Δεκέμβριος 2010. Ο Ντομινίκ Στρος Καν επισκέπτεται την Αθήνα ως γενικός διευθυντής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και μετά τη συνάντησή του με τον Ελληνα πρωθυπουργό, Γιώργο Α. Παπανδρέου (ΓΑΠ), στο Μέγαρο Μαξίμου, δηλώνει: «Είμαστε εδώ για να σας βοηθήσουμε. Πολλοί πιστεύουν ότι εμείς είμαστε οι κακοί. Πηγαίνουμε σε μία χώρα που μας προσκαλεί, δεν είμαστε η ρίζα των προβλημάτων. (…) Είστε καλύτερα μ’ εμάς εδώ. Μη μάχεστε εναντίον του γιατρού, αν δεν σας αρέσουν τα φάρμακα. Ο γιατρός είναι εδώ και θέλει να σας βοηθήσει».
Αποτολμώντας -κι αυτός- «επαφήν με τους γιατρούς, καθώς ασθενήν έχομεν», ο Ντομινίκ Στρος Καν έγινε σαφής από την πρώτη στιγμή. Η γαλλική του καταγωγή όμως καθώς και η βαθύτατη γνώση των κανόνων του savoir vivre δεν του επέτρεπαν να γίνει πιο άμεσος στα λεγόμενά του. Να πει δηλαδή απλά στους Ελληνες πολίτες ότι «κύριοι, την πατήσατε!» και ότι «ιστορικά, όπου κι αν πήγε το ΔΝΤ, είτε καλεσμένο είτε ακάλεστο, στο τέλος έγινε χαμός και, φεύγοντας, πίσω του άφησε καμένη γη».
Δίπλα του και ο ΓΑΠ, όμως, δεν μπορούσε τη δεδομένη στιγμή να πει κάτι περισσότερο από τα τυπικά. Αλλωστε τα ουσιαστικότερα οι δύο σύντροφοι της Σοσιαλιστικής Διεθνούς τα είχαν προσυνεννοηθεί -όπως αποδείχτηκε αργότερα- περίπου έναν χρόνο νωρίτερα, γεγονός που είχε επιβεβαιώσει ο ίδιος ο Στρος Καν με δηλώσεις του σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο γαλλικό Canal+. Δηλώσεις οι οποίες, αφού αρχικά «κόπηκαν», θάφτηκαν στη συνέχεια, αλλά τελικά αποκαλύφθηκαν από την εκπομπή «Αλ Τσαντίρι Νιουζ» του Λάκη Λαζόπουλου. Τι είχε πει ο ισχυρός άνδρας του ΔΝΤ;
«Οταν υπερβάλλοντας λέω ότι, όταν ήρθε το ΔΝΤ (στην Ελλάδα), κλείσαμε το θέμα σε δεκαπέντε ημέρες, το κλείσαμε σε δεκαπέντε ημέρες διότι δουλέψαμε επί μήνες πριν με τις ελληνικές Αρχές και το κάναμε υπόγεια. Γιατί αυτό; Γιατί οι ελληνικές Αρχές επιθυμούσαν την παρέμβαση του ΔΝΤ, αν και ο Παπανδρέου για πολιτικούς λόγους δεν το έλεγε στον λαό. Αλλά από την αρχή με είχε πάρει πολύ νωρίς τηλέφωνο. Με είχε πάρει τηλέφωνο τον μήνα Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2009 λέγοντάς μου “χρειαζόμαστε βοήθεια”».
Εκτοτε η Ελλάδα συνεχίζει την ελεύθερη κατάδυσή της στην οικονομική άβυσσο. Με τους ηγέτες της στον δρόμο προς τον σκοτεινό βυθό να την «απελευθερώνουν» από τα παραδοσιακά «βαρίδια» των μισθολογικών, συνταξιοδοτικών και εργασιακών δικαιωμάτων. Οπως και από τα «βαρίδια» της δημόσιας περιουσίας.
Την ίδια στιγμή, το ΔΝΤ φαίνεται να βρίσκει ξανά τον… χαμένο του εαυτό. Μετά τον σάλο που προκάλεσε στη διεθνή κοινότητα το «σκάνδαλο καμαριέρα» και την παραίτηση του Στρος Καν από τη θέση του γενικού διευθυντή που ακολούθησε, χρέη επικεφαλής του Ταμείου ανέλαβε η Γαλλίδα, πρώην -πια- υπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Σαρκοζί, Κριστίν Λαγκάρντ.
Επιλογή που, όπως αποδείχτηκε, έγινε περισσότερο με κριτήρια τις παγκόσμιες πολιτικές ισορροπίες παρά με γνώμονα τις ικανότητες της κυρίας Λαγκάρντ που, παρεμπιπτόντως, δεν είναι οικονομολόγος, αλλά δικηγόρος η οποία, προτού την κερδίσει ο χώρος της πολιτικής, ασκούσε το επάγγελμά της στις ΗΠΑ. Είναι η πολιτικός που τώρα φαίνεται να τη συνεπήρε κι ο χώρος της διεθνούς οικονομίας και που πριν από τρία χρόνια, όταν είχε ξεσπάσει η παγκόσμια χρηματοπιστωτική ύφεση, δεν… ανησύχησε, λέγοντας ότι «πρόκειται για κάτι συγκυριακό που δεν θα αγγίξει την Ευρώπη».
Στο παραμύθι του ΔΝΤ δεν υπάρχουν πρίγκιπες και πριγκίπισσες. Υπάρχουν μόνο δανειοδότες δράκοι, καιροσκόποι δανδήδες, οι οποίοι, υποδυόμενοι τους σωτήρες -ή τους γιατρούς, αν προτιμάτε-, ορέγονται τις περιουσίες μικρών ή μεγαλύτερων βασιλείων· βασιλείων που διοικούνται από άρχοντες, οι οποίοι, όταν τελικά καταλαβαίνουν πως είναι δύσκολοι οι καιροί για πολιτικούς πρίγκιπες, είναι πια πολύ, πάρα πολύ αργά.
Αφήνει πίσω του παντού «καμένη γη»
ΑΡΓΕΝΤΙΝΗ
Ισως η χαρακτηριστικότερη περίπτωση οικονομικής σφαγής χώρας από τους «χειρουργούς» του ΔΝΤ. Το 2000, κινούμενη στα όρια της χρεοκοπίας, η χώρα ζητά και εξασφαλίζει δάνειο ύψους 40 δισ. δολαρίων από το Ταμείο προκειμένου να καλύψει άμεσα τις ανάγκες της. Εναν χρόνο νωρίτερα είχε προηγηθεί ακόμη ένα δάνειο, ύψους 7,2 δισ. δολαρίων. Στα τέλη του 2001 η κυβέρνηση ανακοινώνει τα μέτρα που ουσιαστικά επιβάλλουν οι δανειστές. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται οι κατά 20% μειώσεις στους μισθούς των δημοσίων υπαλλήλων και το πάγωμα των τραπεζικών καταθέσεων. Οπως ήταν φυσικό, σύντομα αποδείχτηκε ότι τα «εθνοσωτήρια» μέτρα ήταν απολύτως καταστροφικά, και άμεσα προκλήθηκε μεγάλη κοινωνική αναταραχή που οδήγησε στην παραίτηση της κυβέρνησης και τη φυγή του προέδρου Φερνάντο ντε λα Ρούα με ελικόπτερο από το προεδρικό μέγαρο.
ΜΕΞΙΚΟ
Το ΔΝΤ συνεργάστηκε στενά με το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ για το δάνειο των 30 δισ. δολαρίων που χορήγησε στο Μεξικό εν έτει 1995. Ως αποτέλεσμα των μεταρρυθμίσεων που επέβαλε το Ταμείο στη χώρα, ο αριθμός των Μεξικανών που ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας ξεπέρασε το 50%, ενώ και ο κατώτατος μισθός μειώθηκε κατά 20%.
ΙΣΛΑΝΔΙΑ
Τον Οκτώβριο του 2008 και υπό την απειλή χρεοκοπίας, η Ισλανδία προσέφυγε στο ΔΝΤ για δάνειο 1,7 δισ. δολαρίων Το Ταμείο όμως καθυστέρησε την εκταμίευση των δόσεων, προχωρώντας σε μια εκβιαστική κίνηση που στόχευε να πιέσει τη χώρα να αποζημιώσει τη Βρετανία και την Ολλανδία για τα χρήματα που έχασαν οι πολίτες τους στις ισλανδικές τράπεζες. Το ΔΝΤ επιβάλλει σκληρούς όρους, όπως μείωση των δαπανών όλων των υπουργείων κατά 10% και αύξηση των επιτοκίων.
ΡΩΣΙΑ
Το 1998, μεταξύ άλλων, ο πρόεδρος Γιέλτσιν ανακοίνωσε και την κατά 34% υποτίμηση του νομίσματος. Γύρω στα 22 δισ. δολάρια δόθηκαν τότε στη χώρα ως δάνειο από το ΔΝΤ – αν και η Ρωσία ουσιαστικά ποτέ δεν προέβη στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Μεγάλο μέρος, μάλιστα, των δανείων χάθηκαν κάπου στον λαβύρινθο της ρωσικής γραφειοκρατίας με τη βοήθεια επιτηδείων.
ΒΡΕΤΑΝΙΑ
Ούτε η Βρετανία κατάφερε να γλιτώσει από το ΔΝΤ. Η κατάρρευση της στερλίνας έναντι του δολαρίου το 1976 έκανε τη χώρα να προβεί σε μία πρωτόγνωρη οικονομική κίνηση που συν τοις άλλοις πλήγωσε βαθιά τη βρετανική υπερηφάνεια. Η κυβέρνηση των Εργατικών αποφάσισε να προχωρήσει στην εξόχως ταπεινωτική κίνηση της προσφυγής στο ΔΝΤ (που έως τότε βοηθούσε οικονομικά μόνο τριτοκοσμικές χώρες) και ζήτησε δάνειο 2,3 δισ. στερλινών. Το αντίτιμο βέβαια ήταν βαρύ, μια και το ΔΝΤ απαίτησε επώδυνες περικοπές κρατικών δαπανών.
ΛΕΤΟΝΙΑ
Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης του 2008, ΔΝΤ και Ε.Ε. αποφάσισαν να στηρίξουν από κοινού τη χώρα, χορηγώντας της -με το αζημίωτο- δάνειο ύψους 1,7 δισ. δολαρίων. Ποιο ήταν το αντάλλαγμα; Ζητήθηκε από την κυβέρνηση να μειώσει τους μισθούς στο δημόσιο κατά 30%, τις δαπάνες κατά 4,5%, να παγώσει τις συντάξεις και να αυξήσει τον ΦΠΑ, με αποτέλεσμα η οικονομία της Λετονίας να συρρικνωθεί κατά 18% και η ανεργία μόλις την επόμενη χρονιά (2009) να «χτυπάει» το 16,6%.
ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Τη διετία 1997-98 και ενώ η ασιατική κρίση λαμβάνει επιδημικές διαστάσεις απειλώντας ακόμη και την Ιαπωνία, το ΔΝΤ χορηγεί δάνεια 55 δισ. δολαρίων στη Νότια Κορέα, 17 δισ. δολαρίων στην Ταϊλάνδη και 23 δισ. στην Ινδονησία. Τα σκληρά μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται ως αντάλλαγμα προκαλούν σημαντική υποτίμηση των εθνικών νομισμάτων των χωρών αυτών, τσουνάμι χρεοκοπιών, απώλειες θέσεων εργασίας και ραγδαία αύξηση των τιμών στα είδη πρώτης ανάγκης, με αποτέλεσμα να πυροδοτηθεί μεγάλη κοινωνική έκρηξη.
ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ
Χαρακτηριστικότερη ίσως περίπτωση εμπλοκής του ΔΝΤ σε χώρα της μαύρης ηπείρου αποτελεί το Μαλάουι των αρχών της δεκαετίας του ’90. Τότε το ΔΝΤ διέταξε την κυβέρνηση να πουλήσει κάθε κομμάτι της δημόσιας περιουσίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις και ταυτόχρονα να περικόψει δραστικά όλες τις κοινωνικές δαπάνες. Την επόμενη χρονιά ο κόσμος αναγκάστηκε να τρώει μέχρι και τον φλοιό των δένδρων για να ζήσει! Τότε το Μαλάουι αποφάσισε να εκδιώξει κακήν κακώς το ΔΝΤ, να αγνοήσει τις τεχνοκρατικές του συμβουλές και να επαναφέρει τις παροχές στους πολίτες του – καταφέρνοντας παράλληλα μέσα σε δύο χρόνια να ανακάμψει οικονομικά!
Διευθυντές με «ιστορία»
Μισέλ Καμντεσί
Γάλλος οικονομολόγος που διετέλεσε γενικός διευθυντής του ΔΝΤ από τις 16 Ιανουαρίου 1987 έως τις 14 Φεβρουαρίου 2000. Λογίζεται ως ο μακροβιότερος στη θέση αυτή, αν και του έχει χρεωθεί η ασιατική οικονομική κρίση, καθώς λέγεται ότι δεν έλαβε σοβαρά υπόψη του τις ιδιαιτερότητες και τα χαρακτηριστικά των χωρών που ενεπλάκησαν σε αυτή.
Χορστ Κέλερ
Ανέλαβε χρέη γενικού διευθυντή του ΔΝΤ, την Πρωτομαγιά του 2000, ενώ παρέδωσε τα ηνία του Ταμείου περίπου τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 4 Μαρτίου 2004. Μέλος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας, ο Κέλερ εγκατέλειψε το ΔΝΤ, όταν εξελέγη πρόεδρος της Δημοκρατίας του γερμανικού κράτους. Ωστόσο έμεινε στην Ιστορία ως ο άνθρωπος που διαχειρίστηκε με τις γνωστές καταστροφικές συνέπειες τον «φάκελο Αργεντινή».
Γιώργος Τραπεζιώτης
Μ.Η.Τ. 232120