Ο όρος «Καρκίνος Κεφαλής και Τραχήλου» χρησιμοποιείται για να περιγράψει μία ποικιλία κακοήθων όγκων που μπορεί να εμφανιστούν στη στοματική κοιλότητα, αμυγδαλές και στοματοφάρυγγα, λαιμό (τράχηλο), λάρυγγα, σιελογόνους αδένες, μύτη και παραρρίνιους κόλπους.
- Γράφει ο Χρίστος Γεωργάλας*
Παγκοσμίως υπολογίζονται 380.000 θάνατοι και 550.000 περιστατικά από τέτοιους
όγκους κάθε χρόνο. Στις ΗΠΑ (αναφέρονται διότι έχουν θεσμοθετημένο όργανο ακριβούς καταγραφής των ασθενών) ο Καρκίνος της Κεφαλής και Τραχήλου μετράει περίπου το 3% των κακοηθειών με 63.000 περιστατικά το χρόνο και 13.000 θανάτους ενώ στην Ευρώπη το 2012 το αντίστοιχο ποσοστό υπολογίζονταν σε 4%.
Οι άνδρες προσβάλλονται συχνότερα από τις γυναίκες με μια αναλογία που ποικίλει
από 2:1 έως και 4:1. Στην Ευρώπη και τη χώρα μας συχνότερος από αυτούς τους
όγκους είναι ο καρκίνος του λάρυγγα και του φάρυγγα.
Κύριοι παράγοντες κινδύνου εμφάνισης
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την παθογένεια του Καρκίνου
Κεφαλής και Τραχήλου είναι:
- το κάπνισμα
- η κατανάλωση αλκοόλ
- λοιμώξεις από διάφορους ιούς όπως ο HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων)
και ο EBV (ιός Epstain-Barr)
Ο ιός HPV συσχετίζεται περισσότερο με τον Καρκίνο του Στοματοφάρυγγα και
συνδέεται με τις σεξουαλικές συνήθειες όπως τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων.
Η λοίμωξη με τον ιό EBV έχει σχέση με τον Καρκίνο του Ρινοφάρυγγα που δεν είναι
πολύ συχνός στη χώρα μας. Η χρόνια έκθεση της ανώτερης αεροπεπτικής οδού σε
αυτούς τους παράγοντες μπορεί να οδηγήσει σε δυσπλαστικές ή προκαρκινωματώδεις
βλάβες του βλενογόννου που τελικά να οδηγήσουν σε κακοήθεια. Ωστόσο, το πιο
αξιοσημείωτο είναι ότι έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια ο μέσος όρος ηλικίας εμφάνισης
τέτοιων όγκων, που πλέον παρατηρούνται ακόμα και σε ασθενείς 20 ή 30 ετών- ειδικά
οι όγκοι στοματοφάρυγγα που σχετίζονται με τον ιό HPV.
Συμπτώματα
Ο Καρκίνος στην Κεφαλή και τον Τραχήλο μπορεί να έχει ποικίλα συμπτώματα.
- ενοχλήματα όπως βραχνάδα που επιμένει ή αλλαγή στη χροιά της φωνής
- δυσκολία ή πόνος στην κατάποση
- επίμονος πόνος στο αυτί
- αιμορραγίες από τη μύτη και επίμονη ρινική απόφραξη ιδιαίτερα όταν τα τελευταία είναι μονόπλευρα πρέπει να ανησυχούν τον ασθενή.
Επίσης μορφώματα που εμφανίζονται στη στοματική κοιλότητα ή διογκώσεις στο δέρμα
καθώς και σε όλη την περιοχή του προσώπου ή του τραχήλου, πρέπει να οδηγούν τον
ασθενή στον ιατρό για αξιολόγηση και περαιτέρω διερεύνηση με την κλινική εξέταση και
πιθανόν με τις κατάλληλες απεικονιστικές εξετάσεις και πιθανόν με λήψη βιοψιών.
Θεραπεία
Το ενθαρρυντικό είναι πως οι σύγχρονες θεραπείες είναι πολύ πιο στοχευμένες και εξειδικευμένες προσφέροντας καλύτερα ογκολογικά αποτελέσματα με καλύτερη ποιότητα ζωής σε σχέση με παλαιότερα.
Οι χειρουργικές εκτομές είναι λιγότερο επεμβατικές και οι τεχνικές αποκαταστάσεων των
ελλειμμάτων μας δίνουν τη δυνατότητα για ριζική εκτομή με μικρότερες δυσμορφίες και
καλύτερα λειτουργικά αποτελέσματα.
Τα ακτινοθεραπευτικά πρωτόκολλα και τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι αποτελεσματικότερα ενώ ταυτόχρονα έχουν μικρότερη
νοσηρότητα. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούνται επίσης ανοσοθεραπείες και
βιολογικοί παράγοντες όπως επίσης και φάρμακα που έχουν ως στόχο να καθιστούν
την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές.
Η εξέλιξη αυτή των θεραπευτικών δυνατοτήτων σε συνδυασμό με τη βελτίωση των
διαγνωστικών μέσων έχει οδηγήσει σε πρώιμη και αποδοτικότερη αντιμετώπιση του
Καρκίνου Κεφαλής και Τραχήλου, με βελτίωση της επιβίωσης και ελπίδες για ακόμα
καλύτερα αποτελέσματα τα επόμενα χρόνια. Το κλειδί πάντα είναι η συνεργασία με τον
ιατρό και η έγκαιρη διάγνωση – χωρίς όμως πανικό!
*Ωτορινολαρυγγολόγος, Διευθυντής Τμήματος Ενδοσκοπικής Χειρουργικής Παραρρινίων και Βάσης Κρανίου ΥΓΕΙΑ, Τακτικός Καθηγητής Χειρουργικής Κεφαλής και Τραχήλου, Ιατρική σχολή Πανεπιστήμιο Λευκωσίας
Μ.Η.Τ. 232120