Η Σύνοδος Ε.Ε. – ΗΠΑ συγκαλείται σήμερα στις Βρυξέλλες υπό τη σκιά της συγκέντρωσης στρατιωτικών δυνάμεων της Ρωσίας στα σύνορα με την Ουκρανία και μέσα στο κλίμα αποκλεισμού της Μόσχας από το G8, την ομάδα των πιο αναπτυγμένων χωρών του πλανήτη.
Αν δεν επιστρέφουμε στον Ψυχρό Πόλεμο, πριν από το 1990, το βέβαιο είναι ότι έχουμε γυρίσει τουλάχιστον στο Μάρτιο του 1997, όταν ο Μπιλ Κλίντον (όπως περιγράφει στα απομνημονεύματά του «My Life») διαπραγματεύτηκε με τον Μπ. Γέλτσιν την ένταξη της Ρωσίας στο τότε G7, σε αντάλλαγμα της δρομολόγησης νέων σχέσεων του ΝΑΤΟ με τις χώρες της Βαλτικής, την Ουκρανία και την ίδια τη Ρωσία.
Ωστόσο, πέραν των σχέσεων με το Κρεμλίνο, η Ευρωπαϊκή Ενωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν την πρόκληση χάραξης μιας κοινής πορείας και σε αρκετά άλλα θέματα. Μεταξύ αυτών, κορυφαία είναι η σημερινή διάσταση απόψεων για την TTIP, τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων, που παραμένει ναρκοθετημένη από το Κογκρέσο (με ευθύνη των Δημοκρατικών του Μπ. Ομπάμα και όχι των Ρεπουμπλικάνων), αλλά και από την καγκελάριο Α. Μέρκελ.
Το Βερολίνο, όπως και με τα προγράμματα λιτότητας στην Ε.Ε., επιμένει, μονοδιάστατα, στην οικονομική πτυχή της TTIP, χωρίς να συνειδητοποιεί τη δίδυμη πολιτική πτυχή της, η οποία θα πρόσφερε παγκόσμια στρατηγική επιρροή προς όφελος ολόκληρης της Δύσης. Επίσης, παρά τη θερμή συζήτηση Ομπάμα – Σαμαρά (τον περασμένο Αύγουστο) για πρόοδο της TTIP επί ελληνικής προεδρίας και παρά τις σαφείς εντολές του Μεγάρου Μαξίμου, τα αρμόδια μέλη της κυβέρνησης έχουν να επιδείξουν δυστυχώς μηδενικό έργο.
Η στασιμότητα, αν όχι οπισθοδρόμηση της TTIP, συνοδεύεται και από ένα «κατασκοπευτικό» χρώμα, καθώς ξένοι διπλωμάτες περιγράφουν τη Γερμανίδα καγκελάριο ως «σταθερά εξοργισμένη» με την παρακολούθηση του κινητού τηλεφώνου της από την αμερικανική NSA. Η επίσκεψη της κυρίας Μέρκελ στην Ουάσινγκτον τον Μάιο ίσως επιτρέψει πρόοδο στην TTIP και μείωση των δασμολογικών επιβαρύνσεων εκατέρωθεν του Ατλαντικού, ενώ (αν η ελληνική κυβέρνηση κινηθεί ταχέως προς τους αρμόδιους Αμερικανούς και Γερμανούς αξιωματούχους) ίσως γίνει και μια συζήτηση επιβοηθητική για το μέλλον της εθνικής μας οικονομίας.
Σε κάθε περίπτωση, οι εξελίξεις στην Ουκρανία, η ένταση ΗΠΑ – Ρωσίας και οι συζητήσεις Ε.Ε. – ΗΠΑ προσφέρουν νέες ευκαιρίες στην Αθήνα. Αντί η κυβέρνηση να παραμένει αυτοπαγιδευόμενη στις (έως τώρα ίσως δικαιολογημένες) εμμονές σε αριθμούς και στατιστικές και να βαυκαλίζεται με κωμικές διαρροές περί δήθεν σκληρών εκφράσεων προς τους υπαλλήλους της τρόικας, ήρθε η ώρα να διεκδικήσει σοβαρότερο πολιτικοδιπλωματικό ρόλο. Γιατί, ούτε λίγο ούτε πολύ, είμαστε ενώπιον της ιστορικής αλλαγής της «ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής» της τελευταίας 20ετίας, όπως είχε προκύψει μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, την αιματηρή διάσπαση της Γιουγκοσλαβίας και τη μετεξέλιξη των δομών της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ.
Χωρίς μεγαλομανίες ή αφέλειες για τα όρια διπλωματικής δράσης και παρέμβασης μιας μικρής χώρας, η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια ευκαιρία που, ακόμα κι αν προσπαθούσε πολύ, δεν μπορούσε να φανταστεί ή να εφεύρει. Φτάνει να κινηθεί γρήγορα και να την αρπάξει, γιατί οι ευκαιρίες δεν περιμένουν και, συνήθως, προσπερνούν τις κυβερνήσεις.
Αλέξανδρος Τάρκας
* Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη
Μ.Η.Τ. 232120