Υπέρ της άρσης της πνευματικής ιδιοκτησίας για τα εμβόλια τάχθηκε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, στηρίζοντας αιφνιδίως μια πρόταση που κατατέθηκε πρώτη φορά στις 2 Οκτωβρίου από τη Νότια Αφρική και την Ινδία -την οποία τότε μπλόκαραν οι ΗΠΑ, ενώ στήριξαν περίπου 100 χώρες-, προκαλώντας ενθουσιασμό στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας έκαναν λόγο για «ιστορική στιγμή», παρότι η απαιτούμενη ομοφωνία για κάτι τέτοιο δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Ο Μπάιντεν, που δεχόταν πιέσεις για το θέμα από βουλευτές του Δημοκρατικού Κόμματος, είχε ταχθεί υπέρ της άρσης των πατεντών κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του, όμως μόλις πριν από λίγα εικοσιτετράωρα αποφάσισε να ανακοινώσει ότι οι ΗΠΑ στηρίζουν αυτή την πρόταση. «Πρόκειται για μια παγκόσμια υγειονομική κρίση και οι εξαιρετικές περιστάσεις της πανδημίας του Covid-19 απαιτούν έκτακτα μέτρα» ανέφερε η εκπρόσωπος των ΗΠΑ για θέματα εμπορίου Κάθριν Τάι σε ανακοίνωση που εξέδωσε λίγο μετά τη δήλωση του Μπάιντεν. «Η κυβέρνηση πιστεύει ακράδαντα στην προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά, προκειμένου να τερματιστεί η πανδημία, στηρίζει την άρση αυτής της περιφρούρησης για τα εμβόλια του Covid-19» πρόσθεσε.
Η Τάι επισήμανε ότι οι ΗΠΑ θα συμμετάσχουν στις διαπραγματεύσεις στους κόλπους του ΠΟΥ, προκειμένου να διασφαλίσουν ότι η άρση θα γίνει, όμως προειδοποίησε πως οι συζητήσεις αυτές ενδέχεται να πάρουν χρόνο. Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι οι αποφάσεις του ΠΟΥ πρέπει να εγκριθούν ομόφωνα από όλα τα μέλη του.
Σε ανάρτησή του στο twitter ο γ.γ. του ΠΟΥ Τέντρος Αντανόμ Γκεμπρεγεσούς έγραψε ότι η δέσμευση του Αμερικανού προέδρου να στηρίξει την άρση των πατεντών είναι ένα «πανίσχυρο παράδειγμα» της αμερικανικής ηγεσίας στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων υγειονομικών προκλήσεων, ενώ η συμμαχία εμβολίων GAVI χαιρέτισε την εξέλιξη και κάλεσε, επίσης, την Ουάσινγκτον να βοηθήσει τις εταιρίες μεταποίησης να μεταφέρουν την τεχνογνωσία, προκειμένου να ενισχυθεί η παγκόσμια παραγωγή. Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι «έτοιμη να συζητήσει» σοβαρά το θέμα, όπως έκανε γνωστό η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ωστόσο τόνισε σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας ότι η Κομισιόν πρωτίστως επιθυμεί την άρση των απαγορεύσεων στις εξαγωγές που έχουν επιβάλει οι χώρες παραγωγοί, με πρώτες τις ΗΠΑ. Βερολίνο και Παρίσι έσπευσαν να εκφράσουν τη δική τους άποψη επί του θέματος.
«Βόμβα»
Συγκεκριμένα, η γερμανική κυβέρνηση έριξε χθες «βόμβα μεγατόνων», τασσόμενη κατά (!), λέγοντας πως το καθεστώς της πνευματικής ιδιοκτησίας πρέπει να παραμείνει ως έχει. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν εγκατέλειψε τις επιφυλάξεις που διατηρούσε μέχρι πρότινος και τάχθηκε «εντελώς υπέρ». «Ναι, οφείλουμε προφανώς να ενεργήσουμε έτσι ώστε αυτό το εμβόλιο να γίνει ένα παγκόσμιο δημόσιο αγαθό» πρόσθεσε κατά τα εγκαίνια ενός μεγάλου εμβολιαστικού κέντρου στο Παρίσι, υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι βραχυπρόθεσμη προτεραιότητα είναι «το δώρο των δόσεων» και «η παραγωγή σε σύμπραξη με τις πιο φτωχές χώρες».
Τέλος, υπέρ της άρσης της πατέντας τάχθηκε ο Βλαντιμίρ Πούτιν, επισημαίνοντας πως «αναμφίβολα, η Ρωσία θα υποστηρίξει μια τέτοια προσέγγιση». Μάλιστα, ο Ρώσος πρόεδρος ζήτησε από τη ρωσική κυβέρνηση να εργαστεί σε αυτή την κατεύθυνση, τονίζοντας τα εξής: «Υπό τις τρέχουσες συνθήκες, δεν θα πρέπει να σκεφτείτε πώς θα αποκομίσετε το μέγιστο όφελος, αλλά πώς θα εγγυηθείτε την ασφάλεια των ανθρώπων».
Κωλοτούμπα! Η κυβέρνηση που είχε σνομπάρει την πρόταση τώρα διεκδικεί την πατρότητά της
Πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας επιχειρεί η κυβέρνηση στον απόηχο της πρότασης Μπάιντεν για την άρση της πατέντας των εμβολίων, την οποία υιοθετεί και η Κομισιόν, προσπαθώντας να πείσει κατόπιν εορτής πως ο πρωθυπουργός πρώτος είχε προβεί στη σχετική πρόταση.
Μόνο που εν προκειμένω οι δηλώσεις και του ίδιου του Κυριάκου Μητσοτάκη πριν από μερικούς μήνες, αλλά και σωρείας άλλων κυβερνητικών στελεχών, αποτελούν αδιάσειστες αποδείξεις της νέας «γαλάζιας» κωλοτούμπας. Αρχικώς, στις 15 Ιανουαρίου, ο πρωθυπουργός σε ομιλία του στη Βουλή, στο πλαίσιο της προ ημερησίας συζήτησης σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών για την πανδημία, είχε απαντήσει στη σχετική πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για την άρση της πατέντας των εμβολίων μιλώντας για «αστεία πυροτεχνήματα» και «αστεία επιχειρήματα».
«Πάλι καλά που δεν μας ζητήσατε κρατικοποίηση της Pfizer και της AstraZeneca με έναν νόμο και ένα άρθρο» είχε πει μάλιστα, με μπόλικη δόση ειρωνείας, ενώ στον ίδιο τόνο είχε αναφέρει, πάντα στοχεύοντας στην αξιωματική αντιπολίτευση: «Φαίνεται ότι κάποιοι μετά τα λεφτόδεντρα ανακάλυψαν και τα εμβολιόδεντρα». Αρκετούς μήνες πριν, και ειδικότερα την περασμένη άνοιξη, κατά τη διάρκεια της πρώτης φάσης της πανδημίας, ο πρωθυπουργός είχε πράγματι υποστηρίξει -στη γερμανική εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung»- την πρόταση του καθηγητή Ηλία Μόσιαλου για τις πατέντες. Ωστόσο, αυτό που είχε ζητήσει τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν η αγορά των πατεντών από την Ε.Ε. και όχι η απελευθέρωσή τους.
Πάντως, ο πρωθυπουργός δεν ήταν ο μόνος που είχε… σνομπάρει τη μετέπειτα πρόταση του ίδιου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για άρση της πατέντας. Απαξιωτική υπήρξε τον περασμένο Ιανουάριο η αναφορά του Νίκου Ρωμανού, διευθυντή του γραφείου Τύπου της Ν.Δ., ο οποίος σε τηλεοπτική του συνέντευξη είχε αναφέρει: «Δεν μπορώ να ακούω κριτική από αυτούς που κάνουν φθηνή αντιπολίτευση δήθεν να πάρουμε την πατέντα, και δεν ξέρω τι άλλες μπούρδες. Γιατί είναι μπούρδες διπλά, όταν έχεις να κάνεις με τόσο σοβαρά θέματα, που το πρώτο που πρέπει να επιδεικνύεις είναι σοβαρότητα».
Στο ίδιο μήκος κύματος είχε κινηθεί και η Σοφία Βούλτεψη, η οποία είχε δηλώσει στα μέσα Ιανουαρίου ότι η Ε.Ε. δεν χρειάζεται τις πατέντες των εμβολίων για τον κορονοϊό. «Τι να την κάνει την πατέντα η Ε.Ε.; Κορνίζα;» είχε αναρωτηθεί. Η δε κυβερνητική εκπρόσωπος Αριστοτελία Πελώνη στις αρχές του Φεβρουαρίου, ερωτηθείσα σχετικά με τις πατέντες των εμβολίων, υποστήριξε ότι δεν είναι της παρούσης αυτή η συζήτηση, αλλά παίρνουμε ό,τι μας αναλογεί από τις αγορές της Ε.Ε. για τους «27».
Δεν συμφωνεί το λόμπι των φαρμακοβιομηχανιών που μιλά για «απογοητευτική» εξέλιξη
Την ίδια ζέση με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) για την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν να στηρίξει την άρση των πατεντών για τα εμβόλια κατά του Covid-19 δεν έδειξαν, όπως ήταν αναμενόμενο άλλωστε, οι φαρμακοβιομηχανίες, με το λόμπι τους να κάνει λόγο για μια «απογοητευτική» εξέλιξη.
«Η απόφαση των ΗΠΑ είναι απογοητευτική» δήλωσε σχετικά σε ανακοίνωσή της η Διεθνής Ομοσπονδία Φαρμακοβιομηχανιών (IFPMA). Πολύ μακριά από το σκεπτικό πως η υγεία θα έπρεπε να είναι δημόσιο αγαθό, το λόμπι επέμεινε πως οι φαρμακοβιομηχανίες είναι μεν «απόλυτα ευθυγραμμισμένες με τον στόχο τα εμβόλια κατά του νέου κορονοϊού να μοιράζονται γρήγορα και δίκαια σε όλο τον κόσμο», όμως «όπως συνεχίζουμε να λέμε, μια προσωρινή άρση είναι η κοινή αλλά λάθος απάντηση σε ένα σύνθετο πρόβλημα».
Το λόμπι, που έχει την έδρα του στη Γενεύη της Ελβετίας, συμπλήρωσε δε πως η άρση των πατεντών στα εμβόλια δεν θα αυξήσει την παραγωγή, ούτε θα παράσχει πρακτικές λύσεις που χρειάζονται για την αντιμετώπιση αυτής της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Παράλληλα, και η BioNTech εξέφρασε την πεποίθηση πως ένα τέτοιο μέτρο δεν θα είχε αποτέλεσμα «βραχυπρόθεσμα ή μεσοπρόθεσμα».
«Οι ειδικοί έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι η εγκατάσταση και η έγκριση νέων χώρων παραγωγής παίρνουν σε γενικές γραμμές έναν χρόνο» επισήμανε η εταιρία με ανακοίνωσή της. Η IFPMA πρόσθεσε επίσης πως οι πραγματικές προκλήσεις δεν άπτονται των θεμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των εμβολίων, αλλά είναι οι εμπορικοί φραγμοί, η συμφόρηση στις αλυσίδες εφοδιασμού, οι ελλείψεις πρώτων υλών και η απροθυμία των πλούσιων χωρών να αρχίσουν να μοιράζονται δόσεις με φτωχές χώρες. Γεγονός είναι, πάντως, πως το σχέδιο της άρσης της πατέντας είναι μακράν πιο φιλόδοξο παρά υλοποιήσιμο, καθώς παραμένουν αναπάντητα τα ερωτήματα αναφορικά με το κατά πόσο κάτι τέτοιο θα βοηθούσε να διασφαλιστούν η ευρεία παραγωγή και η διάθεση των σκευασμάτων με τρόπο πιο δίκαιο απ’ ό,τι συμβαίνει έως τώρα.
Μπαράζ ανακοινώσεων του Μαξίμου για να μη χαθούν οι εντυπώσεις. Αγρια κόντρα με ΣΥΡΙΖΑ
Αμηχανία στην αρχή, συναγερμό στη συνέχεια προκάλεσε χθες στο Μέγαρο Μαξίμου η παρέμβαση Μπάιντεν για τις πατέντες των εμβολίων, κυρίως όμως η δήλωση του Αλέξη Τσίπρα που εμφάνιζε εαυτόν δικαιωμένο. Ετσι μπροστά στο ενδεχόμενο να χαθούν οι εντυπώσεις, το επικοινωνιακό επιτελείο του Μαξίμου έστησε ένα μπαράζ δηλώσεων, ανακοινώσεων και διαρροών, παραποιώντας την πραγματικότητα και υποστηρίζοντας ότι ο κ. Μητσοτάκης από τον Απρίλιο του 2020 είχε κάνει σχετική πρόταση. Ακολούθησε σφοδρή σύγκρουση με τον ΣΥΡΙΖΑ, που αντέδρασε έντονα… Ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αμέσως έσπευσε να εκμεταλλευτεί το θέμα, δηλώνοντας πως τον Ιανουάριο που ζητούσε από τον κ. Μητσοτάκη να αναλάβει ευρωπαϊκή πρωτοβουλία για την άρση της πατέντας στα εμβόλια τον χλεύαζε στη Βουλή, κατηγορώντας τον ότι θέλει να καταργηθεί η «ελεύθερη αγορά» με ένα νόμο κι ένα άρθρο.
Από την κυβέρνηση απάντησε ο υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης και υποστήριξε ότι «την άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας την έθεσε ο πρωθυπουργός τον Απρίλιο του 2020 σε συνέντευξη στη “FAZ”, που είχε δηλώσει ότι θα πρέπει τα εμβόλια να καταστούν δημόσια αγαθά με άρση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας».
Αναφερόμενος στον κ. Τσίπρα υπογράμμισε ότι είχε προτείνει να παράγονται στην Ελλάδα τα εμβόλια και «εμείς είχαμε πει ότι αυτό δεν μπορούσε να υποστηριχθεί από την ελληνική φαρμακοβιομηχανία». Δηλώσεις με την ίδια επιχειρηματολογία έκανε και η Αρ. Πελώνη, η οποία διευκρίνισε ότι «η πρόταση του Αμερικανού προέδρου αφορά την ανάγκη να καλυφθούν η Ινδία και οι χώρες της Αφρικής, που έχουν χαμηλή πρόσβαση σε εμβόλια». Παράλληλα, πηγές από το Μέγαρο Μαξίμου έλεγαν ότι στις 4 Μαΐου 2020 ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη διάσκεψη δωρητών κατά του κορονοϊού είχε προσυπογράφει κάλεσμα και άλλων ηγετών το εμβόλιο να κηρυχθεί παγκόσμιο δημόσιο αγαθό.
Ανταπαντώντας σε όλα αυτά ο ΣΥΡΙΖΑ κάλεσε τον κ. Μητσοτάκη να μην αυτογελοιοποιείται, να μην κάνει τον μετά Χριστόν προφήτη, «αλλά να καταθέσει επίσημο αίτημα στην Κομισιόν για άρση της πατέντας, αναγνωρίζοντας έτσι το φιάσκο του», και σημειώνει ότι ο πρωθυπουργός έξι μήνες τώρα δεν πήρε καμία πρωτοβουλία στην Ε.Ε. και διεθνώς για την άρση της πατέντας. Πάντως, τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης κατέρριψαν οι ευρωβουλευτές της Ν.Δ., οι οποίοι καταψήφισαν πρόταση για άρση προστασίας των πατεντών. Ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Πέτρος Κόκκαλης ανέφερε σε ανάρτησή του: «Πριν από οκτώ ημέρες, οι επτά ευρωβουλευτές της Ν.Δ. καταψήφισαν την πρόταση της Αριστεράς για την άρση προστασίας των πατεντών. Αυτονομήθηκαν, άκουσαν τον κ. Μητσοτάκη ή απλώς νοσταλγούν τον κ. Τραμπ; Η αριστεία ως τελευταία οπισθοφυλακή του νεοφιλελευθερισμού στην Ευρώπη…».
Μ.Η.Τ. 232120