Persona Non Grata

Δημόσια πρόσωπα και «ελευθερία έκφρασης». Υφίστανται περιορισμοί στις θεμελιώδεις ελευθερίες του ανθρώπου;

Εχει χυθεί πολύ μελάνι για την κατάχρηση, τη στέρηση, τη διαχείριση του δημόσιου λόγου – έννοιες που αποκτούν ειδικό βάρος όταν συνδέονται με κατέχοντες εξουσία.

Οπως στην περίπτωση του Γκερντ Βίλντερς, βουλευτή και αρχηγού του ολλανδικού αντιισλαμιστικού κόμματος. Ο ακροδεξιός πολιτικός έχει επανειλημμένως τοποθετηθεί με περίσσια εξωστρέφεια εναντίον των μουσουλμάνων και των μεταναστών. Μέχρι που κατηγορήθηκε για υποκίνηση φυλετικού και θρησκευτικού μίσους. Τελική έκβαση της υπόθεσης Βίλντερς στη φιλελεύθερη Ολλανδία; Η παράδοξη αθώωσή του στο όνομα της ελευθερίας της έκφρασης.

Στα βάθη της Ασίας δεν ισχύουν όμως οι ίδιοι άγραφοι νόμοι. Χαρακτηριστική η περίπτωση του Λιου Σιαομπό, του αντιφρονούντα Κινέζου διανοούμενου και νομπελίστα Ειρήνης.

Ο Λιου Σιαομπό, αν και κλεισμένος μέσα σε ένα υγρό κελί της κίτρινης δύναμης, περιμένει πάντα την «έλευση μια ελεύθερης Κίνας» γιατί, όπως είχε αναφέρει στην απολογία του, «δεν υπάρχει καμία δύναμη που να εμποδίσει την αναζήτηση της ελευθερίας από τον άνθρωπο». Οσο για τον λόγο δίωξης και καταδίκης του; Η δημόσια έκφραση των δημοκρατικών του πεποιθήσεων!

Με αυτό το μερικώς ορατό και μερικώς αόρατο νήμα συνδέονται οι δυο άντρες των διαφορετικών ηπείρων και καθεστώτων, εγείροντας το ερώτημα γύρω από τον ορισμό και τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης.

Γκερτ Βίλντερς: Ο Ολλανδός αιρετικός πολιτικός που τα βάζει χωρίς περιορισμούς με το Ισλάμ

Τα δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου τον χαρακτηρίζουν «ακροδεξιό». Εκείνος θεωρεί τον εαυτό του φιλελεύθερο, διατυμπανίζοντας πως το πρότυπό του είναι η Μάργκαρετ Θάτσερ.

Ο Γκερτ Βίλντερς, ηγέτης του Κόμματος για την Ελευθερία, αποκαλεί το κοράνι φασιστικό βιβλίο συγκρίνοντάς το με το Mein Kampf του Αδόλφου Χίτλερ. Ζητεί δε τον διωγμό των μεταναστών, ενώ απευθύνει πρόσκληση στους μουσουλμάνους της Ολλανδίας να συμμορφωθούν με την «κυρίαρχη κουλτούρα» της χώρας. Για τους παραπάνω λόγους κατηγορήθηκε για υποκίνηση φυλετικού και θρησκευτικού μίσους. Απαλλάχθηκε από κάθε κατηγορία ωστόσο από το δικαστήριο του Αμστερνταμ διότι, σύμφωνα με τους δικαστές, «τα σχόλια του Γκερτ Βίλντερς ήταν προκλητικά. Δεν έθιγαν όμως ανθρώπους αλλά πεποιθήσεις, δεδομένου πως δεν ήταν εναντίον των μουσουλμάνων αλλά εναντίον του ισλάμ».

Ο Ολλανδός πολιτικός έσπευσε να δηλώσει σχετικά με τη δικαστική απόφαση πως ήταν «μια νίκη για την ελευθερία της έκφρασης». Διασαφήνισε δε πως όσο ζει θα συνεχίζει να εκφράζει τις απόψεις του, ενώ πρόσθεσε πως «η απόφαση του δικαστηρίου σημαίνει ότι η κριτική στο ισλάμ είναι νόμιμη».

Ο Γκερτ Βίλντερς προκάλεσε τη διεθνή προσοχή όταν γύρισε το φιλμ μικρού μήκους «Fitna». Αμέσως μετά την κυκλοφορία του φιλμ, που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, η Αλ Κάιντα απηύθυνε έκκληση «δολοφονίας του» ενώ η Βρετανία απαγόρευσε την είσοδό του στα εδάφη της.

Αξίζει να σημειωθεί πως το ακροδεξιό κόμμα, του οποίου ηγείται ο Γκερτ Βίλντερς, παρέχει κοινοβουλευτική στήριξη στον φιλελεύθερο πρωθυπουργό Μαρκ Ρούτε – γεγονός που προφανώς παρέχει στον Ολλανδό αντιισλαμιστή «το προνόμιο περίσσιας ελευθερίας έκφρασης». Αλλά, όπως σημείωνε και ο Νόαμ Τσόμσκι, «αν δεν πιστεύουμε στην ελευθερία έκφρασης των ανθρώπων που απεχθανόμαστε, τότε δεν πιστεύουμε καθόλου σε αυτήν».

Λιου Σιαομπό: Ο νομπελίστας που μάχεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσα από τις κινεζικές φυλακές

Διανοούμενος, ακτιβιστής, συγγραφέας, με ένα βραβείο Νόμπελ Ειρήνης στο βιογραφικό του για τους μακροχρόνιους και μη βίαιους αγώνες του για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα στην κινεζική γη. Παρά την ειρηνική πλην εξωστρεφή του δράση, ο Κινέζος νομπελίστας συνεχίζει να διαμένει στις κινεζικές φυλακές ως πολιτικός κρατούμενος. Το πρόσχημα; «Η παραβίαση των κινεζικών νόμων». Ο στόχος; «Ο παραδειγματισμός».

Ο βετεράνος των Κινέζων διαφωνούντων μετρά δεκαετίες ανθρωπιστικών αγώνων και μακρές περιόδους κράτησης. Το 1989 είχε συμμετάσχει με απεργία πείνας στο δημοκρατικό κίνημα της πλατείας Τιενανμέν, ενώ το 2008 υπήρξε ένας από τους συντάκτες της «Χάρτας 08» ενός κειμένου- μανιφέστο που ζητεί τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας έκφρασης και της θεσμοθέτησης εκλογών για μια δημοκρατική, ελεύθερη και συνταγματική χώρα.

Ο Λιου Σιαομπό, εκτός από εγχώριος αγωνιστής, έχει υπάρξει επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού, μεταξύ των οποίων το πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης και το πανεπιστήμιο Χαβάης.

Η τελευταία ποινή φυλάκισης που εκτίει, από το 2009 μέχρι το 2020, προκάλεσε τη διεθνή κατακραυγή, ενώ η απονομή του βραβείου Νόμπελ πυροδότησε την αντίδραση της κινεζικής κυβέρνησης που στράφηκε κατά της Νορβηγίας. Φυσικά δεν του επιτράπηκε να παραστεί στην απονομή του βραβείου του στο Οσλο της Νορβηγίας. Υπήρχε όμως εκεί η άδεια θέση με τη φωτογραφία του. Ο Λιου Σιαομπό ήταν εκεί. Η φωνή του είχε σπάσει τα κινεζικά δεσμά και είχε κατακλύσει τη Σκανδιναβία. Οπως και τον υπόλοιπο κόσμο. Κι ας φιμώνει η Κίνα επιμελώς ιστοσελίδες και στόματα. «Η ελευθερία παραμένει κάτι που πεθαίνει μονάχα όταν δεν χρησιμοποιείται», όπως έλεγε και ο Αμερικανός συγγραφέας Χάντερ Τόμσον.