Νέος ψυχρός πόλεμος μετά την υπογραφή της AUKUS

Από τη Θεανώ Καρούτα

Η τράπουλα ξαναμοιράστηκε και τα δεδομένα άλλαξαν άρδην μετά την υπογραφή της AUKUS, της νέας στρατηγικής συμμαχίας μεταξύ ΗΠΑ, Αυστραλίας και Ηνωμένου Βασιλείου, που προβλέπει την παράδοση πυρηνοκίνητων υποβρυχίων και αμερικανικών πυραύλων στην Αυστραλία, μπροστά στην αυξανόμενη επιρροή της Κίνας. Η ανακοίνωση των ηγετών των τριών κρατών, που έγινε λίγο μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης (ώρα Ελλάδος), τορπίλισε μια και καλή τις γεωπολιτικές ισορροπίες όπως αυτές υφίσταντο έως προχθές. Η δημιουργία του «μικρού ΝΑΤΟ» ήταν μια αμερικανική πρωτοβουλία -μια και η Ουάσινγκτον επιδιώκει να ενισχύσει τις συμμαχίες της προς όλες τις κατευθύνσεις, με στόχο την οικοδόμηση ενός μετώπου ενάντια στην αυξανόμενη σινική επιρροή στη ζώνη του Ινδικού – Ειρηνικού. Ωστόσο, από τις πρώτες κιόλας ώρες, έγινε σαφές πως αυτό δεν θα ενοχλήσει μόνο τους Κινέζους.

Πέρα από τις γαλλικές βλέψεις στην περιοχή, που πήγαν περίπατο μαζί με το συμβόλαιο-μαμούθ για παράδοση γαλλικών συμβατικών υποβρυχίων στην Καμπέρα, βάζει δυναμικά στο παιχνίδι και τους Ρώσους, οι οποίοι ναι μεν για την ώρα τηρούν στάση αναμονής, μελετώντας τις λεπτομέρειες του νέου συμφώνου, αλλά παράλληλα δεν έχασαν την ευκαιρία να ειρωνευτεί το Παρίσι διά στόματος της εκπροσώπου του υπ. Εξωτερικών Μαρίας Ζαχάροβα. «Πόθεν η οργή και η λύπη; Η διακοπή συμβολαίων για τη Γαλλία είναι μάλλον μια συνήθης υπόθεση. Το 2015 το Παρίσι ακύρωσε τη συμφωνία με τη Ρωσία για τα δύο ελικοπτεροφόρα Mistral. Ή μήπως είναι κακά τα μαχαίρια, όταν τα νιώθεις στην πλάτη σου;» διερωτήθηκε σκωπτικά.

Αξίζει σαφώς να σημειωθεί πως κατά τη διάρκεια της ανακοίνωσης της τριμερούς πρωτοβουλίας δεν υπήρξε καμία αναφορά στην Κίνα, όπως ούτε και στις προφορικές δηλώσεις. Έγινε μόνο λόγος για την «ειρήνη και τη σταθερότητα στην περιοχή του Ινδικού – Ειρηνικού», όμως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νέα συμμαχία στοχεύει πρώτα και κύρια τις περιφερειακές βλέψεις του Πεκίνου.

Άλλωστε, όσο και αν ο Τζο Μπάιντεν έχει προσπαθήσει να δείξει πως εξοβέλισε από τον Λευκό Οίκο τις πολιτικές του προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, είναι πλέον σαφές ότι σκοπεύει και αυτός να αντιμετωπίσει την Κίνα, απλώς όχι με μία κατά μέτωπο αντιπαράθεση. Είναι δε τόσο αποφασισμένος, που για πρώτη φορά οι ΗΠΑ θα μοιραστούν τα μυστικά ιδιαίτερα ευαίσθητης τεχνολογίας με την Αυστραλία. «Η μόνη χώρα με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μοιραστεί ποτέ αυτή την τεχνολογία πυρηνικής πρόωσης είναι με τη Βρετανία» από το 1958. «Αυτή είναι μια θεμελιώδης απόφαση. Θα δεσμεύσει την Αυστραλία, τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία για γενιές» σχολίασε σχετικά ένας ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου.

Κι ενώ βέλη εξαπολύονταν πανταχόθεν προς τους τρεις της συμφωνίας, ο Βρετανός υπουργός Αμυνας Μπεν Ουάλας έσπευσε να καθησυχάσει, αρνούμενος αυτό που πέρασε από το μυαλό των περισσότερων στο άκουσμα της είδησης. «Το νέο σύμφωνο ασφαλείας μεταξύ των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας δεν αποτελεί προάγγελο ενός Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στη Δύση και την Κίνα» είπε.

Παράλληλα, αναφερόμενος στη Γαλλία, ο Ουάλας υπογράμμισε ότι το νέο σύμφωνο μεταξύ των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Αυστραλίας δεν αντιπροσωπεύει κάποια στρατηγική διαφορά μεταξύ της Βρετανίας και της Γαλλίας, αν και, όπως είπε, κατανοεί την απογοήτευση του Παρισιού για την απώλεια του συμβολαίου ύψους 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων Αυστραλίας (περίπου 56 δισεκατομμύρια ευρώ).

Εκτός παιχνιδιού η Ευρωπαϊκή Ένωση, πιάστηκε στον ύπνο

Κι ενώ τα βλέμματα είναι στραμμένα στην αντίδραση της Ρωσίας αναφορικά με την πρωτοβουλία AUKUS, με πολλούς αναλυτές να εκτιμούν πως θα στρέψει τη στήριξή της προς την Κίνα, αλγεινή εντύπωση έχει προκαλέσει η παταγώδης αποτυχία της Ευρωπαϊκής Ενωσης να αποτελέσει παράγοντα εξελίξεων ή έστω να συμμετέχει σε αυτές. Το ευρωπαϊκό μπλοκ πιάστηκε κυριολεκτικά στον ύπνο από τη μεταμεσονύχτια -ώρα Ελλάδας- ανακοίνωση των Μπάιντεν και Τζόνσον, ενώ και τα πρώτα σχόλια από την πλευρά των Βρυξελλών ήταν -το λιγότερο- χλιαρά. Ο ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ εξέφρασε τη λύπη του που η Ε.Ε. δεν ενημερώθηκε για την AUKUS.

«Θέλουμε να ενημερωθούμε καλύτερα τι σημαίνει αυτή η συμφωνία. Λυπούμαστε που δεν μας ενημέρωσαν, που δεν μας κάλεσαν να πάρουμε μέρος σε αυτές τις συνομιλίες» είπε ο Μπορέλ κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε για να παρουσιάσει τη στρατηγική της Ε.Ε. για τη συνεργασία στον Ινδοειρηνικό. Ο Μπορέλ τόνισε ότι τα πρόσφατα γεγονότα αποδεικνύουν πόσο σημαντική είναι η συνεργασία της Ε.Ε. με τις χώρες του Ινδοειρηνικού. «Αυτή η νέα συμμαχία υπογραμμίζει πόσο σημαντική είναι η περιοχή του Ινδοειρηνικού για την ασφάλειά μας και για τις οικονομικές μας δυνατότητες» σχολίασε ο ανώτατος διπλωμάτης της Ε.Ε.

Ερωτηθείς για τις επιπτώσεις της συμμαχίας AUKUS στις σχέσεις με τις ΗΠΑ, ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας αρκέστηκε να απαντήσει πως δεν είναι η σωστή στιγμή να αξιολογηθούν οι διατλαντικές σχέσεις. «Ας μην μπερδεύουμε τα αχλάδια με τα μήλα. Θέλουμε να ενισχύσουμε τη συνεργασία μας με τις χώρες στον Ινδοειρηνικό, όπως και με την Αυστραλία και δεν θα δράσουμε ad hoc λόγω μεμονωμένων γεγονότων όπως αυτών που ακούσαμε σήμερα» είπε και πρόσθεσε πως το θέμα της AUKUS θα συζητηθεί στη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ στις 18 Οκτωβρίου.