Οταν ο παρανοϊκός ακροδεξιός Αντερς Μπρέιβικ σκότωσε δεκάδες συμπατριώτες του Νορβηγούς, ένας ενδελεχής διάλογος ξεκίνησε στο εσωτερικό του κράτους γύρω από το αν θα έπρεπε η Νορβηγία να επαναφέρει τη θανατική ποινή για να τιμωρήσει τα εγκλήματά του. Ελάχιστοι ήταν υπέρ της εκτέλεσής του. Η πλειονότητα των Νορβηγών όμως, όπως επίσης σημαντικές προσωπικότητες του Ποινικού Δικαίου αλλά και της πολιτικής, υποστήριξε το ορθολογικό επιχείρημα-επιτομή του σύγχρονου φιλελεύθερου δημοκρατικού πολιτεύματος: Η επαναφορά της θανατικής ποινής θα τραυματίσει την ίδια την κοινωνία και θα ακυρώσει τον θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας, που είναι η μεγαλοψυχία.
Πριν από λίγες ημέρες ο πρώην δήμαρχος της Θεσσαλονίκης Βασίλης Παπαγεωργόπουλος καταδικάστηκε με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης για την υπεξαίρεση στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Δεν έχω ούτε την επιστημονική εξειδίκευση ούτε ασφαλώς την πρόθεση να κρίνω την ετυμηγορία του σεβαστού δικαστηρίου. Πιστεύω βαθιά σε μια κοινωνία επαϊόντων και ανήκω σε αυτούς που δημοσίως έχουν τοποθετηθεί ότι οι Ελληνες δικαστές δίνουν τίμιες μάχες καθημερινά, στον πυρήνα ενός απαρχαιωμένου κράτους, ώστε να διατηρήσουν ζωντανό το βασικό πολιτικό προνόμιο, που μαζί με το υψηλό επίπεδο παιδείας κάθε πολίτης πρέπει να απολαμβάνει στο εσωτερικό μιας ευνομούμενης δημοκρατικής πολιτείας· της ισονομίας και ισοπολιτείας.
Εχω όμως υποχρέωση να κρίνω τις συνθήκες κράτησης που επικρατούν στο εσωτερικό των ελληνικών φυλακών. Ο Βασίλης Παπαγεωργόπουλος πέρασε την πρώτη νύχτα του στη φυλακή, σε ένα κελί με άλλα εννέα άτομα. Γιατί; Γιατί η ελληνική Πολιτεία και πιο συγκεκριμένα ο τρόπος λειτουργίας των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας δεν προνοεί ώστε οι συνθήκες φυλάκισης του οποιουδήποτε να είναι αντίστοιχες του δυτικού παραδείγματος; Τι μπορεί να μαρτυρεί για την Ελλάδα του 21ου αιώνα το γεγονός ότι οι συνθήκες κράτησης, όχι μόνο ενός πρώην δημάρχου αλλά οποιουδήποτε καταδικασθέντος, δεν ανταποκρίνονται στα πρότυπα ενός δυτικού κράτους; Πριν από μερικές ημέρες οι κ. Βλαχουτσάκος και Καραμέτος δημοσίευσαν ένα εξαιρετικό ρεπορτάζ στο Zougla.gr (http://www.zougla.gr/greece/article/epistoles-sok-mesa-apo-tis-filakes) γύρω από τις συνθήκες που επικρατούν στις ελληνικές φυλακές, που όλους μας οφείλει να μας προβληματίσει. Προχθές τρόφιμος σε φυλακές πέθανε από φυματίωση!
Σε φυλακές βαρυποινιτών στις ΗΠΑ και πιο συγκεκριμένα στην πολιτεία του Τέξας οι κρατούμενοι ως ένα είδος κοινωνικού πειράματος εκπαιδεύουν και φροντίζουν αδέσποτα – κακοποιημένα σκυλιά. Στη Βρετανία το σωφρονιστικό σύστημα επιμένει στη δημιουργική απασχόληση και την αύξηση των ευκαιριών σωματικής άσκησης, υιοθετώντας προφανώς το αρχαιοελληνικό ρητό «Νους υγιής εν σώματι υγιεί». Στη Νορβηγία οι φυλακές υψίστης ασφαλείας όπου κρατείται ο Μπρέιβικ μοιάζουν με πολύ καλό ξενοδοχείο Γ’ κατηγορίας! Και εδώ; Εδώ οι συνθήκες διαβίωσης μέσα στις φυλακές δεν περιποιούν τιμή σε κανέναν, κυρίως δε στη Γ’ Ελληνική Δημοκρατία. Στην Αγγλία του 18ου αιώνα, όταν πλέον οι φυλακές ξεχείλισαν από ποινικούς ή απλώς από «φτωχοδιαβόλους» Γιάννηδες Αγιάννηδες, που έκλεβαν μια φραντζόλα ψωμί για να επιβιώσουν άλλη μια ημέρα, άρχισαν να χρησιμοποιούν ως κελιά τα αμπάρια πλοίων που βρίσκονταν να πλέουν στον Τάμεση. Αυτοί οι φυλακισμένοι, όσοι δηλαδή επέζησαν, ήταν οι πρώτοι Δυτικοί που εποίκισαν την Αυστραλία. Από τότε ως σήμερα πολύ νερό έχει κυλήσει στην ανθρώπινη Ιστορία και πολλές αλλαγές έχουν λάβει χώρα ως προς τη διαμόρφωση ενός συντεταγμένου δυτικού τρόπου σκέψης, πράξης και αντίληψης. Οι συνθήκες φυλάκισης του καθενός οφείλουν να είναι ακόλουθες των κεντρικών μας επιλογών ως κράτους και ως κοινωνίας, που ορθώς επιλέξαμε να ανήκουμε στη Δύση και ορθώς στεκόμαστε αντίθετοι σε κάθε είδος φαινομένου που θυμίζει «Εξπρές του Μεσονυκτίου». Κι αυτού του είδους οι πρόνοιες δεν αποτελούν «πολυτέλειες σε καιρούς χαλεπούς», όπως ίσως κάποιοι θα σπεύσουν να σκεφθούν, αλλά εχέγγυα διατήρησης του ουμανιστικού χαρακτήρα του δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Γιατί δίχως τον ουμανισμό η δημοκρατία μετατρέπεται απλώς σε ένα σύστημα εκλογής αντιπροσώπων με κάλπη.
Μ.Η.Τ. 232120