Διαβάζω στην «Κυριακάτικη Καθημερινή» (20/10) την πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων Βέρνερ Χόγιερ στον Νίκο Χρυσολωρά. Αναφέρει, ανάμεσα σε άλλα, ότι η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει το γερμανικό παράδειγμα και να επιστρέψει σε συνθήκες κανονικότητας μέσα από ένα γενναίο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων και κομβικών μεταβολών στον τρόπο λειτουργίας της. Σε θεωρητικό επίπεδο ο επικεφαλής της ΕTΕΠ έχει δίκιο. Ασφαλώς και η Ελλάδα οφείλει να μεταρρυθμίσει τον εαυτό της, τον τρόπο λειτουργίας της, ακόμα και να δει μέσα από ένα νέο πρίσμα ρεαλισμού τη θέση της στην περιφέρεια της ΝΑ Ευρώπης / Μέσης Ανατολής. Αυτό όμως δεν είναι εφικτό να πραγματωθεί μέσα από το υφιστάμενο δανειακό πρόγραμμα που στοχεύει στη συστημική διατήρηση της πρώτης ταχύτητας της Ε.Ε. έξω από τη δίνη του κυκλώνα και όχι στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας ή στην οικοδόμηση του θεμέλιου λίθου του ανταγωνισμού.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να ακολουθήσει το γερμανικό παράδειγμα. Και αυτό οφείλει να εξηγηθεί τόσο στη Γερμανία όσο και στους υπόλοιπους Ευρωπαίους εταίρους μας με επιστημονική σαφήνεια, ψυχραιμία και ρεαλισμό. Ποιοι οι λόγοι αυτής της αδυναμίας; Αρχικώς η Ελλάδα αντιμετωπίζει τεράστιο πρόβλημα πληθυσμιακής συρρίκνωσης, με αποτέλεσμα αυτοί που εργάζονται να μην μπορούν πλέον να στηρίξουν αυτούς που δεν εργάζονται, τους συνταξιούχους και γενικά το κράτος πρόνοιας. Η διαρκώς αυξανόμενη λιτότητα οδηγεί στην ανεργία ολοένα και μεγαλύτερο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, με αποτέλεσμα το κράτος πρόνοιας να είναι μη βιώσιμο. Δηλαδή, δημόσια υγεία, συντάξεις και επιδόματα οδηγούνται στις καλένδες. Σε κανένα σημείο της δημοσιονομικής ολοκλήρωσης μεταξύ του ανατολικού και του δυτικού τμήματος της Γερμανίας δεν θίχτηκε στο παραμικρό το κράτος πρόνοιας. Εδώ λοιπόν θα πρέπει να τεθεί ξεκάθαρα στο τραπέζι ότι μεσοβέζικες καταστάσεις δεν υφίστανται στην Ευρώπη του 21ου αιώνα. Ως μέλος του δυτικού κόσμου η Ελλάδα οφείλει να απαιτήσει με ξεκάθαρη και στεντόρεια φωνή τη διατήρηση του κράτους πρόνοιας ως ελάχιστου στοιχείου διαφύλαξης της ευρωπαϊκής κοινωνικής κουλτούρας στο εσωτερικό μας. Κι αυτό δεν είναι ευχή ή στόχος. Είναι κομβική συνθήκη διατήρησης της όποιας έννοιας κοινωνικής συνοχής έχει απομείνει στο ελληνικό συλλογικό γίγνεσθαι.
Επίσης, η Ελλάδα δεν μπορεί να ακολουθήσει το γερμανικό παράδειγμα, γιατί δεν διαθέτει τους πόρους που διέθετε η Γερμανία για τη μετάβασή της στη δημοσιονομική ολοκλήρωση. Από πού προέρχονταν οι πόροι αυτοί; Από το διευρυμένο εξαγωγικό δίκτυό της, που της επέτρεψε να διατηρήσει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και να χρηματοδοτήσει την επίπονη διαδικασία της δημοσιονομικής ολοκλήρωσης, ενώ δεν πρέπει να διαφεύγει από την προσοχή μας ότι οι δυνατότητες του γερμανικού πολιτικού κόσμου δεν συγκρίνονται σε καμία των περιπτώσεων με αυτές του αντίστοιχου ελληνικού. Η Ελλάδα με συρρικνωμένες τις εξαγωγές της και ουσιαστικά κατεστραμμένο το μικροβιοτεχνικό και μεσοβιομηχανικό της επίπεδο λόγω της δρακόντειας φορολογίας, δεν μπορεί να εφαρμόσει το γερμανικό παράδειγμα συνολικά.
Το ελληνικό ζήτημα χρήζει διακριτής αντιμετώπισης. Μπορεί να επιλυθεί μόνο με γενναίο «κούρεμα» του χρέους, ώστε να καταστεί βιώσιμο, βαθιές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες κεϊνσιανού τύπου, με την εφαρμογή ενός New Deal στο εσωτερικό, με ολική αλλαγή του υπάρχοντος φορολογικού συστήματος και με πολιτικές πρωτοβουλίες αιχμής στην ανατολική Μεσόγειο ως προς τη δημιουργία μια σύγχρονης και αποδοτικής ενεργειακής ατζέντας. Πρέπει να ειπωθεί ξεκάθαρα στο εσωτερικό της Ευρώπης ότι η Ελλάδα βιώνει εδώ και χρόνια μια άνευ προηγούμενου λιτότητα δίχως αποτέλεσμα, γιατί οι δομές της οικονομίας της δεν είναι συμβατές με αυτού του είδους την προσέγγιση. Χρειάζεται αλλαγή μεθοδολογίας τώρα.
Χάθηκε εξαιρετικά πολύτιμος καιρός για λόγους που θα τους αξιολογήσει ο ιστορικός του μέλλοντος, ενώ ασφαλώς θα επηρεάσει και μέρος της εκλογικής συμπεριφοράς, κυρίως των ψηφοφόρων του Κέντρου. Τώρα όμως πρέπει να σωθεί η παρτίδα για να επιβιώσει η πατρίδα. Τίποτε δεν τελειώνει πριν πραγματικά τελειώσει.
Σπύρος Ν. Λίτσας
Μ.Η.Τ. 232120