Στο Λονδίνο αυτές τις μέρες συλλέγονται τρόφιμα για την ανθρωπιστική αποστολή του Ερυθρού Σταυρού. Προορισμός είναι η Κύπρος. Πριν από λίγα χρόνια κάτι τέτοιο θα ακουγόταν ως σενάριο επιστημονικής φαντασίας για το νησί της Αφροδίτης. Ομως η οικονομική κρίση τα άλλαξε όλα. Τώρα και στην Κύπρο οι συναυλίες αλληλεγγύης και τα κοινωνικά παντοπωλεία έγιναν συνώνυμο της ζοφερής κατάστασης που αντιμετωπίζουν χιλιάδες κάτοικοι του νησιού. Μια κρίση που αντιμετωπίζεται σε πολιτικό επίπεδο, εκτός και εντός Κύπρου, ως το έναυσμα για μια νέα διαπραγμάτευση για την επανένωση, με την Τουρκία να επιδιώκει να αναλάβει ρόλο στην ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας. Την ίδια ώρα η Λευκωσία κάνει αγώνα δρόμου για να διασφαλίσει την εκταμίευση της πρώτης δόσης μέσα στον Μάιο.
Την Πέμπτη, η κυπριακή κυβέρνηση και η Κεντρική Τράπεζα υπέγραψαν τη δανειακή σύμβαση και όλα τα έγγραφα που αφορούν το μνημόνιο και στη συνέχεια αυτά στάλθηκαν στις Βρυξέλλες για να υπογραφούν από τον επικεφαλής του Μηχανισμού Σταθερότητας.
Στο κυπριακό Κοινοβούλιο κατατέθηκε και το νομοσχέδιο, με το οποίο καλείται να επικυρώσει τη δανειακή σύμβαση της Κύπρου με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Στο νομοσχέδιο επισυνάπτονται και τα πέντε παραρτήματα που αφορούν τη δανειακή σύμβαση, τους ειδικούς και γενικούς όρους, τη συμφωνία με το ΔΝΤ και το Μνημόνιο Συναντίληψης. Το υπουργείο Οικονομικών ζήτησε από τη Βουλή να ληφθεί υπόψη «η εξαιρετικά επείγουσα φύση του θέματος» και η επισήμανση του γενικού εισαγγελέα Πέτρου Κληρίδη ότι «από την εκπλήρωση του μνημονίου εξαρτάται η χορήγηση χρηματοδοτικής στήριξης». Τα νομοσχέδια θα τεθούν ενώπιον της Ολομέλειας προς ψήφιση την ερχόμενη Τρίτη. Οπως ζητούσαν τα κόμματα, υπάρχει πρόνοια πρόωρου απεγκλωβισμού της Κύπρου από το μνημόνιο, όμως σε αυτήν την περίπτωση, η Κύπρος θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο 100.000.000 ευρώ.
Τη Δευτέρα θα διεξαχθεί στις Βρυξέλλες νέο Eurogroup, όπου θα συζητηθεί η υλοποίηση του προγράμματος χρηματοδότησης, με ιδιαίτερη έμφαση στην αξιολόγηση των μέτρων που θα πρέπει να ολοκληρωθούν πριν από την εκταμίευση της πρώτης δόσης, η οποία τοποθετείται στα μέσα Μαΐου. Επίσης, στις 3 Μαΐου θα συνέλθει το διοικητικό συμβούλιο του ΕΜΣ για την έγκριση της δανειακής σύμβασης και της εκταμίευσης της πρώτης δόσης. Το θέμα της κυπριακής οικονομίας θα τεθεί επί τάπητος και στη συνάντηση που έχει στις 10 Μαΐου στην Ουάσινγκτον ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Ιωάννης Κασουλίδης με τον Αμερικανό ομόλογό του Τζον Κέρι.
Το κυπριακό υπουργείο Οικονομικών εξέδωσε το δέκατο διάταγμα επιβολής περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές, προχωρώντας σε σημαντικές χαλαρώσεις στις συναλλαγές, τόσο εντός όσο και εκτός Κύπρου, σε σχέση με το ένατο διάταγμα που δημοσιεύτηκε στις 20 Απριλίου. Ειδικότερα, αυξάνονται οι πληρωμές και οι μεταφορές χρημάτων σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας από 3.000 σε 10.000 ευρώ μηνιαίως, για φυσικά πρόσωπα, για οποιονδήποτε λόγο και οι πληρωμές και οι μεταφορές χρημάτων σε άλλα πιστωτικά ιδρύματα εντός της Δημοκρατίας, έως 300.000 ευρώ ανά συναλλαγή, είναι ελεύθερες για αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Εκδόθηκε επίσης το πρώτο διάταγμα επιβολής περιοριστικών μέτρων στις συναλλαγές των ξένων τραπεζών με ισχύ για χρονικό διάστημα 16 ημερών. Στο διάταγμα αναφέρεται ότι επιτρέπεται και δεν υπόκειται σε κανένα περιοριστικό μέτρο η χωρίς μετρητά πληρωμή ή και μεταφορά χρημάτων από πιστωτικό ίδρυμα που περιλαμβάνεται στον κατάλογο πιστωτικών ιδρυμάτων για ίδιο λογαριασμό ή με διαταγή διεθνούς πελάτη.
Mετά τις ιδέες που κατέθεσε πρόσφατα ο ευρωβουλευτής Ντανιέλ Κον Μπεντίτ για τη δημιουργία ενός νέου επιχειρηματικού μοντέλου για την Κύπρο, το οποίο θα βασίζεται στην επανένωση του νησιού και στις επενδύσεις από την Τουρκία, το ίδιο θέμα θίγει με άρθρο του το περιοδικό «Economist» με τίτλο «Διαιρεμένοι θα καταρρεύσουν». «Οι Κύπριοι βρίσκονται αντιμέτωποι με μια ζοφερή πραγματικότητα, τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 15% φέτος και επιπλέον 15% το 2014, και ίσως κάτι παραπάνω από 5% το 2015», γράφει ο «Economist». Μια πτώση που συγκρίνεται με την περίοδο της εισβολής το 1974-75 που οδήγησε στη διχοτόμηση του νησιού. «Θα χρειαστούν χρόνια επώδυνων δομικών μεταρρυθμίσεων πριν επιστρέψει το κυπριακό ΑΕΠ κοντά στα προ της ευρωδιάσωσης επίπεδα. Σε αντίθεση με την υπόλοιπη ευρωπεριφέρεια, η Κύπρος έχει δύο πολλά υποσχόμενες πηγές ανάπτυξης. Η μία είναι τα κοιτάσματα φυσικού αερίου, η άλλη είναι η τουριστική βιομηχανία, η οποία αποτελεί πρόσφορο έδαφος για ξένες επενδύσεις. Ο καλύτερος τρόπος για να εκμεταλλευτεί και τις δύο πηγές ανάπτυξης η Κύπρος είναι η επανένωση του νησιού. Η κατάσταση θα είναι πολύ πιο σκληρή χωρίς τη συμφωνία, όχι μόνο εξαιτίας των διεκδικήσεων για τους υδρογονάνθρακες που θέτουν η τουρκική και η τουρκοκυπριακή πλευρά, αλλά και γιατί ο προφανής και φθηνότερος τρόπος εξαγωγής φυσικού αερίου θα είναι μέσω ενός νέου αγωγού στην Τουρκία. Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου δημιούργησαν ένα μεγάλο νέο κίνητρο για την επανένωση του νησιού». Η δυναμική της τουρκικής οικονομίας, υποστηρίζει ο «Economist», μπορεί να βοηθήσει τα κυπριακά νοικοκυριά ενισχύοντας το ΑΕΠ έως και τρεις ποσοστιαίες μονάδες ετησίως, κάτι που μεταφράζεται σε 5.000 ευρώ για το κάθε νοικοκυριό. Ο Νίκος Αναστασιάδης, επισημαίνει το άρθρο του περιοδικού, μπορεί να βοηθήσει με δεδομένο ότι ήταν ο μόνος Ελληνοκύπριος ηγέτης που ψήφισε υπέρ του Σχεδίου Ανάν. Αντιθέτως, ο ηγέτης των Τουρκοκυπρίων Ντερβίς Ερογλου είναι ένας φανατικός εθνικιστής, που δεν συμφωνεί με το Σχέδιο Ανάν. Το αφεντικό του, όμως, η Τουρκία, ακόμη οραματίζεται την ένταξη στην Ε.Ε., η οποία δεν μπορεί να συμβεί όσο παραμένει η διχοτόμηση της Κύπρου. Εάν ο κ. Αναστασιάδης δείξει διαπραγματευτική διαλλακτικότητα, θα είναι πολύ δύσκολο για τον κ. Ερογλου να απορρίψει μια νέα συμφωνία. Ο συνδυασμός της οικονομικής κατάρρευσης της Κύπρου και των κοιτασμάτων φυσικού αερίου δικαιολογεί μια νέα προσπάθεια για συμφωνία.
ΟΙ δυσοίωνες προβλέψεις για τη διάρκεια της ύφεσης
Το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Κύπρου προβλέπει ότι στα επόμενα χρόνια, ιδιαίτερα το υπόλοιπο του 2013 και το 2014, η κυπριακή οικονομία θα είναι σε βαθιά ύφεση. Ενας από τους πιο σοβαρούς λόγους για την τραγική κατάσταση της οικονομίας είναι το γεγονός -σύμφωνα με σχετική μελέτη που εκπονήθηκε από τον καθηγητή Πάνο Πασιαρδή και τους συνεργάτες του ερευνητές Νικολέττα Πασιουρτίδου και Χρήστο Κουτσαμπέλα- ότι «οι εκάστοτε διοικούντες διαμόρφωναν την οικονομική πολιτική του κράτους όχι στη βάση επιχειρημάτων που οδηγούσαν σε μέτρα για μεγιστοποίηση του εθνικού προϊόντος της χώρας, αλλά στη βάση εξυπηρέτησης των συμφερόντων οργανωμένων ομάδων που προσπαθούσαν να αποσπάσουν όσο το δυνατό μεγαλύτερο μερίδιο ενός κολοβού εθνικού προϊόντος».
Στη μελέτη επισημαίνεται ότι είναι φανερό ότι η Ε.Ε. χρησιμοποίησε (κατά γενική ομολογία βάναυσα) την Κύπρο, για να στείλει το μήνυμα ότι δεν είναι φιλανθρωπικό ίδρυμα και η κάθε χώρα-μέλος πρέπει να αναλαμβάνει τις συνέπειες της οικονομικής κακοδιαχείρισής της. Ωστόσο, το γεγονός ότι η κυπριακή οικονομία έχει καταστραφεί στο πλαίσιο της ευρωζώνης «δεν συνεπάγεται ότι η έξοδος από το ευρώ θα βοηθούσε στην ανάκαμψή της. Αντίθετα, επειδή είναι η ίδια η συμμετοχή στην ευρωζώνη που σε μεγάλο βαθμό επέτρεψε στην κυπριακή οικονομία να εξαντλήσει ένα τόσο μεγάλο περιθώριο δανεισμού και να ολισθήσει σε ένα τόσο χαμηλό επίπεδο χρηματοοικονομικής (και όχι μόνο) αξιοπιστίας, μόνο με ένα ισχυρό νόμισμα -τουλάχιστον όπως το ευρώ- θα μπορούσε να ανακάμψει» σημειώνεται. Γι’ αυτόν τον λόγο, τονίζεται, η όποια συζήτηση για έξοδο από το ευρώ είναι εκτός πραγματικότητας και αποπροσανατολίζει τις προσπάθειες διαμόρφωσης οικονομικής πολιτικής για έξοδο από την ύφεση. Το ΚΟΕ διατυπώνει μια σειρά προτάσεων για αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης προτάσσοντας την ανάγκη προσέλκυσης ξένων επενδύσεων και όχι καταθέσεων.
Στέλλα Θεοδώρου
Μ.Η.Τ. 232120