Τα έως σήμερα διδάγματα από την κρίση στην Ουκρανία είναι πολλά και πρέπει να αποτυπωθούν και να αναλυθούν με προσοχή λόγω της ρευστότητας της όλης κατάστασης.
Αρχικώς, ο Γιανουκόβιτς διέπραξε σημαντικά σφάλματα στον τρόπο που αποφάσισε να διαχειριστεί μια σοβαρή εσωτερική πολιτική κρίση, που ξεκίνησε με αφορμή την εμπορική σύνδεση του κράτους με την Ε.Ε., αλλά στην πραγματικότητα κρατά εδώ και αιώνες και έχει να κάνει με τις ρωσοουκρανικές σχέσεις. Aντί να επενδύσει στην κόπωση της αντιπολίτευσης ή να αναπτύξει άμεσα συναινετικές πρωτοβουλίες που θα άνοιγαν έναν κύκλο διαπραγματεύσεων με τους διαμαρτυρομένους, ή μέρος αυτών, της πλατείας Ανεξαρτησίας, αυτός επέλεξε τη σκληρή γραμμή επί μακρόν. Βασικός κανόνας στη διαχείριση κρίσεων είναι ότι η καταφυγή σε «σκληρές» μεθόδους ελέγχου μιας εξέγερσης έχει καθορισμένα χρονικά όρια. Αν αυτά τα χρονικά όρια ξεπεραστούν, τότε οι δυο πλευρές εθίζονται στη βία και η ευθεία σύγκρουση μεταβάλλεται πλέον σε καταλύτη των εξελίξεων. Η Αραβική Ανοιξη στις διάφορες εκφάνσεις της, όπως και τα γεγονότα στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου δείχνουν ότι, όταν το διάστημα μεταξύ των δύο αντίπαλων πλευρών γεμίσει με αίμα, τότε η επιστροφή σε συνθήκες ομαλότητας είναι πλέον εξαιρετικά δύσκολη.
Επιπρόσθετα, ο Γιανουκόβιτς καθυστέρησε σημαντικά να προσφέρει μια έντιμη διέξοδο διαφυγής στους εξεγερμένους του Κιέβου. Εχοντάς τους βάλει στη γωνία, τους άφησε μόνο μια πιθανή προοπτική: να αντισταθούν μέχρι τέλους. Η πρόταση της Αμνηστίας έπεσε στο τραπέζι πολύ αργά, όταν πια η ψυχολογία της μάζας είχε ενισχυθεί από την έκλυση της βίας και οι εξεγερμένοι πίεζαν τους ηγέτες τους ώστε να μη δεχτούν τις πρόσφορες της αντίπαλης πλευράς. Ο Γιανουκόβιτς έπεσε θύμα της πλάνης του δόγματος «L’État, c’est moi» (Το κράτος είμαι εγώ). Η ναρκισσιστική ψευδαίσθηση των απέραντων εξουσιών που ο επικεφαλής ενός κράτους αποκτά εξαιτίας κακών συμβούλων ή της απομάκρυνσής του από τις πραγματικές εξελίξεις οδηγούν σε τέτοια φαινόμενα. Οπως έδειξε το παράδειγμα της Ουκρανίας, η de jure χρήση βίας ως μέτρο καταστολής δεν αντιμετωπίζει πάντα την de facto διάθεση για εξέγερση. Αν η μετάβαση από το σημείο της κοινωνικής δυσαρέσκειας σε αυτό της εξέγερσης δεν προσεχθεί, τότε ο εμφύλιος πόλεμος ενισχύει τις πιθανότητες εξύφανσης του πέπλου της καταστροφής γύρω από κράτη και λαούς.
Τι γίνεται από εδώ και πέρα; Η Δύση δεν θέλει τον κατακερματισμό της Ουκρανίας, ενώ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, που είναι έμπειρος παίκτης, αντιλαμβάνεται το μέγεθος της υλικής και άυλης εμπλοκής της Ρωσίας στην περίπτωση που οι ρωσικοί θύλακες στο ουκρανικό εσωτερικό ζητήσουν την απόσχισή τους από το Κίεβο και η Μόσχα αναγκαστεί να στηρίξει μια τέτοια διαδικασία με αποστολή στρατευμάτων. Οποιος πιστεύει ότι οι ΗΠΑ επιθυμούν να δουν την περιοχή της Ευρασίας να εισέρχεται στη δίνη ενός ισχυρού κυκλώνα αστοχούν και έχουν αποτιμήσει λανθασμένα την έως τώρα εξαιρετικά προσεκτική στάση της Ουάσιγκτον καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης στην Ουκρανία. Η Ουκρανία διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο για τη Ρωσία, το λιμάνι της Σεβαστούπολης είναι η βάση του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας αλλά και γιατί στο νοτιοανατολικό, κυρίως, τμήμα του κράτους ζει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό πολιτών που διατρανώνουν τη ρωσική εθνική τους συνείδηση. Δεν χωρά η παραμικρή αμφιβολία ότι η εδαφική ενότητα της Ουκρανίας θα πρέπει να διαφυλαχθεί, ότι η οικονομική ομαλότητα θα πρέπει να επιστρέψει μέσω διεθνούς βοήθειας και ότι σύντομα θα πρέπει να διενεργηθούν ελεύθερες εκλογές δίχως κηδεμονία, ώστε να μη δημιουργηθεί κενό εξουσίας στο εσωτερικό και να επιστρέψει η ομαλότητα στο σύνολο της επικράτειας. Σε διαφορετική περίπτωση είμαι της άποψης ότι η όποια μεταβολή στο status quo θα προκαλέσει πολλαπλάσιους ισχυρούς κραδασμούς.
Μ.Η.Τ. 232120