Αυτή η διαδικασία είχε λίγο απ’ όλα: φόβο, χιούμορ και ευτράπελα. Δεν ήταν εύκολη υπόθεση, ιδίως για τους μόνιμους κατοίκους του κέντρου της Αθήνας και για όσους «χτένισαν» τις συνοικίες αυτές με τα ερωτηματολόγιά τους. Οι μεν έτρεμαν να ανοίξουν την πόρτα και να υποδεχτούν αγνώστους στα σπίτια τους και οι άλλοι να χτυπήσουν το κουδούνι και να μπουν σε άγνωστα σπίτια. Πολλοί έκαναν τις «συνεντεύξεις» όρθιοι, στον διάδρομο των πολυκατοικιών, ενώ υπήρξαν και κάποιοι που «παραιτήθηκαν» όταν ενημερώθηκαν για την περιοχή εργασίας τους – κυρίως όταν ο «κλήρος» τους έπεφτε σε γειτονιά γκέτο λαθρομεταναστών. Από την άλλη πλευρά, των πολιτών, μεγαλύτερη δυσπιστία έδειχναν οι ηλικιωμένοι, που έπαιρναν τηλέφωνο στη Στατιστική Υπηρεσία για να εξακριβώσουν την ταυτότητα του ανθρώπου που, μάταια, έλεγε και ξανάλεγε «είμαι ο απογραφέας της γειτονιάς σας».
Η γενική απογραφή πληθυσμού και κατοικιών (δύο ημέρες έμειναν) «έβγαλε» ιστορίες αστείες αλλά και πιο «τρομακτικές», που οι απογραφείς (55.000 συμμετείχαν συνολικά) θα λένε στις παρέες τους για αρκετό καιρό. Η διαδικασία αποκάλυψε μπροστά στα μάτια των απογραφέων «εικόνες» από την «κρυφή» καθημερινότητα της πόλης. Σε ένα εικοσάλεπτο (τόσο περίπου διαρκούσε η «συνέντευξη») μπορούσαν να διαπιστώσουν τι «κρύβεται» πίσω από τα μισόκλειστα παντζούρια των σκοτεινών υπόγειων ή των διαμπερών διαμερισμάτων: τον νεαρό από το Μπάνγκλα Ντες με τα δύο πτυχία πανεπιστημίου που εργάζεται ως οικοδόμος και το ευτυχισμένο ζευγάρι ενός Πακιστανού και μιας Πολωνέζας με το 8χρονο γεννημένο στην Ελλάδα παιδάκι τους, που πρόσφερε στον «επισκέπτη» το κρουασάν του! Την ηλικιωμένη Ελληνίδα που ζει μόνη της σε ένα υπόγειο 60 τ.μ., το οποίο σφουγγαρίζει, μέρα παρά μέρα, σέρνοντας την καρέκλα στην οποία στηρίζεται για να μην πέσει. Την κομμώτρια και τον πολιτικό μηχανικό -πολύτεκνοι-, που έχασαν τις δουλειές τους με διαφορά ενάμιση μήνα, και τη φοιτήτρια που μετάνιωσε για τις σπουδές εντός Ελλάδας και ονειρεύεται μεταπτυχιακό και δουλειά στο εξωτερικό…
Η «δημοκρατία» συγκέντρωσε τις (πιο αστείες) εμπειρίες τεσσάρων νεαρών απογραφέων σε διαφορετικές περιοχές της Αθήνας, από το Μενίδι και την πλατεία Κολιάτσου ως την Ακαδημία Πλάτωνος και την Ηλιούπολη.
Απογραφείς σαν… τους Χιώτες
«Παραιτούμαι. Δεν πάω στην Κολιάτσου με τίποτα!» αποφάσισε η 25χρονη άνεργη υποψήφια απογραφέας αμέσως μετά τη λήξη του επιμορφωτικού σεμιναρίου που παρακολούθησαν οι επιλεγέντες λίγο πριν από την έναρξη της διαδικασίας. Μια 19χρονη «συνάδελφός» της, το ίδιο φοβισμένη, αποφάσισε τελικά να φορέσει το χαρακτηριστικό ταμπελάκι και να απογράψει κάποια «τετράγωνα» της Ηλιούπολης. Δεν ξεπέρασε τον φόβο της, απλά το χειρίστηκε κάπως… διαφορετικά.
«Καλησπέρα! Είμαστε για την απογραφή».
«Περάστε! Δυο δυο πάνε οι απογραφείς;»
«Α, όχι! Από δω η κόρη μου κάνει τη δουλειά. Εγώ… συνοδός, για να έχουμε και το κεφάλι μας ήσυχο, με όλα αυτά που ακούμε. Πώς να το αφήσω μόνο του μικρό κορίτσι;»
Η επίμονη καφετζού
Κάπου στην Ακαδημία Πλάτωνος, απογευματάκι.
«Καλώς τον, πέρνα. Ολα θα σου τα πω. Αλλά το καλύτερο, στο τέλος».
«Τι εννοείτε;»
«Τον καφέ, παλικάρι μου! Αμ, τι νομίζεις; Ολα στο φλιτζάνι είναι γραμμένα».
Ο απογραφέας «έφαγε» τελικά στο σπίτι της απογραφόμενης πενήντα ολόκληρα λεπτά, ενώ η διαδικασία δεν ξεπερνά τα είκοσι πέντε. Δεν καθυστέρησε γιατί έκατσε να… ακούσει τον καφέ, αλλά επειδή ήταν αδύνατον να πείσει την… επίμονη καφετζού (οικιακά δήλωσε στην ερώτηση «απασχόληση;»), η οποία τον τραβολογούσε διαρκώς, ότι πρέπει να φύγει για να ξεμπερδεύει με τα υπόλοιπα σπίτια της πολυκατοικίας.
Το προξενιό
Μια απογραφή, ένα… παρ’ ολίγον ραντεβού! Εικοσιεπτάχρονος απογραφέας στην Ηλιούπολη.
«Πότε είναι γεννημένη η κόρη σας;»
«Το ’83. Εσύ;»
«Το ’84».
«Α! Μήπως θέλεις να περάσεις το βραδάκι, να σε κεράσουμε κάτι; Θα είναι και η κόρη μου, να τα πείτε».
«Για γαμπρό με πάτε;»
«Γιατί όχι, ωραίο παλικάρι είσαι! Για… σήκω λίγο να σε δω. Τι ύψος έχεις;»
«1,87».
«Το κορίτσι είναι 1,62. Σε πειράζει;».
«Αντε, καλέ. Και η πρώην μου τόσο είναι!»
Πολωνέζες… στα κέφια τους
Σε ένα στενάκι, ανάμεσα σε Αχαρνών και Πατησίων. Δυάρι πρώτου ορόφου.
«Εμείς εδώ μένουμε τέσσερις. Μόνο τις Κυριακές όμως. Τις άλλες μέρες στο αφεντικό». Οι ευγενικές Πολωνέζες (αποκλειστικές οικιακές βοηθοί) ήταν πρόθυμες να απογραφούν. Τη συνέντευξη έδωσε η μικρότερη και για τις υπόλοιπες ενοίκους.
«Εμείς, συγγνώμη, τώρα έχουμε φίλους μέσα. Γιορτή. Τραγούδι».
Και οι φωνές τους από… το καραόκε αντιλαλούσαν σε όλη την πολυκατοικία!
Ο «διαβασμένος» 14χρονος
«Η μαμά σου, ο μπαμπάς σου; Είναι κάποιος εδώ;»
«Εγώ θα απαντήσω! Ξέρω. Είστε για την απογραφή».
«Ναι, αλλά μπορείς να μου δώσεις πληροφορίες για όλη την οικογένεια;»
«Φυσικά! Μη με βλέπεις μικρό, είναι ο καλύτερος μαθητής. Και μην το βλέπεις έτσι μικρό το σπίτι. Εδώ μένουμε εγώ, η μαμά μου, ο μπαμπάς, η αδελφή μου και η γιαγιά και ο παππούς που κοιμούνται στο σαλόνι».
«Και μπορείς να μου πεις και για τον παππού σου;»
«Αμέ! Ο μπαμπάς του παππού μου, λεγόταν Χρύσανθος και ήταν μαραγκός. Δύσκολα χρόνια τότε. Δεν ζούσα (!) αλλά έχω ακούσει ιστορίες»!
Μια ζωή στη γύρα
Σε ένα τετράγωνο του Μενιδίου την πόρτα ανοίγει ένας κύριος. Κρατάει τον φραπέ του σε ένα πλαστικό ποτήρι.
«Και δηλαδή; Τι θέλεις;»
«Απογραφή, κύριε. Ονομα, επάγγελμα, πόσο καιρό μένετε εδώ, έχετε ζήσει στο εξωτερικό…»
Γελάει. «Τσιγγάνοι είμαστε εμείς, τίποτα δεν είναι σταθερό παρά το όνομά μας».
«Ούτε σταθερή δουλειά έχετε;»
«Και να ήθελα, δεν θα μπορούσα. Το έχω στο αίμα μου να γυρνάω τον κόσμο. Μαζί και η οικογένεια, παντού».
Οπως λέει η 32χρονη απογραφέας, «οι Τσιγγάνοι ήταν η χαρά του απογραφέα! Μιλάς με έναν και απογράφεις έως… δεκαπέντε με τόσο μεγάλες οικογένειες που έχουν!» Οι απογραφείς θα πληρωθούν 1,7 ευρώ για κάθε σπίτι που απέγραψαν και 1,3 ευρώ ανά άτομο. Τα πρώτα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν τον ερχόμενο Ιούνιο και τα αναλυτικά στοιχεία σε περίπου ενάμιση χρόνο.
«Αμα κλείσει η πόρτα… κλειδώνει»
Αργά το απόγευμα, στον τελευταίο όροφο μιας μικρής πολυκατοικίας στην πλατεία Κολιάτσου. Το όνομα στο κουδούνι είναι ξενικό. Ο απογραφέας χτυπά, ο ένοικος ανοίγει. Είναι ένας γεροδεμένος άντρας από τη Νιγηρία (όπως μαθαίνει ο απογραφέας αργότερα). Τα ελληνικά του αποκαλύπτουν αμέσως ότι μένει χρόνια στην Ελλάδα.
«Πέρνα, κάτσε».
Ο νεαρός απογραφέας μπαίνει στο διαμέρισμα και το μάτι του πέφτει σε ένα πλαστικό τραπέζι και τρεις πλαστικές καρέκλες (σχεδόν τα μοναδικά έπιπλα του σαλονιού). Ακούει το κλειδί να… γυρνάει στην πόρτα και τον άντρα να περπατά προς το μέρος του κρατώντας τα κλειδιά. Ακούει επίσης την καρδιά του που κοντεύει να σπάσει!
«Εδώ άμα κλείσει η πόρτα κλειδώνει κιόλας. Συνήθεια. Ετσι έχω πει στη γυναίκα μου».
Της… κουτσομπόλας!
«Από ποιον όροφο έρχεστε;»
«Μόλις απέγραψα τον τέταρτο. Τον κύριο στο μεσαίο διαμέρισμα».
«Α! Τον κύριο Θοδωρή. Πολύ καλός άνθρωπος! Εχει τρία παιδάκια. Ακούς, Σωτήρη; Κι εμείς τρία παιδιά να κάνουμε».
«Μήπως ξέρετε αν μένει κάποιος στον τρίτο; Δεν μου ανοίγουν στο ακριανό σπίτι».
«Δεν θα βγάλεις άκρη. Η κυρία Τζένη είναι μεγάλη σε ηλικία, φοβάται».
Ο απογραφέας φτάνει στον τρίτο όροφο και χτυπά επίμονα στην κυρία Τζένη. Η πόρτα ανοίγει.
«Αχ ευτυχώς, κύριε, που σας βρίσκω. Μου είπαν ότι η σύζυγός σας φοβάται να ανοίξει όταν είναι μόνη της».
«Τι είπες; Ποιος το είπε; Ποιος είπε ότι με φοβάται η γυναίκα μου; Αυτός στο ισόγειο στο είπε;»
«Οχι εσάς, κύριε. Δεν είπα ότι φοβάται εσάς»!
Ελένη Ευαγγελοδήμου
H ΕΛΣΤΑΤ απειλεί με πρόστιμα τους «αντιρρησίες»
Τα μεγάλα ποσοστά αδιαφορίας ή άρνησης για συμμετοχή στην απογραφή έφεραν απειλές για πρόστιμα. Παρά το γεγονός ότι η Ελληνική Στατιστική Αρχή είχε δεσμευθεί -και με δηλώσεις εκπροσώπων της στη «δημοκρατία»- ότι δεν προτίθεται να θέσει σε ισχύ τον νόμο, που προβλέπει πρόστιμα από 1.000 έως 50.000 ευρώ σε περίπτωση άρνησης στη συμμετοχή, με νέα ανακοίνωσή της αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο κυρώσεων.
Συγκεκριμένα, ο πρόεδρος της ΕΛΣΤΑΤ Ανδρέας Γεωργίου, δύο ημέρες πριν από την ολοκλήρωση της απογραφικής περιόδου, δηλώνει σχετικά: «Παρά την πρόθεση της ΕΛΣΤΑΤ να μην ενεργοποιήσει τις διατάξεις του νόμου που αναφέρονται στις κυρώσεις, άρνηση για απογραφή εκθέτει τους αρνούμενους στην πιθανότητα κυρώσεων».
Παράλληλα, παρά τη δέσμευση του κ. Γεωργίου ότι «θα λήξει την Τρίτη 24 Μαΐου, χωρίς καμία παράταση», η σχετικά μικρή συμμετοχή αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η διαδικασία να διαρκέσει τελικά περισσότερες ημέρες.
Τα βασικά προβλήματα που παρουσιάζονται έχουν να κάνουν κυρίως με τον φόβο των πολιτών να ανοίξουν την πόρτα τους στους απογραφείς.
Ακόμη, δεν είναι λίγοι αυτοί που αρνούνται να συμμετάσχουν, θέλοντας να εκφράσουν έτσι τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στη γενικότερη πολιτική και οικονομική κατάσταση. Αλλωστε, στη φετινή απογραφή έχουν «ξενίσει» οι ιδιαίτερα λεπτομερείς ερωτήσεις που δίνουν στην όλη διαδικασία τη μορφή «φακελώματος». Τέλος, κώλυμα στην όλη διαδικασία προκύπτει από την άρνηση πολιτών να απογραφούν στον τόπο που διαμένουν και επιθυμούν να δηλώσουν ως μόνιμη κατοικία τα χωριά από όπου κατάγονται.
Νεκταρία Σταμούλη
Μ.Η.Τ. 232120