Πως και γιατί άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τον υπ. Οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη, που ήδη διαμορφώνει κλίμα ηρωικής εξόδου
Ξεκίνησε σε ρόλο «σούπερ σταρ» για την κυβέρνηση ο Γιάνης Βαρουφάκης και τέσσερις μήνες αργότερα μεταβλήθηκε στο μεγαλύτερο ίσως βαρίδι της. Ολα ήδη δείχνουν ότι έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για την απομάκρυνσή του, ενδεχομένως στο πλαίσιο του ανασχηματισμού, που τοποθετείται μετά την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές για την επίτευξη συμφωνίας.
Ο υπουργός Οικονομικών αντιλαμβάνεται πού οδηγούνται τα πράγματα και προσπαθεί να διαμορφώσει κλίμα «ηρωικής εξόδου» για την αποχώρησή του. Φαίνεται μάλιστα ότι αναλόγως των εξελίξεων δεν σκοπεύει να αποσυρθεί από το προσκήνιο, έστω κι αν όχι πολύ καιρό πριν από τις εκλογές δήλωνε ότι δεν πρόκειται να πολιτευθεί αλλά δεν το εννοούσε. Αντιθέτως, φιλοδοξεί να αποκτήσει πρωταγωνιστική παρουσία εκτιμώντας ότι θα υπάρξουν γρήγορες ανακατατάξεις και μεταβολές στις σημερινές ισορροπίες. Το άκρως περίεργο και αντιφατικό πάντως είναι ότι προσπαθεί να οικοδομήσει προφίλ σκληρού διαπραγματευτή, που απειλείται να γίνει θυσία στην προσαρμογή της κυβέρνησης προς τις απαιτήσεις των δανειστών, την ώρα που αυτή η υποχώρηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους δικούς του χειρισμούς τις τελευταίες 120 ημέρες. Ακόμη και σήμερα σε πολλούς δεν έχει λυθεί η απορία για ποιους πραγματικά λόγους ακολούθησε όλη αυτή την πορεία με τα γνωστά αποτελέσματα, που κατατείνουν σε μια επώδυνη συμφωνία με βαρύ πακέτο μέτρων, αν όχι σε κάτι χειρότερο.
Ναρκισσιστικές τάσεις
Δίχως να κρύβει τις ναρκισσιστικές τάσεις του, έκανε μια εντυπωσιακή πρεμιέρα στην πολιτική σκηνή προκαλώντας φρενίτιδα από τις πρώτες κιόλας ημέρες, όταν συγκρούστηκε δημοσίως με τον Γ. Ντάισελμπλουμ για την τρόικα και αντέδρασε με το περίφημο «ουάου». Ο κ. Βαρουφάκης είχε ανεβάσει από την αρχή πολύ ψηλά τον πήχη και εντός του κυβερνητικού επιτελείου, καθώς ήταν ο βασικός εισηγητής της άποψης ότι η ελληνική πλευρά -ακολουθώντας πολύ σκληρή γραμμή και παρατείνοντας επί μακρόν τις διαπραγματεύσεις- θα μπορούσε να κάμψει τους δανειστές. Στο πλαίσιο αυτό εισήγαγε και τον όρο της «δημιουργικής ασάφειας», με την οποία προκαλούσε σύγχυση στους συνομιλητές του για τις πραγματικές προθέσεις του, επηρεασμένος και από τη θεωρία των παιγνίων, που επίσης τόσο πολύ προέβαλε. Η αίγλη του ήταν τέτοια, που ακόμη και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γ. Δραγασάκης έκανε βήματα πίσω και πέρασε στα μετόπισθεν.
Ενώ το πρώτο διάστημα ωστόσο κέρδιζε τις εντυπώσεις, έφερνε σε δύσκολη θέση τους ξένους και ενίσχυσε εντυπωσιακά τη δημοτικότητά του στο εσωτερικό, ύστερα από ένα σημείο άρχισε να χάνει τον έλεγχο. Ορισμένοι έδιναν την εξήγηση ότι «ζαλίστηκε» από την απότομη εκτίναξη στα ύψη, άλλοι πιστεύουν ότι δεν έκανε τίποτε στην τύχη, ενώ υπάρχουν κι αυτοί που υποστηρίζουν ότι έχει κατά νου να κεφαλαιοποιήσει σε προσωπικό επίπεδο την αναγνωρισιμότητα που απέκτησε.
Η φωτογράφιση μετά της συζύγου του για το γαλλικό «Paris Match» με τις αμφίβολης ειλικρίνειας δικαιολογίες που ακολούθησαν έφερε τους πρώτους σοβαρούς προβληματισμούς για τις προτεραιότητές του. Δεν ήταν όμως τόσο οι επικοινωνιακές υπερβολές και αστοχίες που χάλασαν το κλίμα για τον υπουργό. Το βασικό στοιχείο είναι ότι γκρέμισε τις γέφυρες με τους ομολόγους του και γενικότερα με τους εταίρους, ενώ την ίδια ώρα το τέλμα της διαπραγμάτευσης από εβδομάδα σε εβδομάδα μεγαλώνει. Ενα διπλό αδιέξοδο δηλαδή ήρθε να συνδυαστεί με τις σοβαρές ρωγμές στη δημόσια εικόνα του.
Οι συγκρούσεις με τους ομολόγους του δεν άργησαν να μετατραπούν από πλεονέκτημα σε μειονέκτημα. Ούτως ή άλλως, δεν ήταν δημοφιλής τους κόλπους τους από την αρχή (καθώς θεωρούνταν συν τοις άλλοις πιο κοντά στις ΗΠΑ παρά την Ευρώπη) και γι’ αυτό σύντομα έθεσαν, παρά τις διαψεύσεις, θέμα αντικατάστασής του.
Ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας υποχρεώθηκε επανειλημμένα να παρέμβει μιλώντας τηλεφωνικά με τους ξένους ηγέτες για να σβήσει τις φωτιές που άναβε ο υπουργός του. Ακόμη κι αν ισχύει η εκδοχή ότι κατά την πρώτη φάση η ελληνική κυβέρνηση έπαιζε ένα παιχνίδι τακτικής και είχαν μοιραστεί ρόλοι, όταν τα πράγματα πήραν άλλη τροπή και ο χρόνος έπαψε να είναι σύμμαχος, εκείνος παρέμεινε στην ίδια γραμμή, που δεν διευκόλυνε αλλά δυσκόλευε το Μέγαρο Μαξίμου.
Οι γκάφες που έγραψαν ιστορία
Το ποτήρι άρχισε να γεμίζει στο προηγούμενο επεισοδιακό Eurogroup στη Ρίγα, όπου ουσιαστικά ο κ. Γιάνης Βαρουφάκης βρέθηκε σε πλήρη απομόνωση. Ακολούθησε ο ανασχηματισμός της διαπραγματευτικής ομάδας με την αναβάθμιση του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Ευκλείδη Τσακαλώτου, ο οποίος ήταν και ο πρώτος που μίλησε για «λάθη» του υπουργού Οικονομικών. Το πιο κορυφαίο λάθος που χρεώνεται είναι ότι κατά τη συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου δεν φρόντισε ώστε η Ελλάδα σε αντάλλαγμα των δεσμεύσεών της να εξασφαλίσει την αποδέσμευση ενός τμήματος των οφειλομένων από τους δανειστές.
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι δεν ήταν άλλη από τους χειρισμούς του στο θέμα του ΦΠΑ. Οι προτάσεις που παρουσίασε με τις τρεις κλίμακες και τις εκπτώσεις από τη χρήση καρτών αποδείχτηκαν κάκιστα προετοιμασμένες, δύσκολα εφαρμόσιμες και απορρίφθηκαν αμέσως από τους εταίρους.
Υπό συνθήκες πανικού η ελληνική πλευρά επανήλθε έχοντας αποδεχτεί ακόμη πιο δυσμενή σενάρια, σε μια προσπάθεια να κλείσει επιτέλους η συμφωνία. Μπροστά σε αυτό το φιάσκο, οι νέες (αυτοϋπονομευτικές) δηλώσεις του -μολονότι και αυτές τις διέψευσε- ότι είχε καταγράψει την επίμαχη συνεδρίαση στη Ρίγα καθώς και ότι έχει επιδεινωθεί η κατάσταση της οικονομίας, ενώ ο ίδιος είναι «τρομοκρατημένος και εμβρόντητος», θα μπορούσαν να θεωρηθούν απλώς ο επίλογος της σύντομης, όπως φαίνεται, παραμονής του στο υπουργείο Οικονομικών.
Χρυσές δουλειές με βιβλία και ομιλίες
Το σίγουρο είναι ότι τα βιβλία του στο εξωτερικό σπάνε ρεκόρ πωλήσεων και σίγουρα μπορεί να ελπίζει σε μια προσοδοφόρα καριέρα ως ομιλητής συνεδρίων, ανάλογη με εκείνη του Γ. Παπανδρέου ύστερα από τη σύντομη πρωθυπουργική θητεία του. Αλλωστε, ως φίλος της οικογένειας Παπανδρέου άρχισε να αναδεικνύεται, αν και μετά τη ρήξη του με τον -κουμπάρο του- Νίκο βρέθηκε να υποστηρίζει την περίοδο 2010-2011 θέσεις υπέρ της δραχμής και της χρεοκοπίας.
Ανδρέας Καψαμπέλης
Μ.Η.Τ. 232120