Η Μάχη των Οχυρών ή αλλιώς Μάχη της Γραμμής Μεταξά ήταν η πρώτη μάχη της Γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα. Διεξήχθη ανατολικά του Στρυμόνα ποταμού, στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Διάρκεσε 3 ημέρες από τις 6 έως τις 9 Απριλίου του 1941 και έληξε με νίκη των Γερμανών.
- γράφει ο Χρήστος Μπολώσης
Σαν αυτές τις μέρες, πριν από 84 χρόνια, την Κυριακή 6 Απριλίου του 1941, οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ελλάδα, προκειμένου να «ξεμπερδεύουν» με την υπόθεση ΒΑΛΚΑΝΙΑ, εκεί που οι σύμμαχοί τους Ιταλοί, απέτυχαν οικτρά, ακόμη και με την πολυδιαφημισθείσα «Εαρινή Επίθεσή» τους, τον Μάρτιο του 1941.
Για τον σκοπό αυτό οι Γερμανοί, και μετά την σύσκεψη της 27ης Μαρτίου στο Βερολίνο, μέσα σε 24 ώρες εκπόνησαν σχέδιο με την κωδική ονομασία «Μαρίτα», το οποίο προέβλεπε παράλληλη επίθεση σε Ελλάδα και Γιουγκοσλαβία (Γ/Β).
Η Γερμανική δύναμη, που θα υλοποιούσε το Σχέδιο «Μαρίτα» ήταν η 12η Στρατιά του Στρατάρχη Φον Λιστ, της οποίας οι δυνάμεις κατανεμήθηκαν ως εξής:
α. Η 1η Τεθωρακισμένη Ομάδα Μεραρχιών (ΤΟΜ), θα ενεργούσε προς Γ/Β (Νύσσα-Βελιγράδι). Η 2α Στρατιά, θα ενεργούσε ταυτοχρόνως από Βορρά (Αυστρία- Ουγγαρία) προς Ζάγκρεμπ και Βελιγράδι, για να υποβοηθήσει την ενέργεια της 1ης ΤΟΜ.
β. Για τις επιχειρήσεις προς Ελλάδα, οι Γερμανοί διέθεσαν το 16ο Ορεινό Σώμα Στρατού (βρισκόταν ακριβώς απέναντι από την Ελληνοβουλγαρική μεθόριο στην περιοχή Πετριτσίου-Νευροκοπίου) και το 30ο Σώμα Στρατού (απέναντι από την Θράκη).
γ. Άλλες δυνάμεις, όπως το 40ο Τεθωρακισμένο Σώμα Στρατού βρίσκονταν ανεπτυγμένες βορειότερα, έτοιμες να επέμβουν, όπου η εξέλιξη του αγώνα το απαιτούσε.
Στις δυνάμεις αυτές, το μέγεθος των οποίων απεκάλυπτε ότι οι Γερμανοί δεν διακύβευαν την παραμικρή περίπτωση αποτυχίας, θα πρέπει να προστεθεί και το 8ο Σώμα Αεροπορίας, με 650 αεροσκάφη διαφόρων τύπων.
Η Ελληνική Γραμμή Αμύνης, βρισκόταν στην φύσει ισχυρή τοποθεσία ΜΠΕΛΛΕΣ – ΑΓΓΙΣΤΡΟ- ΡΟΔΟΠΗ, η οποία είχε ενισχυθεί ακόμη περισσότερο με την κατασκευή 21 οχυρών (μερικά από τα οποία είχαν τρεις ορόφους κάτω από την γη και 4.500 μέτρα διαδρόμους). Τα Οχυρά αυτά, αποτελούσαν την πανίσχυρη Γραμμή Μεταξά. Η αμυντική γραμμή είχε ενισχυθεί με διάφορα Αντιαρματικά κωλύματα, όπως «Οδόντες Δράκοντας» (κώνοι από μπετόν πακτωμένοι στο έδαφος), Εχίνους (σιδηροκατασκευές) και συρματοπλέγματα.
Λεπτομερής περιγραφή του όλου έργου της «Οχυρώσεως της Παραμεθορίου Ζώνης», περιλαμβάνονται στην ομώνυμη έκδοση της Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού (Έκδοση 1956), την οποία όμως ο ερευνητής δεν θα βρει εύκολα, διότι η «δημοκρατία» του 1974 την…κατέστρεψε, διότι αναφερόταν στο έργο του Ι. Μεταξά. Αθλιότητες, αθλίων ανθρώπων.
Οι δυνάμεις, που διέθετε η Ελλάδα ήταν:
α. Μία Μεραρχία, την 18η [7 Τάγματα Πεζικού (Τ.Π.)] από το Τριεθνές επί του όρους Μπέλλες, (περίπου βορείως Κιλκίς), μέχρι την Δυτική όχθη του ποταμού Στρυμόνα, σε μέτωπο περίπου 40 χιλιομέτρων.
β. Μία Μεραρχία, την 14η (7 Τ.Π.), από την Ανατολική όχθη του Στρυμόνα μέχρι το Υψίπεδο του Κάτω Νευροκοπίου (μέτωπο περίπου 80 χιλιομέτρων).
γ. Μία Μεραρχία, την 7η (10 Τ.Π.), από Κ. Νευροκόπι μέχρι το όρος Κουσλάρ (περίπου βορείως Παρανεστίου Δράμας), σε μέτωπο περίπου 85 χιλιομέτρων.
δ. Μία Ταξιαρχία (7 Λόχοι) στην περιοχή Θράκης.
Εκείνο το οποίο θα πρέπει να τονισθεί, ήταν η έλλειψη δυνάμεων επιφάνειας, που θα υποστήριζαν τα οχυρά και τούτο οφείλετο στο γεγονός, ότι το μείζον μέρος του Στρατού μας ευρίσκετο στο Βορειοηπειρωτικό Μέτωπο, αντιμετωπίζοντας τους Ιταλούς.
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω στοιχεία, η σύγκριση των αντιμαχομένων δυνάμεων ήταν συντριπτικά υπέρ των Γερμανών.
Η επίθεση των Γερμανών, εκδηλώθηκε στις 05.15 της 6ης Απριλίου 1941, χωρίς να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα, που έθεσαν οι ίδιοι στον πρωθυπουργό Κορυζή. Η κύρια προσπάθεια εκδηλώθηκε προς το Οχυρό Ρούπελ και τούτο, για να επιτευχθεί η διάνοιξη της οδού που οδηγεί προς την κοιλάδα της Ροδοπόλεως και απ’ εκεί στην Θεσσαλονίκη.
Μέχρι τις 8 Απριλίου (τρίτη μέρα της Γερμανικής επιθέσεως), ο αγώνας των Οχυρών συνεχιζόταν με μεγάλη επιτυχία. Όμως από την πρώτη κιόλας ημέρα που εκδηλώθηκε η επίθεση, η Γ/Β αντίσταση κατέρρευσε, με αποτέλεσμα οι Γερμανικές δυνάμεις να προελάσουν προς Νότον και την 06.00 ώρα της 8ης Απριλίου η 2α Τεθωρακισμένη Μεραρχία να εισβάλει στο Ελληνικό έδαφος από την περιοχή της λίμνης Δοϊράνης (πεδινός διάδρομος Πολυκάστρου).
Τις απογευματινές ώρες της 8ης Απριλίου, ο Αντιστράτηγος Μπακόπουλος Κων/νος, Διοικητής του Τμήματος Στρατιάς Αν. Μακεδονίας (ΤΣΑΜ), έλαβε διαταγή να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις με τον Διοικητή των Γερμανικών Δυνάμεων, για σύναψη συνθηκολογήσεως, όταν οι Γερμανοί είχαν ήδη φτάσει στην Θεσσαλονίκη.
Έτσι, ακόμη ένα Έπος των Ελληνικών Όπλων είχε περάσει στην Ιστορία.
Στα οχυρά γράφτηκαν μοναδικές σελίδες δόξης, ηρωισμού και αυτοθυσίας.
Ο Ταγματάρχης Γεώργιος Δουράτσος, Διοικητής του Οχυρού Ρούπελ, απαντά στον Γερμανό Στρατάρχη Φον Λιστ σε σχετική παραγγελία του για παράδοση των οχυρών: «Τα οχυρά δεν παραδίδονται αλλά καταλαμβάνονται».
Στην ΟΜΟΡΦΟΠΛΑΓΙΑ, ένα μικρό οροπέδιο πάνω από το χωριό ΠΟΡΡΟΪΑ στο ΜΠΕΛΛΕΣ, ο Λοχίας Ίτσιος Δημήτριος, υπερασπίζεται το Πολυβολείο Π8. Μόλις τελειώνουν τα 38.000 φυσίγγια που είχε, οι Γερμανοί τον συλλαμβάνουν.
Όταν ο στρατηγός Σόμερ επικεφαλής των Γερμανικών Δυνάμεων στον Τομέα αυτόν πληροφορήθηκε ότι ο διοικητής του πολυβολείου ήταν ένας απλός έφεδρος λοχίας, θίχτηκε ο εγωισμός του και αφού συναντήθηκε με τον αιχμάλωτο Ίτσιο τον ρώτησε:
- Ποιος είναι ο Διοικητής σου στο πυροβολείο;
- Εγώ είμαι, απάντησε ο’Ιτσιος
- Δεν υπάρχει αξιωματικός;
- Όχι.
- Ξέρεις ότι για χάρη σου έχασα έναν αντισυνταγματάρχη και 232 στρατιώτες;
- Λυπάμαι στρατηγέ, αλλά υπερασπίζομαι την πατρίδα μου.
Μετά από αυτό ο Σόμερ έδωσε εντολή σε μια διμοιρία Γερμανών στρατιωτών να παρουσιάσουν όπλα προς τιμήν του, και αμέσως μετά έδωσε διαταγή να εκτελεσθεί ο ’Ιτσιος, κατά παράβαση της συνθήκης της Γενεύης, η οποία απαγορεύει την εκτέλεση αιχμαλώτων, αλλά να μην πειραχτούν οι δύο στρατιώτες που ήταν μαζί του και τους οποίους απελευθέρωσε.
Έτσι γράφτηκε ο επίλογος της Μάχης των Οχυρών.
Συνεχίζουμε, παραθέτοντας μερικές απόψεις των Γερμανών που αφορούν την γενναία αντίσταση του Ελληνικού Στρατού.
Οι Γερμανοί κρίνουν τον Ελληνικό Στρατό
Ο Επιτελάρχης του ΧΧΧ Γερμανικού Σώματος Στρατού εξεφράσθη ως εξής στον Αντιστράτηγο Δέδε διοικητή της Ομάδος Μεραρχιών, σε συνάντησή τους που είχαν στην Καβάλα: «Πολεμήσατε θαυμάσια, το πυροβολικό σας ήταν υπέροχο, οι πλαγιοφυλάξεις σας αποτελεσματικότατες. Μόλις εκινείτο έστω και μια Ομάς Μάχης, δεχόταν επιτυχημένη βολή».
Όταν δε αυτός πληροφορήθηκε πόσο ασθενές πυροβολικό διετίθετο στη γραμμή των οχυρών απάντησε: «Είσαστε αξιέπαινοι διότι προξενήσατε εντύπωση μεγάλης ισχύος και μεγίστης αφθονίας μέσων, η οποία ήταν δυνατό να επιδράσει στις αποφάσεις της Γερμανικής Διοικήσεως».
Γερμανός Αξιωματικός της Αεροπορίας, δήλωσε στον Αντιστράτηγο Δέδε ότι «Ο Ελληνικός Στρατός είναι ο πρώτος στρατός στον οποίο τα αεροπλάνα καθέτου εφορμήσεως (Στούκας), δεν έσπειραν πανικό. Οι στρατιώτες σας, αντί να φεύγουν αλλόφρονες, όπως έγινε στην Πολωνία και την Γαλλία, μας πυροβολούσαν από τις θέσεις τους».
Ο διοικητής της 72ας Γερμανικής Μεραρχίας η οποία έδρασε στο υψίπεδο Κάτω Νευροκοπίου, συνομιλώντας στις Σέρρες με τον Αντιστράτηγο Δέδε, εξέφρασε ανεπιφύλακτο θαυμασμό, γιά την μαχητικότητα των Ελληνικών στρατευμάτων και την αξία της οχυρώσεως, γεγονός άλλως τε το οποίο γενικώς ανεγνώρισαν οι ανώτεροι Γερμανοί διοικητές μονάδων. «Πολέμησα, είπε, στην Πολωνία και την Γαλλία, αλλά ουδαμού συνάντησα τόσον αποτελεσματική και φθοροποιό αντίσταση όσον στην Ελλάδα.»
Ο διοικητής του XVIII Γερμανικού Σώματος Στρατού Boehme, το οποίο έδρασε προς εκπόρθηση της οχυρωμένης τοποθεσίας Μπέλες – Νέστος, έλεγε στην Θεσσαλονίκη στον επιτελάρχη του Τμήματος Στρατιάς Ανατολικής Μακεδονίας (ΤΣΑΜ): «Είχαμε ακούσει να ομιλούν για την γενναιότητα και τον ηρωισμό τον οποίον επέδειξαν οι στρατιώτες σας. Πολεμήσατε θαυμάσια! Θαυμάσια! Και πάλιν σας συγχαίρω εγκαρδίως.»
Ο Στρατηγός Paul Hasse, σε άρθρο του υπό τον τίτλο «Οι ανδρείοι Έλληνες» που δημοσίευσε σε Γερμανική εφημερίδα, έγραφε μεταξύ άλλων: «Την 6ην Απριλίου τα Γερμανικά στρατεύματα επιτέθηκαν κατά της γραμμής Μεταξά, που βρίσκεται ανατολικώς του Αξιού. Τα επιτιθέντα συντάγματα είχαν ήδη πείρα διασπάσεως οχυρωμένων γραμμών από προηγούμενες εκστρατείες στις οποίες είχαν λάβει μέρος. Οι Έλληνες όμως φρουροί των οχυρών, αμύνθηκαν παρά τα φλογοβόλα και τις χειροβομβίδες, με σκληρό φανατισμό, ανάλογο του οποίου δεν είχαν συναντήσει οι Γερμανοί στρατιώτες σε καμία των προηγουμένων εκστρατειών τους. Εφόσον και ένας ακόμη στρατιώτης ηδύνατο να παραμείνει εις το Οχυρό του πυροβολούσε».
Ο στρατηγός Von Schoerner, σε συνομιλίαν του με Έλληνα Συνταγματάρχην είπε: «Μάχομαι εδώ και ενάμιση χρόνο και πολέμησα σε τα μέτωπα αυτού του πολέμου. Οφείλω να ομολογήσω ότι την γενναιότητα του Έλληνα στρατιώτη δεν την συνάντησα πουθενά. Δεν το λέω αυτό ως φιλοφρόνηση, αλλά διότι είναι πραγματικότητα». Υμίζουμε ότι ο στρατηγός Schoerner, είναι αυτός που διέταξε την εκτέλεση του Λοχία Ίτσιου.
Ο Συνταγματάρχης Σράιμπερ είπεν ότι: «Αποτελεί αίνιγμα πώς με τόσον ολίγα μέσα και τις παρουσιασθείσες πάσης φύσεως δυσχέρειες, επιτεύχθη σε σχετικώς μικρό χρονικό διάστημα, η γενομένη οχύρωση».
Ο Στρατάρχης Φον Λιστ στην αμέσως μετά τον αγώνα ημερησία διαταγή του αναγνώρισε ότι: «οι Έλληνες υπερασπίσθηκαν την πατρίδα τους με γενναιότητα» και συνέστησε στους Γερμανούς στρατιώτες να αντικρύσουν και μεταχειρισθούν τους Έλληνες αιχμαλώτους, όπως αξίζει σε γενναίους στρατιώτες».
Ο ίδιος ο Χίτλερ στον ενώπιον του Ράιχσταγ λόγο του της 4ης Μαΐου 1941, φθάνοντας στον απολογισμό των εκστρατειών του είπε: «… Η ιστορική δικαιοσύνη όμως με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι από όλους τους αντιπάλους τους οποίους αντιμετωπίσαμε, ο Έλληνας στρατιώτης ιδίως πολέμησε με ύψιστον ηρωισμό και αυτοθυσία. Εσυνθηκολόγησε μόνον όταν η εξακολούθηση της αντιστάσεως δεν ήτο πλέον δυνατή και δεν είχε κανένα λόγο».
Το ανακοινωθέν του Στρατηγείου του Φύρερ της 11ης Ιουνίου 1942 σχετικώς με τις γερμανικές επιχειρήσεις εις την Βαλκανική ήτο διεξοδικότερο: «Τα εκλεκτά Ελληνικά στρατεύματα, ανέφερε, υπεράσπισαν με εντελώς εξαιρετικό ηρωισμό τα οχυρά της Γραμμής Μεταξά. Προκλήθησαν ως εκ τούτου συγκρούσεις εξ εγγυτάτης αποστάσεως, τόσον πείσμονες και έντονοι, όσο δεν είχαν λάβει μέχρι τώρα χώρα σε κανένα άλλο πολεμικό θέατρο. Εν τω μεταξύ και ενώ συνεχιζόταν η επίθεση εναντίον της Ελληνικής οχυρωμένης τοποθεσίας, τεθωρακισμένες δυνάμεις της Στρατιάς Λιστ διέσπασαν την Γιουγκοσλαβική άμυνα δυτικώς του Πετριτσίου, προέλασαν μέσω της Κοιλάδας της Στρώμνιτσας και από εκεί αλλάζοντας κατεύθυνση, προέλασαν προς νότο μέχρι την Θεσσαλονίκη, στην οποίαν έφθασαν το πρωί της 9ης Απριλίου. Τοιουτοτρόπως κατά την τέταρτη ημέρα της επιθέσεως ολόκληρος ή μαχόμενη ανατολικώς του Αξιού Ελληνική στρατιωτική δύναμις, αναγνωρίσασα την απελπιστική κατάστασή της, παρέδωσε τα όπλα μετά γενναία αντίσταση».
Και κλείνουμε το μικρό αυτό αφιέρωμα στην Μάχη των Οχυρών με ένα θαυμάσιο κείμενο του Βορειοελλαδίτη κορυφαίου δημοσιογράφου κυρίου Νικολάου Μέρτζου:
Ο Ελληνικός τρόπος στα Μακεδονικά Οχυρά
Πριν 75 χρόνια, 6 Απριλίου 1941 χαράματα, η Γερμανία επετέθη αιφνιδιαστικά στα Μακεδονικά Οχυρά. Είχε υποτάξει ήδη όλη την Ευρώπη. Αλλά η Ελλάδα πολεμούσε ολομόναχη και επί έξη μήνες νικούσε συνεχώς τους Ιταλούς επιδρομείς. Τώρα πια γνώριζε ότι δεν υπήρχε σωτηρία. Υπήρχε, όμως, η Τιμή. Και τότε αταλάντευτοι οι ολίγοι Έλληνες έπεσαν στα Οχυρά αλλά έσωσαν την Τιμή τους. Δικαίωσαν τον ποιητή Κ. Π. Καβάφη: «Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωήν των ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες. Ποτέ από το χρέος μη κινούντες. Και περισσότερη τιμή τους πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε».
Και, όταν οι Γερμανοί διάβηκαν, ο Χίτλερ διεκήρυξε στο Ράϊχσταγ την 4η Μαΐου 1941: «Η ιστορική δικαιοσύνη με υποχρεώνει να διαπιστώσω ότι, από όλους τους αντιπάλους που αντιμετωπίσαμε, ο Έλλην στρατιώτης ιδίως επολέμησε με ύψιστον ηρωϊσμόν και αυτοθυσίαν».
Στα Μακεδονικά Οχυρά πραγματώθηκε άχρι θανάτου ο Ελληνικός Τρόπος. Εκεί οι Έλληνες έδειξαν ακόμη μια φορά πώς αντιλαμβάνονται τον Κόσμον και τα Επέκεινα του Κόσμου τούτου εσαεί, αφ’ ότου υπάρχει Ιστορία στην Ευρώπη. Είναι μοναδικός. Παρά τα τωρινά φαινόμενα εθνικής παρακμής, η Ιστορία δείχνει ότι ο Ελληνικός Τρόπος μπορεί ξανά να φανερωθεί. Πράγματι έως το Έπος του 1940-1941 μεσολάβησαν 35 έτη Εθνικού Διχασμού, εναλλαγές Πολιτευμάτων και δικτατοριών, η Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, 1.200.000 πρόσφυγες το 1923, η εθνική πτώχευση το 1932, τρία ακόμη στρατιωτικά κινήματα το 1933-1935, η επάνοδος του Βασιλιά και το 1936 η δικτατορία Μεταξά. Ωστόσο, οι Έλληνες επετέλεσαν το μοναδικό θαύμα στην Ευρώπη.
Ο Ιωάννης Μεταξάς ήταν δικτάτωρ αλλά άριστος στρατηγός και οξυδερκής πολιτικός. Είχε προετοιμάσει πυρετωδώς την Ελλάδα για τον πόλεμο στο πλευρό της Αγγλίας. Σ’ αυτό το πλαίσιο κατασκεύασε στα σύνορα με τη Βουλγαρία 25 αλλεπάλληλα οχυρά στα βουνά και σε όλες τις διαβάσεις από την Δοϊράνη έως πέρα από τη Ροδόπη. Εκεί οι ολιγοστοί Έλληνες περίμεναν ψύχραιμα με το δάκτυλο στη σκανδάλη. Εναντίον τους εφορμά η 12η γερμανική Στρατιά υπό τον φον Λιστ: ένα Σώμα Αεροπορίας με μαχητικά καθέτου εφορμήσεως Στούκας, δύο Σώματα Στρατού, τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες Μεραρχίες και βαρύς όγκος πυροβολικού. Ανά 100 έως 200 Στούκας βομβαρδίζουν κατά κύματα, τα πυροβόλα σφυροκοπούν ανελέητα, τα τρομερά άρματα πάντσερ προωθούνται στην πρώτη γραμμή και ειδικές δυνάμεις ορεινών καταδρομών εξορμούν με λόχους αντιαρματικών. Κόλαση. Αλλά οι φρουροί της Ελλάδος είναι εκεί και είναι οι νικητές. Κατάπληκτοι οι Γερμανοί αναδιπλώνονται, εξαπλώνονται και αποκρούονται πάλι. Κάθε Οχυρό και μια δόξα: Πυραμιδοειδές, Παλιουριώνες, Ρούπελ, Ουσίτσα, Περιθώρι, Καρατάς, Αρπαλούκι, Ιστίμπεη, Κέλκαγια, Εχίνος, Νυμφαία.
Οι Γερμανοί πολεμιστές περιγράφουν άμεσα εκείνα τα μοναδικά πολεμικά βιώματά τους στο συλλογικό έργο Durchbruch durch die Metaxas-Linie που η Βέρμαχτ κυκλοφόρησε το 1942 με μοναδικές φωτογραφίες. Οι μαρτυρίες τους είναι η δόξα των Ελλήνων εχθρών τους.
Τα Μακεδονικά Οχυρά δεν παραδίδονται. Παραδίδεται, όμως, η Γιουγκοσλαβία. Στις 6 και 7 Απριλίου τεθωρακισμένες Μεραρχίες της Βέρμαχτ και η επίλεκτη τεθωρακισμένη Μεραρχία «Αδόλφος Χίτλερ» των Βάφεν Ες-Ες διέρχονται αμαχητί τα γιουγκοσλαβικά σύνορα και ξεχύνονται στην ελληνική Μακεδονία μέσω των κοιλάδων των ποταμών Εριγώνος, Αξιού και Στρυμόνος. Ορισμένα Οχυρά αναγκάζονται να παραδοθούν. Αλλά όχι όλα. Οι υπερασπιστές τους έχουν εξαντλήσει όλα τα πυρομαχικά τους και λιποθυμούν μέσα από τα ασφυξιογόνα αέρια. Στις 7 Απριλίου 1941 το Γενικό Στρατηγείο αναφέρει στο 164ο πολεμικό ανακοινωθέν του: «Εις την κοιλάδα του Στρυμόνος τα οχυρά Ιστίμπεη και Κέλκαγια, αγωνισθέντα μέχρις εσχάτων και καταστραφέντα, κατελήφθησαν υπό του εχθρού. Εις Δυτικήν Θράκην, εκκενωθείσαν εγκαίρως και κανονικώς, τα Οχυρά Εχίνος και Νυμφαία ανθίστανται εις τας εχθρικάς προσβολάς, απαγορεύοντα την διέλευσιν των βαρέων υλικών του εχθρού».
Τον ωραιότερο ύμνο στους υπερασπιστές των Οχυρών αφιέρωσε σε πραγματικό χρόνο ο Αχιλλεύς Α. Κύρου. Αμέσως μετά το παραπάνω πολεμικό ανακοινωθέν δημοσιεύει στην «Εστία» της 8ης Απριλίου 1941 το ακόλουθο άρθρο του με τίτλο «Έλληνες! Γονατίσατε»:
Έλληνες! Γονατίσατε και υποκλιθείτε με σεβασμόν και βαθείαν συγκίνησιν προ των ολίγων αυτών γραμμών! Έχετε εμπρός σας σελίδας της Ελληνικής Ιστορίας, αι οποίαι εγράφησαν χθες και προχθές, γράφονται ακόμη σήμερον και προ των οποίων ωχριούν το Σούλι και το Αρκάδι. Οι αξιωματικοί και οι στρατιώται της νέας Ελλάδος, οι οποίοι έμειναν μέσα εις τα Οχυρά των διά να φονευθούν μέχρι του τελευταίου και να κλείσουν ακόμη και με τα πτώματά των τον δρόμον του εχθρού, εγνώριζαν την τύχην των από ενός ήδη μηνός. Και δεν την εγνώριζαν μόνον. Την είχαν επιδιώξει διότι οι περισσότεροι εξ αυτών, αν όχι όλοι, είναι εθελονταί. Εγνώριζαν ότι, συμφώνως προς το αρχικώς προκαθορισθέν σχέδιον, ωρισμέναι Ελληνικαί περιοχαί, μη παρουσιάζουσαι δυνατότητας σοβαράς αντιστάσεως, θα εξεκενούντο ευθύς από της πρώτης στιγμής της αναμενομένης γερμανικής επιθέσεως «διά λόγους επιχειρήσεων και προς αποφυγήν ανωφελών θυσιών». Εγνώριζαν ότι τα ιδικά των ανασταλτικά Οχυρά θα έπρεπε να συνεχίσουν μέχρις εσχάτων την αντίστασίν των δια να επιβραδύνουν την προέλασιν του εχθρού και να δώσουν εις τας κυρίας μας δυνάμεις τον καιρόν προς πλήρη οργάνωσιν. Εγνώριζαν ότι οι ίδιοι θα έπρεπε να πολεμήσουν μέχρι του τελευταίου χωρίς να ημπορούν να αναμείνουν ούτε βοήθειαν από πουθενά ούτε δυνατότητα υποχωρήσεως ούτε την ελαχίστην πιθανότητα διασώσεως. Αν και τα εγνώριζον καλά όλα αυτά, ή ίσως διότι ακριβώς τα εγνώριζον, δεν εδέχθησαν μόνον αλλά εζήτησαν να αναλάβουν το δυσχερές και άπελπι αυτό έργον. Ενεκλείθησαν εις τα Οχυρά των και προητοιμάσθησαν διά την απαράμιλλον εποποιΐαν των. Έστειλαν τα ολίγα των πράγματα εις τους οικείους των, μετέλαβον των Αχράντων Μυστηρίων και έγραψαν έπειτα τα υπέροχα εκείνα γράμματα, τα οποία θα αποτελέσουν την ωραιοτέραν σελίδα της Ελληνικής Ιστορίας:
«Με το δάκτυλο εις στην σκανδάλην του όπλου μας, παρακολουθούμεν τας κινήσεις του εχθρού και περιμένουμε το τελεσίγραφο του νέου μας επιδρομέως με την απόφασιν να αποθάνουμε μέχρι του τελευταίου και με την πεποίθησιν ότι θα δείξουμε και στους Γερμανούς τι θα ειπεί Έλλην».
Έλληνες, γονατίσατε! Η μοίρα του Έθνους ηθέλησε να γίνετε μάρτυρες νέας μεγάλης Ελληνικής Ιστορίας, αξίας να επισκιάση την ιστορίαν των Θερμοπυλών και του Μεσολογγίου. Γονατίσατε προ του έργου των ημιθέων του Ιστίμπεη και του Κέλκαγια, του Εχίνου και της Νυμφαίας! Και εγειρόμενοι έπειτα, σταθήτε όρθιοι με το κεφάλι υψηλά και με την ακλόνητον πεποίθησιν ότι Έθνος, που εγέννησε τοιούτους ημιθέους, είναι προωρισμένον όχι μόνον, να ανθέξη, όχι μόνον να νικήση, αλλά να δοξασθή και να ευτυχήση.
Την 9η Απριλίου πρωί οι Γερμανοί εισήλθαν στη Θεσσαλονίκη και ο Ελληνικός Στρατός της Μακεδονίας συνθηκολογεί. Παραδίδονται οι Σέρρες από όπου ο Μέραρχος Διοικητής των Οχυρών τηλεφωνεί στο Οχυρό Περιθώρι και διατάσσει την παράδοσή του διότι κάθε άμυνα είναι πλέον άσκοπη. Ο επί κεφαλής των υστάτων υπερασπιστών του απαντά:
«Το Οχυρόν Περιθώρι δεν παραδίδεται, στρατηγέ». Και συνεχίζει να αντιστέκεται όλη μέρα. Έτσι, για την Τιμή. Μόνον την 10η Απριλίου παραδίδεται το Οχυρό Παλιουριώνες. Οι Γερμανοί σε παράταξη παρουσιάζουν όπλα στους τελευταίους Έλληνες υπερασπιστές των Οχυρών. Και, με διαταγή του Χίτλερ, ο Ελληνικός Στρατός δεν αιχμαλωτίζεται. Οι γενναίοι επιστρέφουν. Είναι οι μόνοι στην Ευρώπη. Σύντομα θα βγουν αντάρτες στα βουνά.
Η αγία μνήμη τους δείχνει τον δρόμο μας. Αλλά ποιός τους μνημονεύει;
Το Σχέδιο επιθέσεως των Γερμανών. Ενεργούντες στον « Άξονα Εισβολής Ι», οι Γερμανοί ανέτρεψαν την αντίσταση των Γιουγκοσλάβων και προέλασαν δια της Κοιλάδας της Καμπανίας (Πολύκαστρο) προς Θεσσαλονίκη
Η διάταξη των αντιπάλων
Αντιαρματικό κώλυμα «Οδόντες δράκοντος»
Εσωτερικού Οχυρού
Σημείωση: Η συνέχεια του ρομαντικού ιστορήματός μας «Τα οικογενειακά του ΚΚΕ» αναβάλλεται. Ε, δεν θα αμαυρώσουμε τον ηρωισμό των μαχητών των Οχυρών, με τις… ορέξεις των συντρόφων
Μ.Η.Τ. 232120