Το άγνωστο δράμα της βασίλισσας Αμαλίας

Τα μαρτύρια που υπέφερε καθημερινά προκειμένου ο θρόνος να αποκτήσει διάδοχο, εξαιτίας ενός σπάνιου συνδρόμου που είχε εκ γενετής

{Από το περιοδικό «δ» που κυκλοφορεί με την «κυριακάτικη δημοκρατία»}

Ακριβώς 140 χρόνια πριν, στις 20 Μαΐου του 1875, η γυναίκα που έκανε τις Ελληνίδες αστές να πετάξουν την οθωμανική φορεσιά και να μιμηθούν την ενδυματολογική της άποψη, ενσωματώνοντας στο ελληνικό ένδυμα και ευρωπαϊκά στοιχεία, άφησε την τελευταία της πνοή. Στην πραγματικότητα η ζωή της πανέμορφης βασίλισσας Αμαλίας δεν ήταν καθόλου παραμυθένια. Υπήρξε ένα τραγικό πρόσωπο στην Ιστορία του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, καθώς το σοβαρότατο ιατρικό πρόβλημα που αντιμετώπιζε και δεν της επέτρεπε να γίνει μητέρα συνέβαλε ως και στην πτώση της δυναστείας του Οθωνα.

Η «Δούκισσα Αμαλία – Μαρία – Φρειδερίκη, του Ολδεμβούργου», όπως ήταν επίσημη προσφώνηση από τη γέννησή της ως τον γάμο της, ήταν σύμφωνα με τους ειδικούς παρθένος ως τον θάνατό της, σε ηλικία 56 ετών, παρόλο που παντρεύτηκε τον Οθωνα όταν ήταν 19. Μάλιστα, εάν όσο ζούσε αποκαλυπτόταν το «μυστικό της», οι επιστήμονες του 19ου αιώνα θα τη χαρακτήριζαν «τέρας της φύσης», γεγονός που θα προκαλούσε σεισμό στην κοινωνία, αφού θα τη θεωρούσαν «κακό οιωνό» για το ελληνικό κράτος, που έκανε τα πρώτα του ελεύθερα βήματα.

Το αίτιο της ατεκνίας

Δεν αποκλείεται μάλιστα να ξεσπούσαν βίαιες κοινωνικές συγκρούσεις με σκοπό τον εξοστρακισμό της από τη χώρα. Το μυστικό της, ωστόσο, δεν αποκαλύφθηκε όσο κατείχε τον τίτλο της βασίλισσας της Ελλάδας (1836-1862), επειδή οι γιατροί ήταν αδύνατο να διαγνώσουν την πάθηση, διότι εκείνη την εποχή ήταν άγνωστη!

Αυτή ήταν και η αιτία, όπως αποκαλύπτει το βιβλίο «Το αίτιο ατεκνίας της βασίλισσας Αμαλίας», που έκανε την πρώτη βασίλισσα της χώρας να υποφέρει και να υπομένει καθημερινά μαρτύρια, με την ελπίδα να αποκτήσει ο θρόνος διάδοχο. Στις συγκλονιστικές πληροφορίες που παραθέτουν οι συγγραφείς του βιβλίου Λάζαρος Ε. Βλαδίμηρος, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών μαιευτήρας, Αριστείδης Γ. Διαμαντής, διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής Αθηνών κυτταρολόγος και αντιπλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, και Γεώργιος Ι. Ανδρούτσος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ιστορίας της Ιατρικής, ουρολόγος, περιγράφεται η βάναυση ιατρική μέθοδος στην οποία υποβαλλόταν καθημερινά η «θλιμμένη βασίλισσα», από την ηλικία των 19 ετών που παντρεύτηκε τον 24χρονο Οθωνα, το 1837, προκειμένου να συλλάβει παιδί. Κάτι που δεν έγινε ποτέ, όπως δεν θα είχε γίνει ακόμη και σήμερα εάν ζούσε, εξαιτίας ενός σπάνιου συνδρόμου που είχε εκ γενετής. Δεν είναι τυχαίο ότι επτά χρόνια μετά τον γάμο της με τον Οθωνα (ο οποίος την παντρεύτηκε κρυφά από έρωτα και χωρίς να ενημερώσει τη Βουλή ή τις Μεγάλες Δυνάμεις, που είχαν λόγο και άποψη για όλα) στην Ελλάδα οργίαζαν οι φήμες ότι η όμορφη βασίλισσα ήταν παρθένος και ο βασιλιάς… ανίκανος! Μάλιστα, η νεκροψία μετά τον θάνατο της Αμαλίας, το 1875, επιβεβαίωσε τις φήμες περί παρθενίας, αφού οι ειδικοί «πιστοποίησαν» ότι ο υμένας της ήταν άθικτος. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, στα συγγράμματα μαιευτικής και γυναικολογίας της εποχής η εικόνα που παρουσίαζαν τα έξω γεννητικά όργανα της Αμαλίας έμοιαζαν με άτρητο παρθενικό υμένα. Γι’ αυτό και ο Γερμανός γιατρός που πραγματοποίησε τη νεκροψία τη θεώρησε παρθένο.

Η Αμαλία ήταν ένα θλιμμένο πλάσμα και η ζωή της στο παλάτι ήταν συνυφασμένη με ανείπωτο πόνο και βασανιστήρια στα οποία υποβαλλόταν καθημερινά, μέσω μια φριχτής μεθόδου που επικρατούσε τον 19ο αιώνα, προκειμένου να συλλάβει. Πρόκειται για την πανάρχαια ελληνική μέθοδο των διασταλτικών σπόγγων.

Με σπόγγους

Παρασκεύαζαν κυλινδρικούς σπόγγους, τους καθάριζαν και τους περιέβαλλαν με κερί. Μετά τους τοποθετούσαν στον κόλπο της γυναίκας που είχε πρόβλημα και σιγά σιγά αυτοί διαστελλόταν. Η σκέψη ήταν να διευρυνθεί ο κόλπος για να μπορέσει να ολοκληρωθεί η ερωτική πράξη και να γίνει η σύλληψη. Μόνο που στην περίπτωση της βασίλισσας δεν υπήρχε κόλπος ούτε καν μήτρα!

Η Αμαλία έπασχε από το σύνδρομο Mayer-Rokitansky-Kuster-Hauser ή, όπως αλλιώς αποκαλείται, συγγενής απλασία κόλπου. Παρουσιάζεται σε μια περίπτωση ανά 8.000 γεννήσεις κοριτσιών και συνήθως συνυπάρχουν προβλήματα στο ουροποιητικό σύστημα και έλλειψη μήτρας. Οι πρώτες αναφορές σε αυτό το σύνδρομο καταγράφονται το 1854, όταν πια η Αμαλία ήταν 36 ετών, ηλικία τότε απαγορευτική για αναπαραγωγή. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα οι γυναίκες με αυτό το σύνδρομο δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν. Μόνο που στις μέρες μας, με τη μέθοδο της πλαστικής χειρουργικής, μπορούν να αποκτήσουν κόλπο, που τους επιτρέπει τουλάχιστον να χαρούν τον έρωτα, κάτι που δεν μπόρεσε να απολαύσει ποτέ η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας.

Δεισιδαιμονίες και δυσπλασίες

Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία της εποχής, η γέννηση των μωρών με δυσπλασίες ερμηνευόταν ως απότοκο αμαρτιών των γονέων. Συνεπώς, αν αν οι γιατροί της γνώριζαν το «πρόβλημά της» και το αποκάλυπταν, τότε η βασίλισσα με την αγγελική μορφή θα θεωρούνταν «τέρας». Θα τη στιγμάτιζαν, όπως συνήθιζαν να κάνουν με τους ανθρώπους που γεννιούνταν με συγγενείς διαμαρτίες, όπως λαγώχειλο, δισχιδής ράχη (εξωτερική κύστη σαν παχιά ουρά, χαμηλά στη σπονδυλική στήλη), υδροκεφαλία και άλλες γενετικές ανωμαλίες, που τότε οι άνθρωποι τις συνέδεαν με σκοτεινές δυνάμεις. Στις περιπτώσεις που το μωρό γεννιόταν με ανεγκεφαλία, γαστρόσχιση (το στομάχι και τα έντερα βρίσκονται έξω από την κοιλιακή χώρα), φωκομελία (δυσπλασία στα άκρα), αυτό προοιωνιζόταν την καταστροφή της οικογένειας, των οικόσιτων ζώων της, της παραγωγής της στα χωράφια, γιατί θεωρούνταν προϊόν διαβολικής ενέργειας. Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις στη βιβλιογραφία που η μαία θανάτωνε το νεογέννητο, έκαιγε τον πλακούντα και σκόρπιζε τις στάχτες του για να ξορκίσει το κακό.

Ρίτα Μελά