Ενεργοποιούνται τα ηφαίστεια σε Μέθανα, Μήλο, Νίσυρο, Σουσάκι;

«Καμπανάκι» από τον καθηγητή Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πάτρας Αβραάμ Ζεληλίδη. «Η βύθιση της Αφρικής προκαλεί την άνοδο της λάβας, με αποτέλεσμα να υπάρχει συνεχόμενη σεισμική δραστηριότητα»

Την ώρα που οι επιστήμονες παρακολουθούν τη σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη και συνιστούν ψυχραιμία, ο καθηγητής Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πάτρας Αβραάμ Ζεληλίδης εκφράζει την πεποίθηση πως τα διαδοχικά χτυπήματα του Εγκέλαδου συνδέονται με ηφαιστειακή δραστηριότητα. «Οπως βυθίζεται η Αφρική κάτω από την Ευρώπη, σε ένα τόξο που περνάει νότια της Κρήτης, βυθιζόμενη η Αφρική σε ένα βάθος περίπου 80 χιλιομέτρων, αρχίζει και λιώνει το υλικό κι έτσι δημιουργείται ένα αντίστοιχο τόξο, το ηφαιστειακό τόξο που πιάνει τα Μέθανα, τη Μήλο, τη Νίσυρο και φτάνει μέχρι το Σουσάκι.

Αρα, λοιπόν, είναι γνωστό ότι τα ηφαίστεια είναι ενεργά. Εχουν να δώσουν πολύ καιρό εκρήξεις. Μόνο της Σαντορίνης είναι που λειτουργεί ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Τα υπόλοιπα δεν έχουν δώσει δραστηριότητες, αλλά εμείς θεωρούμε ότι το ηφαιστειακό τόξο είναι ενεργό και ανά πάσα στιγμή μπορούν να ενεργοποιηθούν και τα υπόλοιπα» αναφέρει ο ειδικός, ενώ επισημαίνει πως στη θεωρία η εξέλιξη ενός ηφαιστείου περνάει από διάφορα στάδια. «Το στάδιο της ηρεμίας, το στάδιο της μικρής δραστηριότητας, της έντονης μέχρι να φθάσουμε στην έκρηξη» τονίζει, συμπληρώνοντας πως η διάρκεια του κάθε σταδίου δεν είναι σαφής.

«Καταγράφουμε αυτή τη σεισμική δραστηριότητα. Οταν δηλαδή δεν έχουμε καθόλου σεισμούς, όταν οι σεισμοί πληθαίνουν, αυξάνονται κ.λπ. Για μένα, θεωρώ ότι αυτή η σεισμική δραστηριότητα συνδέεται με την άνοδο της λάβας από κάτω προς τα πάνω. Θεωρώ ότι αυτή είναι η αιτία που έχουμε τέτοια έντονη σεισμική δραστηριότητα. Η αλήθεια είναι ότι παρακολουθώντας τη σεισμική ακολουθία φαίνεται ότι είμαστε κοντά, ή στο τελείωμα ή στην έκρηξη» σημειώνει ο κ. Ζεληλίδης και προσθέτει: «Πρακτικά αυτό σημαίνει πως σιγά σιγά ανεβαίνοντας η λάβα υπάρχουν αυτές οι διαρρήξεις, υπάρχουν οι σεισμοί. Αλλά δεν είναι πάντα έτσι. Υπάρχουν πολλές φορές περιπτώσεις που αυτή η δραστηριότητα εκτονώνεται, αυτή η πίεση από κάτω προς τα πάνω, και σταματάει. Εκτονώνεται επειδή η λάβα, όπως ανεβαίνει έχει μέσα της υδρατμούς, αέρια, είναι υπό πίεση και μέσα από τα σπασίματα αυτά αρχίζουν και βγαίνουν αυτά στην ατμόσφαιρα, οπότε εκτονώνεται. Επίσης, έχει να κάνει με τη χημική σύσταση της λάβας».

Οι εκρήξεις

Ο κ. Ζεληλίδης τόνισε επίσης: «Η Σαντορίνη έχει δώσει διαφορετικού είδους εκρήξεις και ήρεμες και εκρηκτικές. Εχει να κάνει με το ιξώδες του μάγματος. Αν είναι πιο ελαφρύ, εάν είναι πιο συμπαγές, μπορεί να δώσει κάποιες ροές ήσυχες, χωρίς να καταλάβουμε εκρήξεις, αλλά μπορεί να δώσεις και εκρήξεις. Αρα, λοιπόν, επειδή δεν ξέρουμε τη χημική σύσταση αυτή τη στιγμή, θεωρώ ότι δεν ξέρουμε και πώς θα συμπεριφερθεί. Αν θα εκτονωθεί και πώς θα εκτονωθεί. Το 2011 με μία μικρή έκρηξη δεν προκάλεσε προβλήματα». Στο πλαίσιο αυτό, εκφράζει την πεποίθηση πως δεν είναι εφικτό να πάρουμε στοιχεία από ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο, του οποίου δεν βλέπουμε τη λάβα. «Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να βλέπεις τα αέρια που βγαίνουν επάνω και αν εκτονώνεται ή όχι. Γι’ αυτό έχουν στήσει έναν μηχανισμό παρακολούθησης της εξέλιξης. Αλλά είναι παρακολούθηση. Δηλαδή, είναι προληπτικά τα μέτρα. Να πάει η ΕΜΑΚ, να αδειάσουν οι πισίνες, να προστατεύσουν τον κόσμο.

Το πώς θα εξελιχθεί αυτή η κατάσταση, κανένας δεν το ξέρει» υποστηρίζει ο κ. Ζεληλίδης, ενώ στη συνέχεια προσθέτει: «Να πω μόνο το εξής. Τελευταία διαβάζω κι εγώ ότι, για παράδειγμα, η Εξοδος του Μωυσή μπορεί να συνδέεται με μία έκρηξη που δημιουργήθηκε, ένα μεγάλο τσουνάμι. Αποσύρθηκε η θάλασσα και μετά ξανά πλημμύρισε. Τέτοιο ήταν και της μινωικής έκρηξης. Δηλαδή ένα τεράστιο τσουνάμι που κατέστρεψε ολόκληρο πολιτισμό. Δεν ξέρεις πώς θα εξελιχθεί. (…) Και νομίζω ότι γι’ αυτό γίνονται κάθε μέρα συσκέψεις και κόντρα συσκέψεις, παρακολουθώντας το σεισμικό φαινόμενο, να δουν πώς εξελίσσεται και αν εκτονώνονται οι πιέσεις. Δεν ξέρω αν έχει έξοδο αερίων. Προφανώς κάποιοι καταγράφουν αυτό. Δηλαδή, αν πράγματι τα αέρια βγαίνουν μέσα από το Κολούμπο, σημαίνει πως μπορεί να εκτονωθεί η πίεση και να σταματήσει αυτή η διαδικασία». Σε ερώτηση για το πόσο μπορεί να διαρκέσει μια τέτοια διαδικασία χωρίς να εκτονωθεί εκρηκτικά, όταν για παράδειγμα το 2011 κράτησε επί μήνες το διάστημα των μικροδονήσεων, ο καθηγητής απαντά πως τότε ήταν μικρότερες οι δονήσεις.

«Γι’ αυτό λέω ότι σήμερα βρισκόμαστε σε ένα επόμενο στάδιο. Αρα η λάβα κοντεύει να ανέβει. Σπάνε τα πετρώματα, δημιουργούνται οι σεισμοί. Αν λοιπόν κάποια στιγμή σταματήσουν οι σεισμοί, σημαίνει ότι πιθανά να έχει εκτονωθεί το φαινόμενο, άρα δεν ανεβαίνει ακόμη η λάβα. Γι’ αυτό το παρακολουθούμε με τόσο προσοχή, για να δουν πώς εξελίσσεται. Αλλά δεν μπορείς να παρέμβεις. Αυτό είναι το θέμα» σημειώνει, ενώ κληθείς να σημειώσει τα στοιχεία εκείνα που υποδηλώνουν πως μπορεί να οδηγείται ένα ηφαίστειο σε έκρηξη, αναφέρει επιγραμματικά τη σταδιακή αύξηση των σεισμικών δονήσεων, την έκλυση αερίων, τις μετακινήσεις εδαφών, την αύξηση της θερμοκρασίας: «Είναι κάποια κριτήρια που παρακολουθούμε. Δηλαδή, όσο ανεβαίνει το μάγμα προς τα επάνω τόσο αυξάνεται και το νερό των θερμών πηγών, το νερό που πίνουμε. Εκεί δεν μπορούμε να το μετρήσουμε. Η έξοδος των αερίων αν αυξάνεται ή όχι. Δεν ξέρω αν το μετράνε. Το τρίτο είναι οι σεισμικές δονήσεις. Βεβαίως, έχουν αυξηθεί. Το τέταρτο μένει να είναι η έκρηξη. Η χημική σύσταση, αν η έκρηξη είναι εκρηκτική ή αν είναι ήρεμη. Υπάρχουν διάφορα κριτήρια. Τώρα το γεγονός ότι το Κολούμπο είναι υποθαλάσσιο δημιουργεί θέμα, γιατί δεν μπορείς να το παρακολουθήσεις εύκολα. Μόνο με μηχανήματα».

Μαζική φυγή από τη Σαντορίνη! Πάνω από 10.000 άνθρωποι την εγκατέλειψαν λόγω των Ρίχτερ

Χιλιάδες κάτοικοι, εργαζόμενοι και τουρίστες εγκατέλειψαν τη Σαντορίνη τα τελευταία 24ωρα, μπροστά στον φόβο μεγάλου σεισμού, ενώ οικοδομικές και άλλες εργασίες έχουν σταματήσει μέχρι νεωτέρας. Η… εγκατάλειψη του νησιού γίνεται κατά κύματα με τα προγραμματισμένα και έκτακτα δρομολόγια πλοίων και αεροσκαφών. Εκτιμάται πως πάνω από 10.000 άνθρωποι έχουν φύγει από τη Σαντορίνη από το περασμένο Σάββατο, όταν σήμανε συναγερμός στις Αρχές και στους κατοίκους εξαιτίας των δεκάδων σεισμών που ξεπερνούν τα 4 Ρίχτερ.

Χθες το πρωί κατέπλευσε στο λιμάνι του Πειραιά το επιβατηγό-οχηματαγωγό πλοίο «Κίσσαμος», το οποίο ναύλωσε εκτάκτως η ακτοπλοϊκή εταιρία Blue Star Ferries για να αντιμετωπίσει την αυξημένη επιβατική ζήτηση και τις ουρές που είχαν σχηματιστεί έξω από ταξιδιωτικά πρακτορεία στο νησί. Οι περισσότεροι επιβάτες έφυγαν από το νησί με τα απολύτως αναγκαία πράγματα και είδη ρουχισμού, με την προοπτική πως θα επιστρέψουν σε λίγες ημέρες, όταν τελειώσουν οι αλλεπάλληλες σεισμικές δονήσεις. Ολόκληρες οικογένειες έχουν ξεσπιτωθεί και θα φιλοξενηθούν σε συγγενικά ή σε σπίτια φίλων τους. «Χθες (σ.σ.: Δευτέρα) το βράδυ έγινε ένας σεισμός 4,6 και από εκείνο το σημείο αποφασίσαμε να φύγουμε.

Κοιμόμασταν έξω, φοβηθήκαμε πολύ, έχω παιδιά μικρά» δήλωσε ένας οικογενειάρχης, ο οποίος επισήμανε το πρόβλημα με τη διαθεσιμότητα των εισιτηρίων, κυρίως των οχημάτων. Κάποιοι επιβάτες καταγγέλλουν πως έγινε και απόπειρα αισχροκέρδειας στα ναύλα από κάποιους ταξιδιωτικούς πράκτορες. «Ηταν στην αρχή ακριβά τα εισιτήρια, όμως έγιναν παράπονα, ήρθε η Αστυνομία και κατέβασαν τις τιμές. Κάτι αντίστοιχο είχε γίνει το 2011, όχι όμως τόσο δυνατά, να φοβηθούμε» είπε μια γυναίκα που ταξίδεψε με το «Κίσσαμος».

Δεν βρίσκουν εισιτήρια

Αλλοι επιβάτες κατήγγειλαν πως πολλοί συγγενείς και φίλοι τους παραμένουν στο νησί γιατί δεν βρίσκουν εισιτήρια. «Δεν υπάρχουν εισιτήρια. Εχει μείνει πίσω η αδελφή μου με τον γαμπρό μου και έρχονται τα ανίψια μου που ταξιδεύουν μόνα τους. Δεν υπάρχουν εισιτήρια για να φύγουν όσοι θέλουν να φύγουν. Ανησυχούμε. Ολη η οικογένειά μου είναι στη Σαντορίνη. Δεν ξέρουμε την εξέλιξη του φαινομένου. Με ένα μήνυμα του 112 δεν αλλάζει κάτι, απλά δημιουργεί ανησυχία. Πρέπει να υπάρξει σεβασμός σε όλους αυτούς που μένουν μόνιμα στη Σαντορίνη» τόνισε άλλη γυναίκα. Με το πλοίο της γραμμής εγκαταλείπουν το νησί και άτυχοι τουρίστες που είχαν προγραμματίσει την επίσκεψή τους αυτές τις ημέρες.

Ενα ζευγάρι από το Βανκούβερ του Καναδά, που βρέθηκε στη Σαντορίνη μόλις για μία ημέρα εγκατέλειψε το νησί άρον άρον, καθώς φοβήθηκε λόγω των αλλεπάλληλων σεισμικών δονήσεων… Την ίδια ώρα συνεχίζονται οι προγραμματισμένες και έκτακτες πτήσεις αεροσκαφών από το νησί προς το αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος». Αν και τα προηγούμενα 24ωρα είχαν παρουσιαστεί κρούσματα αισχροκέρδειας με εισιτήρια που έφταναν τα 250 ευρώ, η αύξηση των πτήσεων οδήγησε στη μείωση των τιμών, στα επίπεδα των 50-60 ευρώ.

Τέσσερις σεισμογράφοι παρακολουθούν το υποθαλάσσιο ηφαίστειο Κολούμπο

Τέσσερα «μικροσκόπια» στην καρδιά του ηφαιστείου Κολούμπου τοποθέτησε ερευνητική ομάδα, σε μια προσπάθεια να μελετηθεί εν μέσω των αλλεπάλληλων σεισμικών δονήσεων των τελευταίων ημερών στη Σαντορίνη. Συνολικά τέσσερις υποθαλάσσιοι φορητοί σεισμογράφοι νέας τεχνολογίας τοποθετήθηκαν χθες στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο αλλά και δίπλα στο ρήγμα της Ανύδρου που φαίνεται πως έχει… ξυπνήσει. Τους σεισμογράφους εγκατέστησε μέσα στην καλντέρα του Κολούμπου και δίπλα στο υποθαλάσσιο ρήγμα της Ανύδρου διεθνής ομάδα ερευνητών, στην οποία συμμετέχουν επιστήμονες από το Κέντρο Ωκεάνιων Ερευνών GEOMAR Helmholtz του Κιέλου και το πανεπιστήμιο του Πότσνταμ, σε συνεργασία με την καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ Εύη Νομικού.

Η διεθνής ερευνητική ομάδα είναι στη Σαντορίνη συμμετέχοντας στην ωκεανογραφική αποστολή MSM132, η οποία εξετάζει τα υποθαλάσσια ηφαιστειακά κέντρα της Σαντορίνης, σε μια προσπάθεια να εξηγήσει τις γεωλογικές διεργασίες. Οι υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι είναι εξοπλισμένοι με ειδικούς σένσορες που μετρούν τη σεισμικότητα του χώρου, τις μετακινήσεις του εδάφους και τις φυσικοχημικές παραμέτρους του νερού. Τον περασμένο Δεκέμβριο είχαν τοποθετηθεί ακόμα τρεις υποθαλάσσιοι σεισμογράφοι μέσα στον κρατήρα και πέντε στη θαλάσσια περιοχή Κολούμπου και του ρήγματος της Ανύδρου, εκεί που εντοπίζεται τις τελευταίες ημέρες το κέντρο των σεισμικών δονήσεων.

«Η ερευνητική αποστολή ήταν προγραμματισμένη να γίνει, ωστόσο οι επιστήμονες που δουλεύουμε στην περιοχή είμαστε παρόντες και αναλύουμε συνεχώς τα δεδομένα που προκύπτουν από τη σεισμική δραστηριότητα για να ενημερώνουμε τις Αρχές και τους κατοίκους» δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Εύη Νομικού. Οι σεισμογράφοι αυτοί θα παραμείνουν στον υποθαλάσσιο χώρο για τέσσερις ημέρες και στη συνέχεια θα ανασυρθούν για να αναλυθούν τα δεδομένα. Η έρευνα θα επαναληφθεί για όσο συνεχίζεται η σεισμική δραστηριότητα. «Ο στόχος μας με αυτές τις μετρήσεις είναι να συλλέξουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα δεδομένα για τη μικροσεισμικότητα της περιοχής, τα οποία θα συνδυαστούν με τους χερσαίους σεισμογράφους, έτσι ώστε να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα στην ανάλυση των σεισμών» τονίζει η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας.

Στο μικροσκόπιο

Σχολιάζοντας την έντονη σεισμική διεργασία στην περιοχή από τις 27 Ιανουαρίου στον θαλάσσιο χώρο βορειοανατολικά της Σαντορίνης, κοντά στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο του Κολούμπου, η κυρία Νομικού επισημαίνει πως «κατά την κρίση του 2011-2012, η σεισμική δραστηριότητα που είχαμε μέσα στην καλντέρα της Σαντορίνης για 14 μήνες δεν οδήγησε σε ηφαιστειακή έκρηξη. Η έντονη σεισμική δραστηριότητα δίπλα σε ένα υποθαλάσσιο ηφαίστειο μπορεί να εξασθενήσει χωρίς να οδηγηθεί σε μία υποθαλάσσια έκρηξη. Ωστόσο είναι επιτακτική η ανάγκη παρακολούθησης του υποθαλάσσιου ηφαιστείου με την τοποθέτηση ειδικών οργάνων που να μετρούν τις αλλαγές της χημικής σύστασης των αερίων και υγρών που εκλύονται από τις υδροθερμικές καμινάδες στα 500 μέτρα βάθος».

Τα αποτελέσματα της έρευνας θα συνδυαστούν με τις μετρήσεις του υποθαλάσσιου παρατηρητηρίου SANTORY, το οποίο έχει συλλέξει δεδομένα από τον Δεκέμβριο του 2022 και θα αναλυθεί η συμπεριφορά του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου. Αξίζει να σημειωθεί πως το συγκεκριμένο ερευνητικό πρόγραμμα, στο οποίο ηγείται το Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2024 και εκκρεμεί η χρηματοδότησή του από την Πολιτεία. Η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του ΕΚΠΑ υποστηρίζει την ανάγκη χρηματοδότησης και συνέχισης παρακολούθησης του υποθαλάσσιου ηφαιστείου του Κολούμπου από το SANTORY.