Σύμφωνα με έμπειρους πολεμικούς ανταποκριτές, πολλά απ’ όσα βλέπουμε δεν είναι πραγματικότητα, αλλά fake news
Από τον Γιώργο Τραπεζιώτη
Είναι γνωστό πως «όλα επιτρέπονται στον έρωτα και στον πόλεμο!» Μόνο που όσα συμβαίνουν στο επίπεδο της μιντιακής κάλυψης του πολέμου που μαίνεται στην Ουκρανία φαίνεται ότι ξεπερνούν κατά πολύ ακόμη και το σκοτεινό, νιτσεϊκό «όλα».
Έως σήμερα η παγκόσμια συλλογική εμπειρία σε αυτό που ονομάζεται «προπαγάνδα» περιοριζόταν -κυρίως- σε εθνικό επίπεδο, με το διακύβευμα για εκείνους που ελέγχουν τη ροή της πληροφορίας να μην είναι άλλο από την κατάληψη ή τη διατήρηση της εξουσίας τους. Το «πέτσωμα» των ΜΜΕ δεν αποτελεί βέβαια ελληνική επινόηση, καθώς στη μεταμοντέρνα μιντιακή πραγματικότητα το μέσο μπορεί τελικώς να «παρασκευάσει» το μήνυμα – εκτός, βέβαια, από το να το μεταδώσει. Και αν για το παλιό πολιτικό κατεστημένο στις ΗΠΑ ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν ο πρώτος διδάξας του ότι «τα fake news μπορούν να σε οδηγήσουν μέχρι και τον Λευκό Οίκο», σήμερα φαίνεται πως οι ειδήσεις και η διαχείριση της μετάδοσής τους είναι ικανές να οδηγήσουν ολόκληρο τον κόσμο σε δραματικές γεωπολιτικές αλλαγές.
Ήδη έμπειροι πολεμικοί ανταποκριτές παρατηρούν με νόημα πως όσα βλέπουμε -με το σταγονόμετρο- από το πεδίο απαιτούν διπλό και τριπλό «τσεκάρισμα» για να διαπιστωθεί αν αποτυπώνουν την πραγματικότητα ή απλώς είναι εικόνες-γροθιά στο στομάχι οι περισσότερες, που δεν αφορούν όμως το τώρα, αλλά αποτυπώθηκαν στο παρελθόν και σήμερα εργαλειοποιούνται, είτε από τη μία, είτε από την άλλη πλευρά, για να επιτευχθεί ο στόχος.
Τα παραδείγματα «ειδήσεων» που έκαναν τις τελευταίες ημέρες τον γύρο του κόσμου, αλλά αποδείχθηκαν κίβδηλες; Πολλά! Ποιος δεν θυμάται το «Φάντασμα του Κιέβου», τον… σούπερμαν της ουκρανικής πολεμικής αεροπορίας, που φερόταν ότι είχε καταρρίψει σαν «μύγες» μέσα σε μία ημέρα έξι ρωσικά μαχητικά. Ψέμα! Τελικά το «φάντασμα» ήταν απλώς πιλότος βιντεοπαιχνιδιού, του «Digital Combat Simulator». Ποιος δεν θυμάται επίσης τη συγκλονιστική φωτογραφία με τα δυο παιδάκια να χαιρετούν στρατιωτικά Ουκρανούς φαντάρους. Όντως, τα παιδιά αυτά χαιρέτησαν Ουκρανούς στρατιώτες, αλλά αυτό συνέβη το 2016. Κι άλλο ψέμα! Ποιος δεν θαύμασε τις μέρες αυτές το θάρρος αλλά και την ομορφιά της Μις Ουκρανία, Αναστασίας Λιένα, που… πήρε το όπλο της – μόνο που αυτό ήταν τελικώς… αεροβόλο. Κανείς δεν έμεινε ασυγκίνητος επίσης από τα «καρέ» αποχαιρετισμού των στρατιωτών που έφευγαν για κάποιο από τα μέτωπα των συγκρούσεων.
Μόνο που και αυτοί αποδείχθηκαν ηθοποιοί (πρωταγωνιστές για την ακρίβεια) σε πλάνα από το -μέτριο- φιλμ «Ο Πόλεμος των Χιμαιρών» του 2017. Τέλος, ποιος δεν θυμάται τους 13 ήρωες στο «Φιδονήσι» της Μαύρης Θάλασας, που κονιορτοποιήθηκαν από τα ρωσικά πυρά αντιστεκόμενοι; Τελικώς μάθαμε πως πιάστηκαν αιχμάλωτοι, πως ήταν καλά στην υγεία τους και πως αναγκάστηκαν να παραδοθούν «λόγω έλλειψης πυρομαχικών».
«Σε έναν πόλεμο το πρώτο θύμα είναι πάντα η αλήθεια» λένε μπαρουτοκαπνισμένοι πολεμικοί ανταποκριτές. Μόνο που σε αυτό τον πόλεμο η δολοφονία της αλήθειας συντελείται κατ’ εξακολούθηση. Η μετάδοση ψευδών ειδήσεων από τα μέσα ενημέρωσης της Δύσης, που στέκεται στο πλευρό της Ουκρανίας για να αντιμετωπίσουν τον Ρώσο εισβολέα (και μιντιακά), είναι βέβαια η μία όψη του νομίσματος. Κι αυτό γιατί προφανώς και οι Ρώσοι δεν είναι… αθώες περιστερές. Μόνο που τη δεδομένη στιγμή τα δικά τους νέα -αληθινά, αληθοφανή ή ψεύτικα- δεν μπορούμε να τα πληροφορηθούμε, καθώς έχουν μπλοκαριστεί. Επειτα από το μπλόκο που επιβλήθηκε στο Russia Today και στο Sputnik να μεταδίδουν ειδήσεις στον δυτικό κόσμο.
Το Κίεβο αντεπιτίθεται στον κυβερνοχώρο
Πόλεμος επί του πεδίου, πόλεμος κυρώσεων, διπλωματικός, οικονομικός, τώρα και κυβερνοπόλεμος! Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει περάσει σε όλα τα επίπεδα και το διαδίκτυο δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός. «Μία ουκρανική ομάδα κυβερνοπολέμου προγραμματίζει να πραγματοποιήσει ψηφιακές επιθέσεις δολιοφθοράς κατά σημαντικών ρωσικών υποδομών, προκειμένου να αντεπιτεθεί στη Μόσχα» δήλωσε στο Reuters συντονιστής των χάκερ.
Η πρωτοβουλία ξεκίνησε από το ουκρανικό υπουργείο Αμυνας, αξιωματούχοι του οποίου προσέγγισαν Ουκρανούς επιχειρηματίες και τον ειδικό στην κυβερνοασφάλεια Ιγκόρ Ούτσεφ, προκειμένου να βοηθήσουν στην οργάνωση μιας ομάδας χάκερ για την ψηφιακή κυβερνοάμυνα. Οπως εξήγησε ο Ούτσεφ, οργανώνεται σειρά ηλεκτρονικών επιθέσεων. που θα μπορούσαν να διακόψουν τη λειτουργία οποιασδήποτε υποδομής βοηθάει στην προώθηση των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων και όπλων στην Ουκρανία. «Οτιδήποτε μπορεί να σταματήσει τον πόλεμο. Ο στόχος είναι να γίνει αδύνατη η μεταφορά όπλων στη χώρα μας» είπε και πρόσθεσε ότι η ομάδα του έχει ήδη θέσει εκτός λειτουργίας δεκάδες ρωσικές κυβερνητικές και τραπεζικές σελίδες, μερικές φορές αντικαθιστώντας το περιεχόμενό τους με εικόνες βίας από τον πόλεμο.
Μετά τη διάδοση της είδησης για την οργάνωση της ομάδας του Ούτσεφ, μία ομάδα χάκερ που πραγματοποιεί επιθέσεις στη Λευκορωσία προσφέρθηκε εθελοντικά να κάνει κυβερνοεπίθεση κατά των σιδηροδρόμων στη Λευκορωσία, καθώς, όπως είπαν, χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά των Ρώσων στρατιωτών. Η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου των Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα επιβεβαίωσε σε ρωσικό ΜΜΕ ότι οι πρεσβείες της Ρωσίας δέχονται κυβερνοεπίθεση από «κυβερνοτρομοκράτες της Ουκρανίας». «Η Ρωσία θα αντιμετωπίσει οποιαδήποτε κυβερνοεπίθεση εναντίον των δορυφόρων της ως αιτία πολέμου», προειδοποίησε ο επικεφαλής της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos, Ντμίτρι Ρογκόζιν, στο φόντο των εξελίξεων και διέψευσε τις πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες ρωσικά κέντρα ελέγχου δορυφόρων έχουν γίνει στόχος κυβερνοεπιθέσεων. Τέλος, Ουκρανοί που εργάζονται σε δυτικές εταιρίες υψηλής τεχνολογίας συσπειρώνονται για να βοηθήσουν την πολιορκημένη πατρίδα τους, εξουδετερώνοντας τις ιστοσελίδες της παραπληροφόρησης, ενθαρρύνοντας τους Ρώσους να στραφούν κατά της ηγεσίας τους και επιταχύνοντας την αποστολή ιατρικής βοήθειας.
Σήμερα ο δεύτερος γύρος των κρίσιμων διαπραγματεύσεων
Σήμερα, τελικά, αναμένεται να πραγματοποιηθεί ο δεύτερος γύρος των ιδιαίτερα κρίσιμων επαφών ανάμεσα στις αντιπροσωπίες της Ουκρανίας και της Ρωσίας, με στόχο να διερευνηθεί το αν είναι εφικτή η επίτευξη διπλωματικής λύσης στη σύρραξη που προκάλεσε η ρωσική εισβολή στο ουκρανικό έδαφος – κι ενώ καθημερινά αυξάνεται δραματικά ο αριθμός των νεκρών αμάχων, αλλά και των στρατιωτών και από τις δύο πλευρές.
Ενώ όλοι ανέμεναν να γίνει χθες η συνάντηση ανάμεσα στις δύο πλευρές με τους ίδιους συμμετέχοντες που είχαν επαφές τη Δευτέρα στα σύνορα Ουκρανίας – Λευκορωσίας, χθες έγινε γνωστό πως το «ραντεβού» μετατέθηκε για το πρωί της Πέμπτης. Ηδη η ρωσική αντιπροσωπία έχει φτάσει στο Belovezhskaya Pushcha της Λευκορωσίας, αλλά το απόγευμα της Τετάρτης ο επικεφαλής της ρωσικής αντιπροσωπίας Βλάντιμιρ Μεντίνσκι σημείωνε πως η ουκρανική αποστολή βρισκόταν καθ’ οδόν από το Κίεβο, και πως αναμενόταν να φτάσει στο σημείο σήμερα.
Η ουσία, πάντως, είναι πως και οι δύο πλευρές φρόντισαν να μην αφήσουν περιθώρια παρερμηνειών για το τι ζητούσε η καθεμία – δίχως, πάντως, να αποκλείεται να βρεθεί ο δρόμος για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός. Ο Ουκρανός υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα επαναλάμβανε πως η χώρα του είναι υπέρ του διαλόγου, «χωρίς τελεσίγραφα» όμως από τους Ρώσους, ενώ δεν παρέλειπε να πει πως η Λευκορωσία θα αντιμετωπίσει τις ίδιες κυρώσεις με τη Ρωσία εάν οι δυνάμεις της εισέλθουν στην Ουκρανία. «Εμείς είμαστε έτοιμοι, ελπίζουμε να έρθουν» σχολίαζε από την πλευρά του κι ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ. Μάλιστα τόνισε πως αν και οι απευθείας διαπραγματεύσεις έχουν αρχίσει ανάμεσα στη Μόσχα και στο Κίεβο, δεν υπάρχουν σχέδια για συνομιλίες μεταξύ των προέδρων των δύο χωρών.
Αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί, πάντως, είναι το άνοιγμα που έκανε χθες προς την ουκρανική πλευρά η Μόσχα. Ο Λαβρόφ, αφού δήλωσε πως η Μόσχα παραμένει προσηλωμένη στην αποστρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, πρόσθεσε ότι πρέπει να υπάρχει ένας κατάλογος συγκεκριμένων όπλων που δεν θα μπορούν ποτέ να αναπτυχθούν στο ουκρανικό έδαφος. Δεν παρέλειψε να πει, όμως, ακόμη ότι η Μόσχα αναγνωρίζει τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι ως ηγέτη της Ουκρανίας.
Μ.Η.Τ. 232120