«Εξι χρόνια στο δημοτικό. Εξι χρόνια στο γυμνάσιο, δώδεκα. Εξι χρόνια στο Πολυτεχνείο, δεκαοκτώ. Εξι χρόνια στο εξωτερικό, εικοσιτέσσερα. Κι έξι χρόνια μέχρι που να πάω σχολείο τριάντα. Μέχρι τα τριάντα έξι που είμαι, ακόμα άλλα έξι χρόνια. Πού πήγανε; Τι γίνανε έξι χρόνια;» Η παραπάνω θρυλική ατάκα που είπε μοναδικά για πρώτη φορά ο Κώστας Τσάκωνας το 1981 στη βραβευμένη κωμωδία του Θεόδωρου Μαραγκού «Μάθε παιδί μου γράμματα» πρόκειται ν’ ακουστεί και πάλι στις σκοτεινές αίθουσες στις 2 Ιουνίου, τριάντα ολόκληρα χρόνια αργότερα. Μπορεί η επετειακή επανέκδοση της ταινίας από τη New Star να είναι ένα τυχαίο γεγονός, όμως τα θέματα που θίγει για το έθνος, την εκπαίδευση και την οικογένεια η σημαντικότερη ίσως πολιτική σάτιρα της μεταπολίτευσης μοιάζουν εν έτει 2011 περισσότερο επίκαιρα από ποτέ.
Η υπόθεση του φιλμ εκτυλίσσεται σε ένα χωριό της ορεινής Αρκαδίας λίγο μετά τη μεταπολίτευση. Ο Περικλής, που υποδύθηκε εξαιρετικά ο αξέχαστος Βασίλης Διαμαντόπουλος, είναι ένας διευθυντής Γυμνασίου, συντηρητικός ως δάσκαλος και ως γονέας. Ζει στο χωριό με τη σύζυγο του, τη συμπονετική και υπομονετική Ελπίδα (Αννα Μαντζουράνη) και τον έφηβο γιο του Σωκράτη (Νίκος Καλογερόπουλος). Ο ίδιος έχει μεγάλα σχέδια για τον μεγάλο γιο του, Δημοσθένη (Κώστας Τσάκωνας), ο οποίος λείπει χρόνια για σπουδές στο εξωτερικό. Ομως όταν εκείνος επιστρέφει τελικά, τα πράγματα δεν εξελίσσονται όπως τα είχε φανταστεί ο πατέρας. Ο σπουδασμένος γιος του ήρωα, που «έμαθε γράμματα» για να έχει καλύτερες ευκαιρίες στη ζωή, καταπνίγεται από την υπανάπτυξη της Ελλάδας και καταλήγει ένας ακόμη άνεργος με πτυχίο που παίζει τάβλι.
Η ανεργία ήταν ανάμεσα στα μεγάλα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Ελληνες στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και στις αρχές του ’80. Το ίδιο σκηνικό επαναλαμβάνεται σήμερα, που η μη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και η έλλειψη ευκαιριών για τους νέους τούς οδηγεί στη συνειδητοποίηση ότι μπορεί τελικά να μην έχουν μέλλον στην ίδια τους την πατρίδα, εξετάζοντας παράλληλα το ενδεχόμενο της μετανάστευσης.
Η ατάκα του πρωταγωνιστή Διαμαντόπουλου «μάθε παιδί μου γράμματα» έγινε αρχικά ο τίτλος του φιλμ του 1981 κι έπειτα σλόγκαν γονέων και κηδεμόνων για πάρα πολλά χρόνια. Μιλώντας για την εν λόγω δουλειά του ο Θεόδωρος Μαραγκός τη χαρακτήρισε «την καλύτερη ταινία της ζωής μου, ζωντανή και διαχρονική». Στην πρώτη προβολή του το φιλμ έκανε αίσθηση και συχνά ο κόσμος χειροκροτούσε όρθιος στους κινηματογράφους μόλις έπεφταν οι τίτλοι του τέλους. Επίσης το «Μάθε παιδί μου γράμματα» απέσπασε συνολικά τέσσερα βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1981. Μεταξύ αυτών ήταν και τα Α’ ανδρικού και Α’ γυναικείου ρόλου για τους Βασίλη Διαμαντόπουλο και Αννα Ματζουράνη αντίστοιχα.
Ηλίας Μαραβέγιας
Μ.Η.Τ. 232120