Το παράδειγμα της ηχηρής εκλογικής αποτυχίας του ιστορικού κόμματος των Ελεύθερων Δημοκρατών στη Γερμανία υπό την ηγεσία του πρωτεργάτη της ήττας Φίλιπ Ρέσλερ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πηγή άντλησης συμπερασμάτων προς αποφυγή.Αρχικά, η μετάβαση από τον χώρο κλασικού ή αλλιώς πολιτικού φιλελευθερισμού στο επίπεδο του νεοφιλελευθερισμού δεν έγινε δεκτή από το γερμανικό εκλογικό σώμα. Πώς θα μπορούσε άλλωστε; Ο φιλελευθερισμός πιστεύει και προωθεί το έξυπνο κράτος, προάγει την έννοια του πατριωτισμού με ταυτόχρονη τοποθέτηση ενάντια σε σοβινισμό, εθνικισμό, λαϊκισμό και ρατσισμό. Επιδιώκει την επιτυχημένη και ορθολογική συνεργασία μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου τομέα δίχως να καταφεύγει σε μεθοδεύσεις παραγωγής κοινωνικού αυτοματισμού, αντιλαμβάνεται το διεθνές σύστημα ως μια ανταγωνιστική ώσμωση οντολογικά αυθύπαρκτων μονάδων, στέκεται με ενάργεια υπέρ των βασικών κοινωνικοϊδεολογικών εννοιών της αδελφοσύνης, της ισονομίας και της ισοπολιτείας, προάγει τη νηφαλιότητα, την ανεκτικότητα, την αστική ευγένεια, τον κοινοβουλευτισμό, τη διάκριση των εξουσιών και την οικοδόμηση της κοινωνίας πάνω στον θεμέλιο λίθο της επιστημονικότητας, με αιχμή του δόρατος τον χώρο της Δικαιοσύνης και της εκπαίδευσης. Το παράδειγμα της Μάργκαρετ Θάτσερ, στη Βρετανία, όπου το αυθεντικά φιλελεύθερο κόμμα είναι το Συντηρητικό, αφού οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες προσεγγίζουν ιδεολογικά τη Δημοκρατική Αριστερά και άλλα ευρωπαϊκά κόμματα στο μετεξελικτικό μεταίχμιο της σοσιαλδημοκρατίας, που πολλοί επικαλούνται, είναι ατυχές γιατί η σιδηρά κυρία δεν εφάρμοσε νεοφιλελεύθερες πρακτικές, αλλά μια σειρά καίριων αντικρατιστικών εσωτερικών μεταρρυθμίσεων, με ταυτόχρονη πύκνωση της διεθνούς εμπλοκής της Βρετανίας σε θέματα υψηλού ενδιαφέροντος (Νήσοι Φόκλαντ, τελευταία φάση του Ψυχρού Πολέμου/S.D.I, IRA).
Ο νεοφιλελευθερισμός αποδέχεται μόνο συμφέροντα ισχυρών μονάδων που δημιουργούν de facto υποσυλλογικές οντότητες. Δεν υφίσταται κράτος για τον νεοφιλελευθερισμό αλλά δίκτυο δικαϊκών συντεταγμένων που χρησιμοποιούνται κατά το δοκούν και μπορούν να ξεπεραστούν όταν αυτό κρίνεται αναγκαίο στο οριζόντιο σχήμα της παγκοσμιοποιημένης συνθήκης. Δεν υφίστανται ούτε κοινωνικό συμβόλαιο ούτε πολιτική νηφαλιότητα ή ανεκτικότητα. Το τελευταίο μπορείτε να το διαπιστώσετε αν ακούσετε ή διαβάσετε αναλύσεις και εγχώριων θιασωτών- διαμορφωτών της κοινής γνώμης που επικαλούνται το αλάθητο… ανά εξάμηνο. Ενώ ο φιλελευθερισμός τοποθετεί το άλογο μπροστά από το κάρο, μιλώντας πρώτα για την αναγκαία παραγωγή πρωτογενούς πλούτου και στη συνέχεια για την ορθολογική διάχυση αυτού στο σύνολο της κοινωνικής κλίμακας με όρους αξιακής απόδοσης και όχι μιας εξομοιωτικής ισοπέδωσης, ο νεοφιλελευθερισμός προάγει τον απόλυτο έλεγχο των πηγών παραγωγής πλούτου από μικρές ομάδες συμφερόντων. Με απλά λόγια, ο νεοφιλελευθερισμός είναι μια ιδεολογία διακριτών κοινωνικών μειοψηφιών που βρίσκεται σε ευθεία αντιπαράθεση με το δημοκρατικό-φιλελεύθερο γινόμενο της αριστοτελικής μεσότητας.
Αλλος λόγος για την ηχηρή ήττα των Ελεύθερων Δημοκρατών ήταν η έξαλλη, σε πολλές των περιπτώσεων στα όρια του ρατσισμού, ρητορική απέναντι στον ευρωπαϊκό Νότο. Ηταν αυτή η εξαλλοσύνη που οδήγησε μεγάλο μέρος των φιλελεύθερων ψηφοφόρων να στηρίξει τους Χριστιανοδημοκράτες της Ανγκελα Μέρκελ, στρέφοντας την πλάτη σε μια λεκτική κλιμάκωση που ουδεμία σχέση έχει με τον αρχετυπική φιλελεύθερη ανεκτικότητα. Η μεσαία τάξη που παραδοσιακά βρίσκει πεδίο έκφρασης μέσα από τα φιλελεύθερα πολιτικά σχήματα απεχθάνεται τις κοινωνικές οξύνσεις και τις έντονες λεκτικές αντιπαραθέσεις. Ο μεσοαστός επιθυμεί από τον πολιτικό λύσεις απέναντι στα προβλήματα της καθημερινότητας και όραμα στο πεδίο της υψηλής πολιτικής και όχι σοφιστείες ή κοκορομαχίες που εδραιώνουν τον πολιτικό ναρκισσισμό αυτού που εκφέρει το μήνυμα, αλλά που δεν προσφέρουν το παραμικρό απέναντι στα πραγματικά συλλογικά προβλήματα.
Το αρνητικό παράδειγμα των Ελεύθερων Δημοκρατών οφείλει να προβληματίσει δημιουργικά το σύνολο των φιλελεύθερων δυνάμεων στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού χώρου. Η επιστροφή στις ιδεολογικές ρίζες του φιλελευθερισμού, στη μείωση της φορολογίας, στον πολυεπίπεδο ουμανισμό, στην καταπολέμηση του κρατισμού και στην ενίσχυση των έξυπνων κρατικών δομών, στον κοινωνικό ορθολογισμό και στην επιστημονικότητα είναι αναγκαία συνθήκη ώστε να επαναπροσεγγιστεί η πλατιά κοινωνική δεξαμενή της ευρωπαϊκής μεσαίας τάξης.
Σπύρος Ν. Λίτσας
Μ.Η.Τ. 232120