Αναπότρεπτος μοιάζει να είναι ένας γενικευμένος πόλεμος στην περιοχή μετά την επίθεση του Ισραήλ στην Τεχεράνη για την εξόντωση του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς
«Και τώρα; Τι θα γίνει στη Μέση Ανατολή;» «Η δολοφονία του Χανίγια στην Τεχεράνη μπορεί να οδηγήσει σε γενικευμένη σύρραξη που θα εμπλέξει, πέρα από τους ισχυρούς παίκτες της περιοχής της Μέσης Ανατολής, και τις υπόλοιπες μεγάλες δυνάμεις – κυρίως αυτές της Δύσης;».
Τα ερωτήματα που «γεννά» τις τελευταίες ώρες η είδηση της δολοφονίας του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς στην ιρανική πρωτεύουσα είναι κυριολεκτικά δεκάδες. Και οι απαντήσεις ποικίλουν, καθώς ουδείς, τουλάχιστον στη φάση αυτή, δεν είναι σε θέση να απαντήσει με σαφήνεια για τα μελλούμενα. Εντούτοις, εάν παρατηρήσει κανείς τα δεδομένα που υπάρχουν συνδυαστικά με τα γεγονότα, δεν θα ήταν άτοπο να ισχυριστεί πως βρισκόμαστε πια μπροστά σε ένα περίεργο «σχήμα». Δηλαδή, στο ενδεχόμενο ξεσπάσματος ενός πολέμου τον οποίο ουδείς εκ των μεγάλων πρωταγωνιστών (σ.σ.: όπως οι ΗΠΑ ή το Ιράν) δεν θέλει να προκαλέσει-ξεκινήσει, αλλά ταυτόχρονα ουδείς δεν κάνει και αρκετά ώστε να τον αποτρέψει.
Εθνικό πένθος
Από χθες το Ιράν κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος για τη δολοφονία του Χανίγια, ενώ έγινε γνωστό πως στην Τεχεράνη θα τελεστεί η κηδεία του και ο ενταφιασμός του θα γίνει στην Ντόχα. Ταυτόχρονα χθες γινόταν επίσης γνωστό από πηγή προσκείμενη στη Χεζμπολάχ ότι το πτώμα του στρατιωτικού ηγέτη της λιβανεζικής οργάνωσης Φουάντ Σουκρ, ο οποίος βρέθηκε στο στόχαστρο ισραηλινής επίθεσης κοντά στη Βηρυτό, βρέθηκε κάτω από τα συντρίμμια του κτιρίου που επλήγη. Κοινός παρονομαστής για τον αραβικό κόσμο και ειδικά για το Ιράν και τον άξονα των συμμάχων του στη Μέση Ανατολή δεν είναι άλλος από το Ισραήλ. Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, ο αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ορκίστηκε «αυστηρή τιμωρία» απευθυνόμενος στο Τελ Αβίβ, ενώ ο νέος πρόεδρος της χώρας, Πεζεσκιάν, τόνιζε πως η Τεχεράνη θα κάνει ό,τι χρειαστεί ώστε «να υπερασπιστεί την εδαφική του ακεραιότητα, την αξιοπρέπεια, την τιμή και την υπερηφάνεια του».
Αχτίδα ελπίδας πως θα επικρατήσει τελικά η αυτοσυγκράτηση αποτελούσε μόνο η δήλωση του πρώτου αντιπροέδρου της χώρας, που διεμήνυε πως το Ιράν δεν έχει την πρόθεση να κλιμακώσει τη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, ενδεχομένως στέλνοντας έτσι μήνυμα και στις ΗΠΑ, που ούτε κι αυτές φαίνονται διατεθειμένες να ανοίξουν ακόμη ένα μέτωπο – ενδεχομένως και το πιο επικίνδυνο απ’ όλα όσα είναι ήδη ανοικτά. Επειτα από αυτή τη νέα επιχείρηση, «μία προσβολή», «μία πρόκληση» για την Τεχεράνη, το ζήτημα παραμένει το ίδιο: Πώς θα απαντήσει το Ιράν, διερωτούνταν χθες ο Τιερί Κοβίγ, ειδικός για το Ιράν στο Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Σχέσεων (Iris), τονίζοντας ακολούθως πως «βρισκόμαστε ήδη σε ένα εξαιρετικά τεταμένο πλαίσιο. Ομως, πιστεύω ότι το Ιράν (…) δεν θέλει έναν ολοκληρωτικό πόλεμο».
Σε αυτή την εξίσωση, όμως, παράγοντας εξελίξεων δεν είναι μόνο το Ιράν. Είναι χαρακτηριστικό πως ο αξιωματούχος της Χαμάς Μουσά Αμπού Μαρζούκ χαρακτήρισε τη δολοφονία του Χανίγια «σοβαρή κλιμάκωση» που «δεν θα μείνει ατιμώρητη». Και όπως έγραφε χθες ο «Guardian», αν και η ικανότητα της Χαμάς να αντιδράσει αμφισβητείται, η απάντηση θα μπορούσε αντίθετα να προέλθει από τους συμμάχους της Χαμάς, φέρνοντας τη Μέση Ανατολή πιο κοντά σε έναν περιφερειακό πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και του Ιράν και των εντολοδόχων του.
Κι αν το Ιράν επιλέξει για προφανείς λόγους να μείνει έξω από αυτόν τον νέο κύκλο έντασης; Ουδείς αποκλείει πως οι δορυφόροι του δεν θα αναλάβουν αναβαθμισμένο ρόλο στις εξελίξεις της επόμενης μέρας – με την ανοχή, αν όχι με τις ευλογίες, της Τεχεράνης. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς, άλλωστε, πως η δολοφονία του Χανίγια ήρθε λίγες ώρες αφότου το Ισραήλ ισχυρίστηκε ότι εξουδετέρωσε τον Σουκρ, κορυφαίο διοικητή της Χεζμπολάχ στην πρωτεύουσα του Λιβάνου, Βηρυτό, και ενώ η περιοχή προετοιμάζεται ήδη για την αντίδραση της ισχυρής σιιτικής πολιτοφυλακής.
Η οικονομία
Η ιρανική κρατική τηλεόραση την ίδια ώρα χθες μετέδιδε επίσης ότι η δολοφονία θα προκαλέσει «αντίποινα» από τον σιιτικό άξονα των πολιτοφυλακών σε όλη τη Μέση Ανατολή που υποστηρίζεται από το Ιράν. Αρκετοί από αυτούς τους πληρεξούσιους, συμπεριλαμβανομένων των Χούθι της Υεμένης, έχουν ήδη εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του Ισραήλ και αμερικανικών στόχων στην περιοχή τους τελευταίους εννέα μήνες, με πρόσχημα ότι βοηθούν τη Χαμάς, ενώ παράλληλα δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στη ναυσιπλοΐα, χτυπώντας τη Δύση στο μαλακό της υπογάστριο – την οικονομία.
Πρώτο «θύμα», βέβαια, σε όλη αυτή τη νέα ακολουθία γεγονότων αποτελεί η διπλωματία. «Πώς μπορεί να επιτύχει πια η διαμεσολάβηση για ειρήνευση στη Λωρίδα της Γάζας, όταν η μία πλευρά δολοφονεί τον διαπραγματευτή της άλλης;» ήταν το καίριο ερώτημα που έθετε χθες ο πρωθυπουργός του Κατάρ, που συμμετέχει τον τελευταίο καιρό στις διαβουλεύσεις που γίνονται με στόχο μια συμφωνία για εκεχειρία στον παλαιστινιακό θύλακα.
Οι Ισραηλινοί εξόντωσαν τον «μουτζαχίντ» στην Τεχεράνη με στοχευμένο πυραυλικό πλήγμα
Η είδηση έπεσε σαν βόμβα στη διεθνή επικαιρότητα τα ξημερώματα της Τετάρτης. «Ο γραμματέας του πολιτικού γραφείου της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια σκοτώθηκε σε επιδρομή στην Τεχεράνη» ανέφερε στη λιτή ανακοίνωσή του το παλαιστινιακό ισλαμιστικό κίνημα, κατηγορώντας ευθέως το Ισραήλ πως τον δολοφόνησε. Ο 62χρονος Χανίγια, που είχε ως βάση του την Ντόχα, την Τρίτη ήταν στην Τεχεράνη για να παρευρεθεί στην τελετή ορκωμοσίας του νέου Ιρανού προέδρου Μασούντ Πεζεσκιάν. Οπως μετέδιδαν χθες τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης, ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς δολοφονήθηκε περί τις 2 μετά τα μεσάνυχτα, ενώ βρισκόταν σε ειδική κατοικία για βετεράνους πολέμου, στο βόρειο τμήμα της ιρανικής πρωτεύουσας και δη σε μια εύπορη συνοικία της.
«Ο αδελφός, ο ηγέτης, ο μουτζαχίντ (σ.σ.: ιερός πολεμιστής) Ισμαήλ Χανίγια, ο επικεφαλής του κινήματος, σκοτώθηκε σε σιωνιστική επιδρομή εναντίον της οικίας του στην Τεχεράνη, αφού παρευρέθηκε στην ορκωμοσία του νέου προέδρου της Ισλαμικής Δημοκρατίας Πεζεσκιάν» ανέφερε επιπλέον στην ανακοίνωσή της η Χαμάς. Το κάτω από ποιες συνθήκες όμως πραγματοποιήθηκε αυτή η επιχείρηση, αυτή η επιδρομή, για την οποία έκανε λόγο η παλαιστινιακή οργάνωση παραμένει άγνωστο – ενώ ήδη οι ιρανικές Αρχές έχουν αρχίσει έρευνες για την υπόθεση δολοφονίας του Χανίγια κι ενώ μπαίνουν και σοβαρά ερωτήματα για το κατά πόσο διάτρητο είναι τελικά το πλέγμα ασφάλειας της χώρας – ειδικά για τα πρόσωπα ενδιαφέροντος.
Οι πρώτες εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ένα στοχευμένο πυραυλικό πλήγμα από αεροσκάφος που πετούσε στην ευρύτερη περιοχή. Ακόμα κι αν οι Ισραηλινοί δεν έχουν επιβεβαιώσει ότι βρίσκονται πίσω από την επιχείρηση, «μοιάζει προφανές ότι αυτό δεν μπορεί παρά να προήλθε από το Ισραήλ, δεδομένου του υπάρχοντος πλαισίου του πολέμου στη Γάζα, εκτιμούσε χθες η Ανιές Λεβαλουά, του Ινστιτούτου Ερευνας και Μελετών για θέματα Μεσογείου και Μέσης Ανατολής. Κι αυτή η εκτίμηση γινόταν ενώ οι αναλυτές επιχειρούσαν να αναγνώσουν από πού μπορεί να συντονίστηκε μια τόσο καλά οργανωμένη επιχείρηση.
Σύμφωνα λοιπόν με τον Χάσνι Αμπίντι, του Κέντρου Μελετών και Ερευνας στον αραβικό κόσμο και στη Μεσόγειο, με έδρα τη Γενεύη, οι αυτουργοί αυτής της δολοφονίας επωφελήθηκαν πιθανώς από τη στήριξη δικτύων στην περιοχή, προφανώς στο Κουρδιστάν ή στο Αζερμπαϊτζάν, γνωρίζοντας πως το Ισραήλ διαθέτει στρατιωτικές βάσεις στη χώρα. «Από γεωγραφικής άποψης αυτή η επιχείρηση χρειαζόταν μια εγγύτητα για την παρακολούθηση, για την εκτέλεση αυτής της επιχείρησης» εξηγεί ο ειδικός.
«Καμία εμπλοκή» στη δολοφονία, λένε οι ΗΠΑ
Ξεκάθαρη θέση για το γεγονός πως οι ΗΠΑ δεν «ενεπλάκησαν» στον θάνατο του ηγέτη της Χαμάς Ισμαήλ Χανίγια πήρε χθες με δηλώσεις του ο υπουργός Εξωτερικών Aντονι Μπλίνκεν, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πως υπάρχει «επιτακτική ανάγκη» να επιτευχθεί συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας. «Καταρχάς, δεν ήμασταν ενήμεροι και δεν έχουμε εμπλακεί» είπε χαρακτηριστικά ο Μπλίνκεν σε συνέντευξη στο Channel News Asia.
Απαντώντας ακολούθως σε ερώτηση για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ανέφερε: «Δεν μπορώ να σας πω τι σημαίνει αυτό. Μπορώ να σας πω, όμως, πως είναι επιτακτική ανάγκη να εξασφαλίσουμε κατάπαυση του πυρός, πως η σημασία που έχει αυτό για όλο τον κόσμο παραμένει».
Ο γιος των προσφύγων που έγινε πρωθυπουργός
Το 2006 ήταν η χρονιά που ο 62χρονος πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, ο οποίος δολοφονήθηκε χθες στο Ιράν, προσέλκυσε πάνω του τους προβολείς σε διεθνές επίπεδο, όταν έγινε πρωθυπουργός της Παλαιστινιακής Αρχής, μετά την απρόσμενη νίκη του κινήματός του στις εκλογές. Για καιρό συνηγορούσε υπέρ του συμβιβασμού του ένοπλου αγώνα με την πολιτική μάχη στην οργάνωσή του και λέγεται πως είχε καλλιεργήσει καλές σχέσεις με τους ηγέτες αρκετών άλλων παλαιστινιακών κινημάτων.
Γιος οικογένειας προσφύγων από την Ασκελόν, την πόλη του Ισραήλ που βρίσκεται μερικά χιλιόμετρα βόρεια από τη Λωρίδα της Γάζας, άρχισε την πολιτική του δράση στην οργάνωση φοιτητών των Αδελφών Μουσουλμάνων στο Ισλαμικό Πανεπιστήμιο της Γάζας, εκεί όπου γεννήθηκε και η Χαμάς, ενώ υπήρξε μέλος της ένωσης φοιτητών του Ισλαμικού Πανεπιστημίου το 1983 και το 1984. Τρία χρόνια αργότερα εντάχθηκε στη Χαμάς με την ίδρυσή της, ενώ ξεσπούσε η πρώτη Ιντιφάντα, η παλαιστινιακή εξέγερση η οποία θα διαρκούσε μέχρι το 1993.
Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής, ο Ισμαήλ Χανίγια φυλακίστηκε επανειλημμένα από τις Aρχές του Ισραήλ κι είχε εκτοπιστεί για έξι μήνες στον νότιο Λίβανο. Το τελευταίο διάστημα, ο Χανίγια ζούσε αυτοεξόριστος στο Κατάρ και στην Τουρκία, ενώ είναι γνωστό πως εννέα και πλέον μήνες μετά το ξέσπασμα του πολέμου, που έχει μετατρέψει τη Λωρίδα της Γάζας σε ερείπια, είχε επιμείνει επανειλημμένα στη θέση πως δεν θα απελευθερωθούν οι Ισραηλινοί όμηροι, παρά μόνο αφού κηρυχθεί οριστική κατάπαυση του πυρός.
Μ.Η.Τ. 232120