Ο Κενάν Εβρέν, στρατηγός εν αποστρατεία, πρώην πρόεδρος της Τουρκίας (1982-1989), ο οποίος κατέλαβε την εξουσία με το στρατιωτικό πραξικόπημα της 12ης Σεπτεμβρίου 1980 και για πολλούς ήταν ένα πρόσωπο που συμβόλιζε την κυριαρχία του στρατού στα τουρκικά πολιτικά πράγματα για το μεγαλύτερο μέρος της σύγχρονης τουρκικής ιστορίας, απεβίωσε σε ηλικία 97 ετών.
Ο θάνατος του Εβρέν, που νοσηλευόταν σε στρατιωτικό νοσοκομείο στην Άγκυρα, διαπιστώθηκε αργά το βράδυ του Σαββάτου.
Ο Εβρέν, ο οποίος κυβέρνησε με σιδηρά πηγή για πάνω από εννιά χρόνια αφότου κατέλαβε την εξουσία, ήταν ο πρώτος πραξικοπηματίας ο οποίος δικάστηκε στην Τουρκία, για “εγκλήματα κατά του κράτους”. Καταδικάστηκε το 2014 σε ισόβια κάθειρξη. Νοσηλευόταν στο στρατιωτικό νοσοκομείο GATA από το 2012. Η κατάστασή του είχε επιδεινωθεί πρόσφατα και η αναπνευστική του λειτουργία υποστηριζόταν μηχανικά.
Έπειτα από τα στρατιωτικά πραξικοπήματα του 1960 και κατόπιν του 1971, και πριν από αυτό του 1997, το πραξικόπημα του Εβρέν ήταν μακράν το πιο αιματηρό: εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι συνελήφθησαν, περίπου 250.000 αντιμετώπισαν δικαστικές διώξεις, 50 κρατούμενοι εκτελέστηκαν, δεκάδες άλλοι πέθαναν στις φυλακές λόγω των άγριων βασανιστηρίων, δεκάδες χιλιάδες Τούρκοι εξορίστηκαν.
Είχε απαντήσει ξερά σε όσους διαμαρτύρονταν για τον απαγχονισμό ενός 17χρονου που είχε καταδικαστεί για τον φόνο ενός στρατιώτη στις ταραχές που ακολούθησαν το στρατιωτικό πραξικόπημα: “αν δεν κρεμάσεις αυτούς που το αξίζουν, εξαπλώνονται σαν ιός”.
Τριάντα και πλέον χρόνια αργότερα, όταν διώχθηκε από τη δικαιοσύνη, ο Κενάν Εβρέν έδειξε την ίδια παντελή απουσία μεταμέλειας ενώπιον των δικαστών.
“Αν μπορούσαμε να το ξανακάνουμε, θα επαναλαμβάναμε ακριβώς την ίδια επιχείρηση. Δεν έχω καμιά απολύτως τύψη”, είχε δηλώσει τον Νοέμβριο του 2013 ο παλαιός αξιωματικός, που άρχισε την καριέρα του το 1938, στο Πυροβολικό, πολέμησε στην Κορέα, έλαβε τον βαθμό του στρατηγού το 1974, ανέλαβε αρχηγός της 4ης Στρατιάς-ή Στρατιάς του Αιγαίου-το 1976 και αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Ενόπλων Δυνάμεων το 1978.
Γεννημένος στο Αλασεχίρ (σ.σ. Φιλαδέλφεια) την 17η Ιουλίου 1917, γόνος μιας οικογένειας Τούρκων μεταναστών από τα Βαλκάνια, σπούδασε στη Στρατιωτική Ακαδημία και τη Σχολή Πολέμου και ανέλαβε καθήκοντα τη χρονιά του θανάτου του ιδρυτή της Δημοκρατίας της Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ.
Αμέσως μόλις είχε αναλάβει επικεφαλής του Γενικού Επιτελείου των Ένοπλων Δυνάμεων το 1978, ο Εβρέν, εξ ονόματος του στρατού, αυτόκλητου υπερασπιστή του λαϊκού χαρακτήρα του κράτους που ίδρυσε ο Κεμάλ, είχε απευθύνει μια πρώτη προειδοποίηση στον τότε πρωθυπουργό, τον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, τον οποίο θεωρούσε ανεπαρκή. Δυο χρόνια αργότερα, καταλάμβανε την εξουσία.
Εν μέσω της καταστολής μετά την επιβολή της στρατιωτικής χούντας, προώθησε ένα αυταρχικό Σύνταγμα, το οποίο παραμένει ουσιαστικά ακόμη σε ισχύ παρά τις πολυάριθμες αναθεωρήσεις του.
Μετά τις βουλευτικές εκλογές του 1983, ο στρατηγός ανέλαβε πρόεδρος της δημοκρατίας, αξίωμα στο οποίο παρέμεινε ως το 1989, όταν αποσύρθηκε από την πολιτική ζωή για να αφοσιωθεί στη ζωγραφική στη βίλα του στο παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο Μαρμαρίς, απέναντι στη Ρόδο.
Μια τουρκική εταιρεία είχε δαπανήσει 214.000 ευρώ για να αποκτήσει μια από τις ελαιογραφίες του ανθρώπου που έφερε το προσωνύμιο “Τούρκος Πινοτσέτ” και αρεσκόταν να ζωγραφίζει γυναικεία γυμνά. “Δεν είχαν δει καν” τον πίνακα, είχε πει ο στρατηγός ε.α. το 1993.
Τίποτα δεν έμοιαζε τότε ικανό να διαταράξει την ήσυχη ζωή του άλλοτε πανίσχυρου στρατηγού. Αλλά δεν είχε υπολογίσει τον νέο ισχυρό άνδρα της χώρας, τον πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που ήταν αποφασισμένος να υποτάξει τον στρατό.
Έπειτα από μια αναθεώρηση του Συντάγματος το 2010, ο Εβρέν έχασε την ασυλία του και έγινε το 2012, μαζί με τον πρώην αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας της Τουρκίας Ταχσίν Σαχίνκαγια, ο πρώτος πραξικοπηματίας που δικάστηκε για “εγκλήματα εναντίον του κράτους”.
“Θα προτιμούσα να αυτοκτονήσω παρά να δικαστώ”, είχε πει με στόμφο ο απόστρατος αξιωματικός πριν από την προσαγωγή του σε δίκη το 2011. Δεν έκανε ποτέ πράξη την απειλή αυτή.
Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ
Μ.Η.Τ. 232120