Στο «μικροσκόπιο» διαβίωση και έσοδα

Το ΥΠΟΙΚ σχεδιάζει ήδη την επανεξέταση του μέτρου των τεκμηρίων, καθώς, πέρα από άδικο φόρο, αποτελεί και αναχρονιστική διάταξη

Σχεδόν ένας στους τέσσερις φορολογουμένους πιάνεται στην «τσιμπίδα» των τεκμηρίων κάθε χρόνο, με τους μισθωτούς και τους συνταξιούχους να είναι οι μεγαλύτεροι χαμένοι, καθώς δεν φορολογούνται για τα πραγματικά εισοδήματά τους, αλλά με τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης που θεωρεί το κράτος για σπίτια και αυτοκίνητα.

Η «ακτινογραφία» των φορολογικών δηλώσεων που υποβλήθηκαν πέρυσι αποκάλυψε ότι 1.800.000 φορολογούμενοι έπεσαν στην παγίδα των τεκμηρίων και είχαν δηλώσει εισοδήματα ύψους 3,23 δισ. ευρώ. Τελικά φορολογήθηκαν για εισοδήματα συνολικού ύψους 8,8 δισ. ευρώ, λόγω των τεκμηρίων διαβίωσης.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το οικονομικό επιτελείο σχεδιάζει ήδη την επανεξέταση του μέτρου των τεκμηρίων, καθώς, πέρα από άδικο φόρο, αποτελεί και μια αναχρονιστική διάταξη που μετρά ήδη μισό αιώνα εφαρμογής. Στις αρχές του έτους στο υπουργείο Οικονομικών αναμένεται να συσταθεί ειδική ομάδα για να προχωρήσει στην αναπροσαρμογή και στον εκσυγχρονισμό των τεκμηρίων διαβίωσης, με χρονικό ορίζοντα το τέλος του 2024, οπότε θα πρέπει να παραδώσουν στην ηγεσία του οικονομικού επιτελείου το πόρισμα με τις αλλαγές που οδηγούν στο «κούρεμα» των τεκμηρίων κατά 30%, όπως έχει δεσμευτεί ο πρωθυπουργός.

Υπενθυμίζεται πως τα τεκμήρια είναι συγκεκριμένα ποσά δαπανών διαβίωσης, τα οποία προσδιορίζουν με αντικειμενικό τρόπο ένα ελάχιστο ποσό φορολογητέου εισοδήματος για κάθε φυσικό πρόσωπο. Για κάθε φορολογούμενο ο οποίος απέκτησε εισόδημα από οποιαδήποτε πηγή (π.χ. ακόμη και από τόκους καταθέσεων, επιδόματα τέκνων κ.λπ.), η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει ότι ισχύει ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης:

3.000 ευρώ, αν είναι άγαμος ή έγγαμος ή μέρος συμφώνου συμβίωσης κι έχει επιλέξει να υποβάλλει τη δήλωσή του χωριστά από τη σύζυγο ή τον σύζυγο ή το έτερο μέρος συμφώνου συμβίωσης. Από τον Ιανουάριο του 2025 το ανωτέρω τεκμήριο περιορίζεται κατά 30% και θα διαμορφωθεί στα 2.100 ευρώ.

2.500 ευρώ αν είναι έγγαμος ή έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης και έχει επιλέξει να υποβάλλει κοινή δήλωση με τη ή τον σύζυγο ή με το έτερο μέρος του συμφώνου συμβίωσης. Το ανωτέρω τεκμήριο θα διαμορφωθεί στα 1.750 ευρώ.

Αντίστοιχη μείωση αναμένεται να υπάρξει και στο τεκμήριο διαβίωσης για τα ακίνητα, το οποίο υπολογίζεται κυρίως από τις αντικειμενικές αξίες τους.

Η εξίσωση θα είναι δύσκολη, καθώς από το νέο έτος θα αρχίσει η αυτόματη αναπροσαρμογή στις τιμές ζώνες, με το νέο σύστημα που φέρνει το υπουργείο Οικονομικών, και στη συνέχεια η αναθεώρηση των αντικειμενικών αξιών θα πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια, συνεπώς τα τεκμήρια διαβίωσης στα ακίνητα θα αναπροσαρμόζονται συνεχώς.

Σημαντικό εργαλείο θα αποτελέσει το αυτόματο σύστημα μαζικών εκτιμήσεων ακινήτων, που θα τεθεί τους επόμενους μήνες σε λειτουργία. Πρόκειται για το Ολοκληρωμένο Γεωπληροφοριακό Σύστημα Μαζικής Εκτίμησης Αξίας Ακινήτων (CAMA), το οποίο βρίσκεται σε πιλοτική λειτουργία.

Με την ενεργοποίηση του νέου ηλεκτρονικού συστήματος η εκτίμηση της αξίας ακινήτου θα υπολογίζεται κατευθείαν με βάση τρέχουσες, γνωστές εμπορικές αξίες των ακινήτων (σύμφωνα με ιστορικά δεδομένα συναλλαγών πωλήσεων και εκτιμήσεων), τα φυσικά χαρακτηριστικά των ακινήτων (οικονομικά, πολεοδομικά, τεχνικά, κοινωνικά, νομικά, πολιτικά) κ.ά.

Σήμερα το τεκμήριο διαβίωσης για την κύρια κατοικία του φορολογουμένου υπολογίζεται με βάση την επιφάνειά της, με την ακόλουθη κλίμακα:

• μέχρι και 80 τ.μ. κύριοι χώροι, 40 ευρώ ανά τ.μ.

• από 81 τ.μ. μέχρι και 120 τ.μ. κύριοι χώροι, 65 ευρώ ανά τ.μ.

• από 121 τ.μ. μέχρι και 200 τ.μ. κύριοι χώροι, 110 ευρώ ανά τ.μ.

• από 201 τ.μ. μέχρι και 300 τ.μ. κύριοι χώροι, 200 ευρώ ανά τ.μ.

• από 301 τ.μ. και άνω κύριοι χώροι, 400 ευρώ ανά τ.μ.

Για τους βοηθητικούς χώρους της κύριας κατοικίας το τεκμήριο είναι 40 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο, ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας του ακινήτου.

Ομως οι τεκμαρτές δαπάνες που προκύπτουν από την παραπάνω κλίμακα προσαυξάνονται:

• κατά 40% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ. και

• κατά 70% για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με αντικειμενικές τιμές από 5.000 ευρώ ανά τ.μ. και άνω.

Για τις μονοκατοικίες τα παραπάνω ποσά λαμβάνονται υπόψη αυξημένα κατά 20%, ενώ για τις δευτερεύουσες κατοικίες τα παραπάνω ποσά «αντικειμενικών δαπανών διαβίωσης» λαμβάνονται υπόψη μειωμένα κατά 50%.

Σενάρια για νέα μείωση των τεκμηρίων κατά 30%

Μείωση στα τεκμήρια διαβίωσης κατά 30% σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών, που αποτελεί και προεκλογική δέσμευση του πρωθυπουργού. Εντός του 2024 θα συσταθεί ειδική ομάδα στο υπουργείο Οικονομικών για να «τρέξει» την εφαρμογή του μέτρου, που υπολογίζεται να τεθεί σε ισχύ από το 2025.