύκλωσαν το χωριό και άρχισαν να σκοτώνουν γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους.
Ο Ιταλός διοικητής, αντιστράτηγος Μπενέλι, διέταξε να λεηλατηθούν οι αποθήκες και να καούν όλα τα σπίτια του χωριού. Οι κάτοικοι σύρθηκαν στην πλατεία και οδηγήθηκαν με τη βία στη Μαυρίτσα, στο σημείο της ντροπιαστικής για τους Ιταλούς ήττας από τους αντάρτες. Οι στρατιώτες ξεχώρισαν τους άνδρες (ανάμεσά τους και τα παιδιά άνω των 14 ετών) από τις γυναίκες και άρχισαν τις εκτελέσεις. Στη συνέχεια, έβαλαν φωτιά στα χωριά Μυλόγουστα (στο σημερινό Μεσοχώρι) και Δαμάσιο, σκότωσαν ανυπεράσπιστους ανθρώπους και πήραν αιχμαλώτους, που οδηγήθηκαν μαζί με τους άνδρες του Δομένικου στη θέση Καυκάκι. Στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το μνημείο με τον λευκό σταυρό, προς τιμήν των θυμάτων, εκτελέστηκαν ομαδικά 118 άτομα. Τα πτώματα έμειναν άταφα για αρκετές ημέρες. Στην αναφορά του προς τους ανωτέρους του, ο αντιστράτηγος Μπενέλι πρότεινε να δοθεί εύφημος μνεία στον αντισυνταγματάρχη Ντε Πάουλα, επικεφαλής της φάλαγγας αυτοκινήτων που συμμετείχε στην επιχείριση εκκαθάρισης του Δομένικου και των άλλων χωριών, με την αιτιολογία ότι «εκτέλεσε την επιχείρηση με ηρεμία, ενεργητικότητα και ευφυή διοικητική δράση και ανταποκρίθηκε με τέλειο τρόπο στα καθήκοντα που του είχαν ανατεθεί».
Μ.Η.Τ. 232120