Στα Τίρανα η υποδοχή του σκηνώματος, στον Καθεδρικό Ναό της Αναστάσεως μετά το τρισάγιο στην Αθήνα
Με την παρουσία της πολιτειακής και της πολιτικής ηγεσίας τελέστηκε χθες το πρωί, Κυριακή 26 Ιανουαρίου, στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστασίου. Μια μορφή που ξεχώρισε διεθνώς όχι μόνο για την ποιότητα του έργου του, αλλά και για το βάθος της πνευματικής του διάστασης, την αποφασιστικότητα και την αφοσίωσή του στην υπηρεσία του Θεού και του ανθρώπου.
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος άφησε την τελευταία του πνοή -από πολυοργανική ανεπάρκεια- το πρωί του Σαββάτου 25 Ιανουαρίου. Την ίδια ημέρα συνεδρίασε εκτάκτως η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Αλβανίας στα Τίρανα και αποφάσισε την εκλογή του μητροπολίτη Κορυτσάς κ. Ιωάννη ως τοποτηρητή του Αρχιεπισκοπικού Θρόνου. Παράλληλα κηρύχθηκε πενθήμερο εκκλησιαστικό πένθος, δηλαδή μέχρι την Τετάρτη 29 Ιανουαρίου.
Λαϊκό προσκύνημα
Χθες, Κυριακή, πολύ νωρίς το πρωί το σκήνωμα του μακαριστού μεταφέρθηκε στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών, όπου τέθηκε σε λαϊκό προσκύνημα. Με την υψηλή παρουσία της ΠτΔ Κατερίνας Σακελλαροπούλου, του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου της Βουλής Νικήτα Κακλαμάνη, πολιτικών, τοπικών Αρχών, κλήρου και λαού, τελέστηκε -μετά τη θεία λειτουργία- από τον Αρχιεπίσκοπο κ. Ιερώνυμο τρισάγιο υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του κεκοιμημένου Αρχιεπισκόπου. Χιλιάδες πιστοί συνέρρεαν για να προσκυνήσουν και να λάβουν την ευχή του πρωθιεράρχη, ο οποίος με το έργο του σφράγισε πτυχές της μαρτυρίας της Εκκλησίας στον σύγχρονο κόσμο, με γνώμονα πάντα τον σεβασμό, την αγάπη και την ενότητα.
Σήμερα το πρωί θα αποδώσει τιμές η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού και θα συνοδεύσει το σκήνωμα του μακαριστού Αρχιεπισκόπου μέχρι την Κακαβιά ο αντιπρόεδρος της Ιεράς Συνόδου, μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος. Η υποδοχή του σκηνώματος στον Καθεδρικό Ναό της Αναστάσεως του Χριστού στα Τίρανα είναι προγραμματισμένη να λάβει χώρα αύριο, Τρίτη 28 Ιανουαρίου 2025, στις 4 το απόγευμα τοπική ώρα (5 ώρα Ελλάδος), οπότε και το σκήνωμα θα τεθεί σε λαϊκό προσκύνημα εντός του καθεδρικού ναού όλη τη νύχτα. Η εξόδιος ακολουθία θα ψαλεί την Πέμπτη 30 Ιανουαρίου στις 11 το πρωί τοπική ώρα (12 το μεσημέρι ώρα Ελλάδος) μετά τη θεία λειτουργία. Η ταφή θα πραγματοποιηθεί κάτω από το Ιερό Βήμα του καθεδρικού ναού, σε ειδική κρύπτη που είχε προετοιμάσει ο ίδιος ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος.
Σύμφωνα με πληροφορίες, θα μεταβεί στα Τίρανα ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος για να προστεί της εξοδίου ακολουθίας του μακαριστού πρωθιεράρχη.
Είναι γεγονός ότι η ζωή του μακαριστού ήταν ένα φωτεινό μονοπάτι μέσα στην καταιγίδα της Ιστορίας, μια πορεία γεμάτη θυσίες, προκλήσεις και υπερβάσεις. Στο άκουσμα της εκδημίας του σύμπας ο ορθόδοξος κόσμος εξέφρασε τη θλίψη του και τα ειλικρινή του συλλυπητήρια προς την Εκκλησία της Αλβανίας. Τα θερμά συλλυπητήρια του Οικουμενικού Θρόνου και του ίδιου προσωπικά απέστειλε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος με τηλεγράφημα προς την Ιερά Σύνοδο της Αγιοτάτης Εκκλησίας της Αλβανίας. Τα συλλυπητήριά του προς την Εκκλησία της Αλβανίας και τους ορθόδοξους πιστούς της χώρας έστειλε με μήνυμά του και ο Πατριάρχης Αντιοχείας Ιωάννης.
«Στολίδι»
Στο πένθος της Εκκλησίας της Αλβανίας συμμετέχει με ανακοίνωσή του το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Τα συλλυπητήριά του εξέφρασε και ο Πατριάρχης Μόσχας. «Ο μακαριστός υπήρξε στολίδι του ορθόδοξου κόσμου» δήλωσε ο Πατριάρχης Σερβίας. Ειλικρινή συλλυπητήρια στην Εκκλησία της Αλβανίας απέστειλε και το Πατριαρχείο Ρουμανίας, ενώ ο Πατριάρχης Βουλγαρίας υπογράμμισε ότι η παρακαταθήκη του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας παραμένει ανεξίτηλη στο διηνεκές. Η Εκκλησία της Ελλάδος επεσήμανε ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος διέλαμψε ως εικόνα ζωντανής πίστεως και η Εκκλησία της Πολωνίας χαρακτήρισε τον Αρχιεπίσκοπο εξέχουσα προσωπικότητα στον ορθόδοξο χώρο.
«Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας κυρός Αναστάσιος υπήρξε μία εξέχουσα και πολυσχιδής εκκλησιαστική προσωπικότητα, που δεν χωρά να αναπτυχθεί σε λίγες μόνο γραμμές, ούτε μπορεί να υπάρξει σε χρόνο παρελθοντικό, αλλά μένει πάντοτε παρών, μέσω της μνημειώδους πνευματικής προσφοράς του στην ορθόδοξη Εκκλησία και την ανθρωπότητα εν γένει. Το έργο του ωστόσο δύναται να περιγραφεί με τρεις λέξεις: Ιεραποστολή, Διάλογος και Οικουμενικότητα. Οι έννοιες αυτές αποτυπώνουν με ακρίβεια την πίστη του στον Πανάγαθο Θεό, την πλήρη αφοσίωσή του στην Αγία μας Εκκλησία, καθώς και τον αγώνα του για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών» αναφέρει σε δήλωσή του ο μητροπολίτης Νέας Ιωνίας Γαβριήλ. «Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος μας ενέπνευσε, έγινε για εμάς πρότυπο ζωής, μας δίδαξε τι σημαίνει ιεραποστολή, μας έμαθε να βλέπουμε στο πρόσωπο του κάθε ανθρώπου τον ζωντανό Θεό. Ηταν υπόδειγμα ευγένειας και ήθους» σημείωσε ο μητροπολίτης Δημητριάδος κ. Ιγνάτιος. «Το έργο του δεν ερμηνεύεται, απλά θαυμάζεται» δήλωσε ο μητροπολίτης Μεσογαίας κ. Νικόλαος. Τη συμπαράστασή του προς την Εκκλησία της Αλβανίας εξέφρασε και ο μητροπολίτης Λαρίσης Ιερώνυμος.
«Ο διδακτικός και πατρικός του λόγος, το ιλαρό βλέμμα του και το ολοφώτεινο πρόσωπό του παραμένουν ακόμα χαραγμένα στη μνήμη των Αιτωλοακαρνάνων και η επίσκεψή του -το 2007- θα αποτελεί ορόσημο και μοναδική ευλογία για την Ιερά Μητρόπολή μας» ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Μητρόπολη Αιτωλίας. Ιεράρχη και πατέρα της Εκκλησίας που ξεπέρασε τα όρια του θρύλου χαρακτήρισε τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο ο μητροπολίτης Ιωαννίνων Μάξιμος. Με εκτενή δέηση συμμετέχει στο βαρύ πένθος και η Εκκλησία της Κρήτης. Ο μητροπολίτης Λεμεσού κ. Αθανάσιος χαρακτήρισε τον πρωθιεράρχη «σύγχρονο άγιο της Εκκλησίας» και «ισαπόστολο εκεί στη χώρα της Αλβανίας, άγγελο της Εκκλησίας της Αλβανίας».
«Προσωπικότητα της άοκνης προσφοράς»
Σύσσωμος και ο πολιτικός κόσμος εξέφρασε τη λύπη του για την απώλεια του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας, επισημαίνοντας το σημαντικό πνευματικό και κοινωνικό του έργο.
«Με βαθιά θλίψη αποχαιρετώ μία από τις σπουδαίες μορφές της ορθόδοξης Εκκλησίας, τον Αρχιεπίσκοπο Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας Αναστάσιο. Μία κορυφαία προσωπικότητα που συνέδεσε τον θεολογικό στοχασμό με την πρακτική της άοκνης προσφοράς, καταλείποντας σπουδαίο ποιμαντικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και φιλανθρωπικό έργο. Εναν ιεράρχη που αντιτάχθηκε στη μισαλλοδοξία και στον θρησκευτικό φανατισμό, προσβλέποντας στην αλληλοκατανόηση, στον διάλογο, στη συναδέλφωση και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών» δήλωσε, μεταξύ άλλων, η ΠτΔ κυρία Σακελλαροπούλου.
Από την πλευρά του ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης σημείωσε: «Η προσφορά του στην Ορθοδοξία είναι ανεκτίμητη, με τη σφραγίδα του να μένει ανεξίτηλη όχι μόνο στη γειτονική χώρα, αλλά σε κάθε γωνιά της γης όπου ζει και αναπνέει ο Ελληνισμός. Μία φωνή που μπορεί να σίγασε. Που θα εκπέμπει, ωστόσο, για πάντα μηνύματα ζωής και ειρηνικής συνύπαρξης. Γιατί ο Αναστάσιος υπήρξε ταυτόχρονα πνευματικός ταγός και ενεργός υπηρέτης του ανθρώπου και των δικαιωμάτων του». Συλλυπητήριο μήνυμα εξέδωσε και ο πρόεδρος της Αλβανίας, Μπαϊράμ Μπεγκάι.
Τιτάνιο έργο προσφοράς στον άνθρωπο από έναν φωτισμένο ιεράρχη
Ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας υπήρξε μια μορφή που ξεχώρισε διεθνώς όχι μόνο για την ποιότητα του έργου του, αλλά και για το βάθος της πνευματικής του διάστασης, την αποφασιστικότητα και την αφοσίωσή του στην υπηρεσία του Θεού και του ανθρώπου. Ο βίος του αποτελεί ένα φωτεινό μονοπάτι μέσα στην καταιγίδα της Ιστορίας, μια πορεία γεμάτη θυσίες, προκλήσεις και υπερβάσεις.
Ο μακαριστός Αναστάσιος γεννήθηκε στον Πειραιά, στις 4 Νοεμβρίου 1929. Γνώριζε, εκτός από τη μητρική και την αρχαία ελληνική, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, αλβανικά, ενώ είχε γνώσεις λατινικής, ισπανικής, ιταλικής, ρωσικής και σουαχίλι. Η ακαδημαϊκή του σταδιοδρομία ήταν πολύ μεγάλη. Υπήρξε καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια ανά τον κόσμο, ενώ είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτωρ σε περισσότερες από 20 σχολές. Στην Ελλάδα, προτού χειροτονηθεί, εργάστηκε σε διάφορους τομείς της εσωτερικής, αλλά και της εξωτερικής ιεραποστολής.
Εκάρη μοναχός στην Ιερά Μονή Ασωμάτων – Πετράκη την 1η Αυγούστου 1960. Χειροτονήθηκε ιεροδιάκονος στις 7 του ίδιου μήνα και πρεσβύτερος με το οφίκιο του αρχιμανδρίτη στις 24 Μαΐου 1964, τιτουλάριος Επίσκοπος Ανδρούσης στις 19 Νοεμβρίου 1972 για την οργανική θέση του γενικού διευθυντή της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.
Μεταφράσεις
Το έργο του έχει μείνει ανεξίτηλα χαραγμένο στην ιστορία της ανατολικής Αφρικής. Αρχικά, το 1964 για δύο μήνες πήγε στην Ουγκάντα, στην Τανζανία και την Κένυα, διερευνώντας τις δυνατότητες συστηματικής ορθοδόξου ιεραποστολής. Το θέρος και το φθινόπωρο του 1967 διεξήγαγε θρησκειολογική έρευνα παραδοσιακής θρησκευτικότητας στην Ουγκάντα, ενώ τη δεκαετία 1981-1991, ως τοποτηρητής της I. Μητροπόλεως Eιρηνουπόλεως – Ανατολικής Αφρικής, ίδρυσε και οργάνωσε την Πατριαρχική Σχολή «Aρχιεπίσκοπος Kύπρου Mακάριος», την οποία διηύθυνε επί δεκαετία. Χειροτόνησε 62 Αφρικανούς κληρικούς και χειροθέτησε 42 αναγνώστες κατηχητές, προερχόμενους από οκτώ αφρικανικές φυλές, μεταξύ των οποίων τους τέσσερις πρώτους Τανζανούς κληρικούς.
Παράλληλα, προώθησε τις μεταφράσεις της θείας λειτουργίας σε τέσσερις αφρικανικές γλώσσες. Μερίμνησε για τη σταθεροποίηση περίπου 150 ορθόδοξων ενοριών και πυρήνων, και την ανέγερση δεκάδων ναών. Φρόντισε, επίσης, για τη δημιουργία σχολείων και ιατρικών σταθμών. Δεν αναγνωρίστηκε τυχαία, άλλωστε, το 2009 «μέγας ευεργέτης» του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας.
Το εκκλησιαστικό έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου φθάνει στο αποκορύφωμά του με την αποστολή που του ανέθεσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο: την εκ θεμελίων ανασύσταση της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας.
Η Εκκλησία αυτή είχε καταρρεύσει έπειτα από 46 χρόνια σφοδρού διωγμού, στο πλαίσιο του μοναδικού «αθεϊστικού κράτους» στον κόσμο, που εξάλειψε κάθε ίχνος θρησκευτικής ελευθερίας. Αρχικά υπηρέτησε ως πατριαρχικός έξαρχος (Ιανουάριος 1991 – Ιούνιος 1992). Την ίδια περίοδο αναγορεύτηκε Μητροπολίτης Ανδρούσης (Αύγουστος 1991 – Ιούνιος 1992), ενώ στις 24 Ιουνίου 1992 εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας. Υστερα από ατέλειωτες δυσκολίες και προκλήσεις, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος πέτυχε το ακατόρθωτο: την εκ θεμελίων ανασυγκρότηση της Ορθόδοξης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας της Αλβανίας, η οποία είχε αποδιαρθρωθεί εντελώς έπειτα από δεκαετίες καταπίεσης και διωγμών.
Το έργο του δεν περιορίστηκε στην αναστήλωση των κτιρίων, αλλά επεκτάθηκε στην αναγέννηση της ίδιας της ψυχής της Εκκλησίας. Δημιούργησε το 2006 έναν νέο καταστατικό χάρτη, ο οποίος έθεσε τις βάσεις για τη σύγχρονη λειτουργία της Εκκλησίας και τις σχέσεις της με την Πολιτεία. Με την υπογραφή επίσημης συμφωνίας με την κυβέρνηση της Αλβανίας, που ενσωματώθηκε ως νόμος του κράτους το 2009, καθορίστηκαν οι αμοιβαίοι όροι συνεργασίας και σεβασμού, αποκαθιστώντας τις εκκλησιαστικές ελευθερίες και τα δικαιώματα της Εκκλησίας στην Αλβανία. Εν μέσω αυτής της θεμελιώδους δουλειάς, ο Αρχιεπίσκοπος, με απίστευτη διορατικότητα και αφοσίωση, κατάφερε να δημιουργήσει πάνω από 400 ενορίες σε όλη τη χώρα, επαναφέροντας τη θρησκευτική ζωή στις τοπικές κοινότητες. Ταυτόχρονα, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προχώρησε σε μια συστηματική και μεταφραστική προσπάθεια, εκδίδοντας πλήθος θρησκευτικών και λειτουργικών βιβλίων, που κάλυπταν τις ανάγκες των πιστών σε όλη τη χώρα, και ενίσχυσε τη διατήρηση της ορθόδοξης παράδοσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το έργο του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου στην Αλβανία δεν περιορίζεται σε αριθμούς και οικοδομήματα. Είναι μια εσωτερική, πνευματική και κοινωνική αναγέννηση, που επέφερε τη μεταμόρφωση της Εκκλησίας και του λαού της Αλβανίας. Εχοντας συνδέσει την Εκκλησία με τη ζωή των πιστών, δίνοντας έμφαση στην ανθρωπιά και την αλληλεγγύη, ο Αρχιεπίσκοπος δημιούργησε μια ζωντανή και δυναμική κοινότητα, που κοιτάζει το μέλλον με ελπίδα και πίστη. Παράλληλα με την ανασύσταση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Αλβανία, ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προχώρησε στην ανάπτυξη και υλοποίηση πρωτοποριακών προγραμμάτων στους τομείς της εκπαίδευσης, της υγείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της αγροτικής ανάπτυξης, του πολιτισμού και της οικολογίας. Οραματίστηκε μια Εκκλησία που θα αγκαλιάσει και θα αναβαθμίσει την κοινωνία, παρέχοντας ουσιαστική βοήθεια σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης ζωής.
Ενα από τα πιο εμβληματικά έργα του ήταν η ίδρυση της Ορθόδοξης Κλινικής «Ευαγγελισμός», ενός διαγνωστικού ιατρικού κέντρου που προσφέρει ιατρική φροντίδα με πάνω από 24 ειδικότητες, και τριών πολυϊατρείων σε άλλες πόλεις της Αλβανίας. Αυτή η κίνηση υπήρξε επανάσταση για την υγειονομική περίθαλψη στη χώρα, προσφέροντας σύγχρονες ιατρικές υπηρεσίες στους πολίτες.
Επιπλέον, ανέπτυξε το Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης, το οποίο λειτουργούσε στις πόλεις Τίρανα και Αργυρόκαστρο και παρείχε εκπαίδευση σε έξι και τέσσερις ειδικότητες αντίστοιχα από το 1998 μέχρι το 2008. Αυτό το ινστιτούτο αναβαθμίστηκε στη συνέχεια στο Πανεπιστημιακό Κολέγιο «Λόγος» το 2009, προσφέροντας υψηλού επιπέδου εκπαίδευση σε νέους και νέες.
Σχολεία
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος δεν περιορίστηκε στη δημιουργία εκπαιδευτικών και υγειονομικών δομών. Ιδρυσε και λειτουργεί ένα πλήθος σχολείων σε όλη την Αλβανία. Η εκπαιδευτική υποδομή επεκτάθηκε περαιτέρω με τη λειτουργία 19 νηπιαγωγείων σε διάφορες πόλεις, προσφέροντας ποιοτική εκπαίδευση σε χιλιάδες παιδιά.
Ακόμα, υπό την καθοδήγησή του πραγματοποιήθηκαν έργα κατασκευής δρόμων, υδραγωγείων και γεφυρών, καθώς και επισκευές δημόσιων σχολείων, βελτιώνοντας την ποιότητα της καθημερινότητας για χιλιάδες οικογένειες και ενισχύοντας τις τοπικές κοινωνίες. Το έργο του δεν περιορίστηκε στα όρια των εκκλησιαστικών και πνευματικών αναγκών, αλλά επεκτάθηκε σε όλους τους τομείς που διαμορφώνουν μια κοινωνία ευημερίας και δικαιοσύνης. Οι πρωτοβουλίες του δεν είχαν μόνο πνευματική διάσταση, αλλά και κοινωνική, πολιτική και ανθρωπιστική, αποδεικνύοντας πως η Εκκλησία, υπό την ηγεσία του, υπήρξε πραγματικός πυλώνας για την ανάπτυξη και την πρόοδο της Αλβανίας.
Mε όλες αυτές τις πρωτοβουλίες δόθηκε εργασία σε χιλιάδες ανθρώπους, δημιουργήθηκαν σοβαρά έργα κοινωνικής υποδομής και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας αναδείχθηκε σε πολυδύναμο πνευματικό και αναπτυξιακό παράγοντα.
Στην κρίση του Κοσσυφοπεδίου (1999) οργάνωσε ευρύτατο ανθρωπιστικό πρόγραμμα, το οποίο βοήθησε περίπου 33.000 πρόσφυγες σε διάφορα μέρη της Αλβανίας. Συνέδεσε την Εκκλησία της Αλβανίας με διεθνείς εκκλησιαστικούς οργανισμούς. Κατά την ένταση μεταξύ Ελλάδας – Αλβανίας συνέβαλε στην εκτόνωσή της και την προσέγγιση των δύο χωρών. Συγχρόνως, αγωνίστηκε για την άμβλυνση των αντιθέσεων στα Βαλκάνια. Το 2000, κατόπιν προτάσεως 33 ακαδημαϊκών της Ακαδημίας Αθηνών και πολλών προσωπικοτήτων της Αλβανίας, υπήρξε υποψήφιος για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.
Τιμητικές διακρίσεις
Ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος τιμήθηκε με πλήθος διακρίσεων για το πολυσήμαντο έργο του. Μεταξύ αυτών, έλαβε τα παράσημα του Τιμίου Σταυρού του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας (1985), της Αγίας Αικατερίνης της Μονής Σινά (1985), του Κυρίλλου και Μεθοδίου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Τσεχοσλοβακίας (1986), το Αργυρούν Μετάλλιο της Ακαδημίας Αθηνών (1987), καθώς και τον Χρυσούν Σταυρόν μετά δάφνης από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (1994). Τιμήθηκε επίσης με τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος Τιμής από την Ελληνική Δημοκρατία (1997), το παράσημο του Ισαποστόλου Βλαδιμήρου (1998) και το παράσημο του Αποστόλου Ανδρέα του Οικουμενικού Πατριαρχείου (1999). Το 2000 του απονεμήθηκε το Βραβείο Εργου Ζωής από το Συμβούλιο Απόδημου Ελληνισμού για τη συνεισφορά του στην ειρήνη και τη συνεργασία των Βαλκανίων και την ενίσχυση του οικουμενικού πνεύματος της Ορθοδοξίας.
Ορισμένες ακόμα από τις δεκάδες τιμητικές διακρίσεις είναι: Το μετάλλιο του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος του Αποστόλου Παύλου της Εκκλησίας της Ελλάδος (2001), το Χρυσό μετάλλιο Τιμής και Ευποιίας της Πόλης των Αθηνών (2001), το Χρυσό Κλειδί της πόλης Θεσσαλονίκης (2002), της Λαμίας (2002), το Οδύσσειο Βραβείο της Παγκόσμιας ομοσπονδίας Κεφαλλήνων και Ιθακησίων (2002), το πολωνικό ανθρωπιστικό βραβείο Ecce Homo, για τη συνεπή δράση με ανιδιοτελή αγάπη προς τον συνάνθρωπο (2003). Παράσημο από τον πρόεδρο της Ρουμανικής Δημοκρατίας (2003). Μέγα Χρυσόν Παράσημον του Αποστόλου Βαρνάβα της Εκκλησίας της Κύπρου (2008). Μεγαλόσταυρο του Αποστόλου Μάρκου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας και πάσης Αφρικής (2009). Παράσημο Γεωργίου Καστριώτη – Σκεντέρμπεη της Δημοκρατίας της Αλβανίας (2010), ανώτατο παράσημο της Εκκλησίας της Σερβίας του Αυτοκράτορα Αγίου Κωνσταντίνου του Μεγάλου (2013). Ιδρύματος Μπότση στην 35η απονομή δημογραφικών βραβείων – ειδική τιμητική διάκριση για το όλον του έργο του (Ιανουάριος 2019). Γερμανικό βραβείο Klaus Hemmerle της κίνησης Fokolare για τη συμβολή στην προσέγγιση και την ειρηνική συνύπαρξη λαών και πολιτισμών (2020). Παράλληλα, έχει αναγορευτεί επίτιμος δημότης σε δεκάδες δήμους. Εχει συγγράψει και εκδώσει 24 βιβλία (θρησκειολογικές έρευνες, ιεραποστολικά δοκίμια, ορθοδόξου πνευματικότητας) και πλέον των 200 μελετών και άρθρων θεολογικού ή θρησκειολογικού περιεχομένου. Βιβλία και διάφορα κείμενά του έχουν μεταφραστεί σε 17 γλώσσες.
Αλληλεγγύη στους αναξιοπαθούντες
Η φιλανθρωπική δραστηριότητα της Εκκλησίας υπήρξε καθοριστική για την κοινωνική ανασυγκρότηση.
Ο Αρχιεπίσκοπος, με μεγάλη προσωπική δέσμευση, ανέπτυξε το έργο της Εκκλησίας στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας, διανέμοντας εκατοντάδες τόνους τροφίμων, ιματισμού, φαρμάκων και άλλων βασικών αγαθών στους φτωχούς και αναξιοπαθούντες.
Επίσης, φρόντισε για την αναστήλωση και την επισκευή περισσότερων από 450 κτιρίων, συμπεριλαμβανομένων 150 νέων ναών, 60 αναστηλωμένων ναών και μοναστηριών, καθώς και 160 επισκευασμένων ναών και 70 εκκλησιαστικών κτιρίων, που χρησιμοποιούνται για σχολεία, κέντρα νεότητας, κέντρα υγείας, ξενώνες και συσσίτια για τους φτωχούς.
Η σύσταση και η λειτουργία Τεχνικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας επέτρεψαν την οργάνωση και την ολοκλήρωση αυτού του τεράστιου οικοδομικού έργου, ενώ η ποιότητα και η ασφάλεια των κτιρίων διασφάλισαν την αποτελεσματική και βιώσιμη λειτουργία των εκκλησιαστικών υποδομών για πολλές δεκαετίες.
Μ.Η.Τ. 232120