Η Ελληνική Εθνική Σχολή της Βιέννης, το αρχαιότερο σχολείο της διασποράς, αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα καθιδρύματα του εκτός Ελλάδος Ελληνισμού. Σήμερα στη σχολή φοιτούν 288 μαθητές, από την ευρύτερη περιφέρεια της Βιέννης, οι οποίοι διδάσκονται ελληνικά, ιστορία και θρησκευτικά. Είναι γεγονός ότι φυσιογνωμίες που συνέβαλαν στην οργάνωση και την υποκίνηση της Ελληνικής Επανάστασης αλλά και μεγάλοι εθνικοί ευεργέτες βοήθησαν τα μέγιστα στην ίδρυση της σχολής, πάντοτε υπό την εποπτεία και την πρόνοια της Κοινότητας της Αγίας Τριάδος, στη Βιέννη, και κατά συνέπεια της Μητρόπολης Αυστρίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι τον 19ο αιώνα στην αυστριακή πρωτεύουσα δραστηριοποιούνταν προσωπικότητες όπως ο Ρήγας Φεραίος, ο Αλ. Υψηλάντης, ο Σ. Δούμπας, ο Γ. Σίνας και ο Θ. Καραγιάννης. Σύμφωνα με τον Κοραή, η Βιέννη με την εμφάνιση και την άνθηση της ελληνικής τυπογραφίας κατέστη «εργαστήριον της νέας των Γραικών φιλολογίας».
Η δημιουργία
Προεπαναστατικά, η Αυτοκρατορία της Αυστρίας διατηρούσε αρνητική και αντιδραστική στάση απέναντι στα κινήματα εκείνης της εποχής. Εντούτοις, οι Ελληνες έμποροι που δραστηριοποιούνταν στη Βιέννη απέκτησαν ισχυρά προνόμια, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση της Κάτω Αυστρίας να τους δώσει το δικαίωμα να ιδρύσουν σχολείο, μέσω σχετικού διατάγματος, στις 19 Μαΐου του 1804. Η σχολή, η οποία αντιπροσώπευε αντίθετες ιδέες και αντιλήψεις απέναντι στα τότε συμφέροντα της Υψηλής Πύλης, στεγάστηκε αρχικά στα παραοικοδομήματα του Ναού της Αγίας Τριάδος, στη Βιέννη.
Αργότερα μεταστεγάστηκε στο κληροδότημα του Κυριάκου Πολύζου και το 1858, με την αποπεράτωση του καθεδρικού ναού, επέστρεψε στον δεύτερο όροφο, όπου βρίσκεται και λειτουργεί έως σήμερα. Σε αυτό το αρχικό στάδιο υπήρχαν τέσσερις τάξεις, χωριστά τα αγόρια από τα κορίτσια, όπου διδάσκονταν θρησκεία, ανάγνωση, γραφή, αριθμητική, θεματογραφία και ελληνική γραμματική. Με την πάροδο του χρόνου, η κάθε τάξη, όπου η φοίτηση ήταν τριετής, διδασκόταν επίσης μαθήματα κοινής και αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αριθμητικής, γεωγραφίας και γερμανικής γλώσσας. Κύριο μέλημα ήταν τα παιδιά να λάβουν την ελληνική, ορθόδοξη αλλά και εμπορική εκπαίδευση, σύμφωνα με το πρότυπο των περισσότερων σχολείων στις ελληνικές παροικίες. Εξέχοντα ρόλο διαδραμάτισαν και οι δάσκαλοι που δίδαξαν στην Ελληνική Εθνική Σχολή της Βιέννης, όπως ήταν ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, ο Ανθιμος Γαζής, ο Κωνσταντίνος Κούμας, ο Βασίλειος Παπαευθυμίου και ο Νεόφυτος Δούκας. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Σχολή άρχισε να ακολουθεί το πρόγραμμα σπουδών που ορίζει το ελληνικό υπουργείο Παιδείας, ενώ το διδακτικό προσωπικό αποτελείται από αποσπασμένους εκπαιδευτικούς από την Ελλάδα.
Τα θρησκευτικά
Με τις άοκνες και ανύσταχτες προσπάθειές του, ο μακαριστός μητροπολίτης Αυστρίας κυρός Μιχαήλ κατάφερε, με νόμο του 1991, την καθιέρωση του μαθήματος των ορθόδοξων θρησκευτικών στη βασική και τη μέση εκπαίδευση. Σήμερα οι μαθητές κυμαίνονται στους 10.000 σε όλη την Αυστρία, ενώ στα περίπου 800 σχολεία όπου προσφέρεται το μάθημα εργάζονται ως καθηγητές θρησκευτικών 82 εκπαιδευτικοί. Εξαιτίας του ομολογιακού χαρακτήρα του μαθήματος, ο μητροπολίτης Αυστρίας, ως προεξάρχων της Επισκοπικής Συνέλευσης των Ορθοδόξων στην Αυστρία, δίνει την εξουσιοδότηση στους εκπαιδευτικούς και ελέγχει κατά πόσο συνάδει η διδασκαλία του μαθήματος με την παράδοση και την πίστη της Ορθόδοξης Εκκλησίας αλλά και κατά πόσο είναι σύμφωνη με το αναλυτικό πρόγραμμα που ορίστηκε τελευταία φορά το 2007. Να σημειωθεί ότι, από τη σύσταση του μαθήματος ορθόδοξων θρησκευτικών στην Αυστρία, στην Ελληνική Εθνική Σχολή της Βιέννης τα θρησκευτικά διδάσκονται από εκπαιδευτικούς της αυστριακής εκπαίδευσης.
Οι 75 καθηγητές θεολόγοι για τους 450.000 ορθοδόξους της Αυστρίας
Η Αυστρία έχει μακρά παράδοση στο ζήτημα της θρησκευτικής εκπαίδευσης. Από τη μια πλευρά, ο Πέτρος Κανίνσιος, βασικός στοχαστής της αντιμεταρρύθμισης, απαγόρευσε τις μη Καθολικές Εκκλησίες. Από την άλλη, η Μαρία Θηρεσία και ο Φραγκίσκος Β΄ αναγνώρισαν επίσημα τις διάφορες θρησκευτικές κοινότητες στην Αυστρία. Σήμερα η χώρα, η οποία ακολουθεί μία από τις πλέον προοδευτικές μεταναστευτικές πολιτικές στην Ευρώπη, προσφέρει τη δυνατότητα στους μαθητές όλων των σχολείων να διδαχτούν ομολογιακό μάθημα θρησκευτικών. Τι σημαίνει αυτό; Ο επικεφαλής κάθε θρησκευτικής κοινότητας έχει τον λόγο στον διορισμό εκπαιδευτικών στα δημόσια και τα ιδιωτικά σχολεία της χώρας που θα διδάξουν το ομολογιακό μάθημα θρησκευτικών. Με τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος οι νέοι οικειοποιούνται, με τρόπο ανόθευτο, τις ιδιαίτερες θρησκευτικές αντιλήψεις τους. Παράλληλα προβάλλονται, στο πλαίσιο του μαθήματος, τα πανανθρώπινα ιδανικά της ειρήνης και της ανεκτικότητας στο διαφορετικό, δίχως να προσβάλλεται η ακεραιότητα της θρησκευτικής ομολογίας τους. Θα πρέπει να αναφερθεί και η συμβολή του ρωμαιοκαθολικού καρδινάλιου Αυστρίας Franz König, ο οποίος σε συνεργασία με τους Ελληνες ιεράρχες κατοχύρωσε νομικά όχι μόνο την Ορθόδοξη Εκκλησία στην Αυστρία, αλλά και μία διαλεκτική συνάντηση των θρησκειών στη χώρα, κάτι που αποτελεί πρότυπο διεθνώς. Στην Αυστρία, όπου ζουν 450.000 ορθόδοξοι, εργάζονται ως καθηγητές θρησκευτικών σε όλες τις βαθμίδες βασικής και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης 75 εκπαιδευτικοί, οι οποίοι είναι μέλη ενοριών όλων των δικαιοδοσιών που απαρτίζουν την Ορθόδοξη Επισκοπική Συνέλευση Αυστρίας.
Βασίλης Σπυρόπουλος
Μ.Η.Τ. 232120