Το άγχος για περισσότερη Ευρώπη και το δίλημμα!

Ομολογώ ότι δεν κατανοώ επακριβώς τον όρο «περισσότερη Ευρώπη», που αποτελεί το νέο verbatim fetish στην εγχώρια πολιτική σκηνή.

Μήπως «περισσότερη Ευρώπη» σημαίνει μεταβολή της λειτουργίας του Ευρωκοινοβουλίου μέσα από διαδικασίες άμεσης τριβής των Ευρωπαίων πολιτών με το aqui communautaire (κοινοτικό δίκαιο); Αυτή η απαραίτητη συνθήκη για την αποδοτική λειτουργία της Ε.Ε. όμως δεν έχει σε τίποτα να κάνει με τις επικείμενες ευρωεκλογές. Αφορά κεντρικές αποφάσεις γύρω από τις κατευθυντήριες γραμμές της Ε.Ε., με τη Γερμανία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία να διαδραματίζουν τον κύριο ρόλο. Η Συνθήκη της Λισαβόνας που έχει ψηφιστεί και από το ελληνικό Κοινοβούλιο θεσπίζει την αρχή της φθίνουσας αναλογικότητας (Degressive Proportionality) που προνοεί ότι τα κράτη με μεγάλο πληθυσμό θα καταλαμβάνουν περισσότερες έδρες στο Ευρωκοινοβούλιο απ’ ό,τι συνέβαινε μέχρι σήμερα και το αντίστροφο για τα κράτη με μικρότερο πληθυσμό. Με απλά λόγια, δεν διαθέτουμε τους αριθμούς ως κράτος για να στοχοθετούμε «περισσότερη Ευρώπη» στο πλαίσιο μιας ενισχυμένης εμπλοκής των πολιτών (έλεγχος, αποδοχή, δημοψηφίσματα) με το κοινοτικό κεκτημένο, αν και κάτι τέτοιο θα ήταν μια εξαιρετική εξέλιξη για την Ενωση.

Μήπως το «περισσότερη Ευρώπη» υπονοεί την ανάδειξη της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας (ΚΕΠΠΑ) σε θεμέλιο λίθο της λειτουργίας της Ε.Ε στη διεθνή αρένα; Αν ναι, τότε… Houston, we’ve got a problem. Η πλειονότητα των κρατών-μελών της Ε.Ε. είναι και μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Αν περισσότερη Ευρώπη σημαίνει και περισσότερη ΚΕΠΠΑ, τότε λόγω των πολιτικών δομών της γηραιάς ηπείρου αυτό σημαίνει λιγότερο ΝΑΤΟ στον ευρωχώρο. Αν περισσότερη Ευρώπη λοιπόν σημαίνει για τους πολιτικούς μας εντονότερη και διακριτή παρουσία της Ενωσης στο διεθνές γίγνεσθαι, τότε -και δίχως πιθανόν να το κατανοούν- προτείνουν μια ευθέως ανταγωνιστική σχέση με τις ΗΠΑ στο νέο πολυπολικό σύστημα. Η Ευρώπη δεν έχει την παραμικρή δυνατότητα να λειτουργήσει ως ένας αυτόνομος πόλος στο διεθνές σύστημα, οπότε η συγκεκριμένη ουτοπία είναι καλό να διαγραφεί από τον εγχώριο δημόσιο διάλογο όσο το δυνατόν συντομότερα.

Μήπως, τέλος, «περισσότερη Ευρώπη» σημαίνει την οικοδόμηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης; Το σημείο αυτό κατά την άποψή μου αποτελεί το ουσιαστικό διακύβευμα της σημερινής συζήτησης. Μια τέτοια εξέλιξη καταργεί de jure τη Συνθήκη της Βεστφαλίας στον ευρωπαϊκό χώρο, μετατρέποντας τα κράτη-μέλη της Ενωσης σε διοικητικές συνιστώσες μιας νέας ομόσπονδης δομής. Ξεπερνώντας πλείστα ζητήματα που έχουν να κάνουν με θέματα πολιτισμικής και διοικητικής διάρθρωσης αυτού του εγχειρήματος, ας πάμε απευθείας στην ουσία. Υπάρχει η δυνατότητα ρεαλιστικής οικονομικής υλοποίησης αυτού του εγχειρήματος; Από άποψη κινητοποίησης υλικών πόρων μια τέτοια διαδικασία θα γονάτιζε την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αφού τα κονδύλια για να επιτευχθεί η απαραίτητη δημοσιονομική σύγκλιση μεταξύ Βορρά και Νότου πολύ απλά δεν υπάρχουν. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα αναγκαζόταν να κόψει νέο χρήμα σε υπέρογκες ποσότητες, τόσες, που το φάντασμα του υπερπληθωρισμού θα επανερχόταν βίαια στην ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή, με απρόβλεπτες συνέπειες για την πραγματική οικονομία. Αν υπάρχει κάποιος Ελληνας πολιτικός που εγνωσμένα υποστηρίζει αυτή τη διάσταση της «περισσότερης Ευρώπης», άξιζε να απαντήσει στο ερώτημα: Για ποιον λόγο ο Γερμανός, ο Γάλλος, ο Βρετανός, ο Φινλανδός, ο Ολλανδός, ο Αυστριακός κ.λπ. να θελήσει να έχει μια κοινή μοίρα με τον Ελληνα, τον Ισπανό, τον Πορτογάλο, τον Βούλγαρο, τον Ρουμάνο κ.λπ.;

Το δίλημμα των επερχόμενων ευρωεκλογών είναι αν η Ευρώπη θα διατηρήσει τον χαρακτήρα των οντολογικά αυθύπαρκτων κρατικών συνιστωσών της μέσα σε ένα πλαίσιο θεσμικής ισονομίας και αναπτυξιακών ευκαιριών ή αν θα καταλήξει να μεταμορφωθεί σε πεδίο ανταγωνισμού των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων για το ποιος θα ηγεμονεύσει στον χώρο. Είναι προφανές ότι στη δεύτερη περίπτωση το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ενωσης καταρρέει, όπως βέβαια και τα επιχειρήματα για «περισσότερη Ευρώπη». Μήπως τελικώς η πλέον ισχυρή τάση του ευρωσκεπτικισμού είναι το «περισσότερη Ευρώπη»;