Οι προ ημερών εργασίες του Ανωτάτου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Ισραήλ και της Τριμερούς Συνόδου Κορυφής, με συμμετοχή και της Κύπρου, στη Θεσσαλονίκη, προσέφεραν το μεγάλο πλεονέκτημα της εδραίωσης της σταθερότητας στη ΝΑ Μεσόγειο, καθώς και επιμέρους συμφωνίες μελλοντικής συνεργασίας στους κλάδους των τηλεπικοινωνιών (οπτικές ίνες), έρευνας – τεχνολογίας και περιβάλλοντος (ύδατα και μονάδες αφαλάτωσης).Ωστόσο, όπως είχε προβλέψει η «δημοκρατία», η Αθήνα, η Λευκωσία και η Ιερουσαλήμ, πέραν των ευχολογίων και της καλλιέργειας εντυπώσεων, δεν έλαβαν συγκεκριμένες αποφάσεις για το μείζον θέμα του αγωγού φυσικού αερίου EastMed. Αν και, άλλη μία φορά, οι τόνοι ήταν πανηγυρικοί και από όλες τις πλευρές, δίνονται πολιτικές διαβεβαιώσεις ότι το έργο αποτελεί προτεραιότητα και είναι -τεχνικά και οικονομικά- εφικτό και βιώσιμο, στην πραγματικότητα τίποτα δεν προχώρησε.
Κατά την αισιόδοξη εκδοχή, πρόκειται για μισό βήμα και για διαδικασίες που θα απαιτήσουν αρκετό χρόνο μέχρι τη λήψη στρατηγικής απόφασης του Ισραήλ για την εξαγωγική οδό φυσικού αερίου, που εξυπηρετεί, κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τα συμφέροντά του.
Κατά την απαισιόδοξη εκδοχή, πρόκειται για μετέωρο βήμα μέχρι να ξεκαθαριστεί (εκτός της στρατηγικής απόφασης) αν η ενδιαφερόμενη ελληνοϊταλική κοινοπραξία IGI Poseidon μπορεί να συγκεντρώσει τα κεφάλαια που, μαζί με συγχρηματοδότηση από την Ε.Ε., θα επιτρέψουν τη λήψη οριστικών επενδυτικών αποφάσεων.
Τα πράγματα περιπλέκονται περισσότερο, αν ληφθεί υπόψη ότι η ίδια κοινοπραξία αντιμετωπίζει θετικά μια συνεργασία με την Gazprom στη ΝΑ Ευρώπη (ώστε ο EastMed να συνδεθεί με τα χερσαία δίκτυα αγωγών), αλλά εγκυρότατες διπλωματικές πηγές τονίζουν ότι πολύ πρόσφατα η Μόσχα διεμήνυσε στην Αθήνα πως η διμερής ενεργειακή συνεργασία δεν θα διευρυνθεί, χωρίς προηγούμενο ξεκαθάρισμα της κατάστασης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις διατάξεις ανταγωνισμού.
Επί του πρακτέου, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπ. Νετανιάχου είναι ο σοβαρότερος όλων, με τη χρήση μελετημένης διπλωματικής γλώσσας. Εκτίμησε μόνο πως οι προκαταρκτικές μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι είναι ένα πολλά υποσχόμενο έργο, που θα μπορούσε να αποτελέσει επανάσταση, αποφεύγοντας δηλαδή να ανοίξει τα χαρτιά του και επιφυλασσόμενος, διά υποθετικών φράσεων και πλαγίου λόγου, να κρίνει τις τελικές εκθέσεις και άλλα συνδεόμενα στοιχεία.
Η δε πρέσβης του Ισραήλ στην Αθήνα Ιρίτ Μπεν-Αμπα, είτε ηθελημένα είτε λόγω λεκτικού σφάλματος σε συνέντευξη προς το Αθηναϊκό Πρακτορείο, τόνισε -πιο ωμά- ότι «στο τέλος του χρόνου η εταιρία θα παρουσιάσει αν το σχέδιο είναι βιώσιμο» και «αν είναι, θα υπογραφεί συμφωνία και, σύμφωνα με τις προβλέψεις των Βρυξελλών, θα έχουμε το project ως το 2025».
Η δήλωση της πρέσβεως έρχεται σε αντίθεση με τοποθέτηση, τον Απρίλιο, του υπουργού Ενέργειας Γ. Στάινιτς, ο οποίος, αν και «αλληθωρίζει» προς την Τουρκία, δεν είχε επικαλεστεί τις Βρυξέλλες, αλλά είχε πάρει πάνω του την πρόβλεψη περί EastMed το 2025 (μολονότι οι ειδικοί θεωρούν εξωπραγματικό έναν τέτοιο χρονικό προσδιορισμό)!
Ομως, με τη σειρά τους, όλες οι παραπάνω τοποθετήσεις βρίσκονται σε απόσταση από την Τριμερή Δήλωση, που υπεγράφη στη Θεσσαλονίκη και δεν δόθηκε, στο σύνολό της, στη δημοσιότητα. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, η ελληνική πλευρά πέτυχε να εντάξει στην Τριμερή Δήλωση, αφενός, τη σαφή διατύπωση περί κοινής υποστήριξης προς τον EastMed (έστω κι αν χαρακτηρίζεται «άλλος ένας διάδρομος αερίου» και όχι «αποκλειστικός») και, αφετέρου, την πολιτική απόφαση για την προετοιμασία διακυβερνητικής συμφωνίας.
Με μια πρώτη ανάγνωση, οι δεσμεύσεις της Τριμερούς Δήλωσης είναι ισχυρές και ελπιδοφόρες, αλλά, κατά τις ίδιες πηγές, εξαρτώνται από την -αβέβαιη- στήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και από τη συμμετοχή της Ιταλίας, που, αν και εξετάζει αλλαγή του ενεργειακού μείγματός της με μεγαλύτερη μελλοντική χρήση φυσικού αερίου, απέχει πολύ από τη λήψη των αποφάσεών της.
Aλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.
Μ.Η.Τ. 232120