Η ομιλία του Βρετανού πρωθυπουργού εχθές στο Bloomberg του Λονδίνου προέρχεται από έναν σοβαρό πολιτικό, που έδωσε νέα ουσία και εικόνα στο ιστορικό Συντηρητικό Κόμμα. Ο αναλυτής οφείλει να μην προσεγγίσει την ομιλία αυτή του Ντέιβιντ Κάμερον ως άλλη μια στερεοτυπική προσέγγιση του βρετανικού ευρωσκεπτικισμού. Αν κάποιος θα ήθελε να βρει ένα αρχετυπικό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα, πολύ κοντά στις θέσεις της γαλλικής ή της ιταλικής Ακροδεξιάς για παράδειγμα, θα μπορούσε να αναζητήσει το Κόμμα της Ανεξαρτησίας και το Βρετανικό Εθνικό Κόμμα αντιστοίχως. Σε καμία περίπτωση το βρετανικό Συντηρητικό Κόμμα δεν μπορεί να τοποθετηθεί στην ίδια κατηγορία, ούτε ασφαλώς ο Ντέιβιντ Κάμερον.
Τι ακριβώς λοιπόν προσπάθησε να πετύχει ο Βρετανός πρωθυπουργός; Από τη μια, να θέσει τους όρους του εσωτερικού παιγνίου για το ερχόμενο διάστημα. Η Βρετανία βρίσκεται και αυτή τον τελευταίο χρόνο σε μια περίοδο λιτότητας με σκοπό την εσωτερική ενίσχυση της οικονομίας και τον περιορισμό των ελλειμμάτων. Η προσπάθεια αυτή γίνεται εσωτερικά, από τους ίδιους του Βρετανούς δηλαδή, όπως ακριβώς θα όφειλε να είχε κάνει και η Ελλάδα. Η προσπάθεια αυτή παράγει, όπως είναι απολύτως φυσιολογικό, σφοδρές αντιδράσεις σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε κοινωνικό αντιστοίχως. Με την τοποθέτησή του λοιπόν ο Ντέιβιντ Κάμερον και με τη δέσμευσή του να οδηγήσει το κράτος σε δημοψήφισμα, για το αν θα συνεχίσει η Βρετανία να υφίσταται στο εσωτερικό της Ε.Ε., επιδιώκει να ξεπεράσει τα προσκόμματα που οι Εργατικοί, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες και φράξιες μέσα στο Συντηρητικό Κόμμα θέτουν, και να συνομιλήσει απευθείας με τους πολίτες. Ταυτοχρόνως δίνει την ευκαιρία στους πολίτες να αποφασίσουν οι ίδιοι για το μέλλον τους. Στη φιλελεύθερη αστική δημοκρατία ο πεφωτισμένος πατερναλισμός, ιδιαιτέρως δημοφιλής στο εσωτερικό της ελληνικής πολιτικής σκηνής, δεν έχει τον παραμικρό ρόλο. Οι πολίτες αποφασίζουν και οι πολιτικοί οφείλουν να εφαρμόσουν την καλύτερη δυνατή προοπτική της εντολής που έλαβαν. Κι αυτού του είδους η ισότιμη σχέση μεταξύ πολιτικού κόσμου και κοινωνίας ασφαλώς και ξενίζει τα ημέτερα πολιτικά ήθη, αλλά σε κράτη με μακρά κοινοβουλευτική παράδοση -πόσο μάλλον στη Βρετανία, που αποτελεί τη μήτρα της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας- αυτή η σχέση δημιουργικής και ανοιχτής ισοτιμίας είναι δεδομένη και μη μεταβαλλόμενη.
Από την άλλη, ο Ντέιβιντ Κάμερον στέλνει ένα σαφές μήνυμα προς τη Γερμανία και τους λοιπούς εταίρους: Ο πολιτικός ηγέτης πρωτίστως οφείλει να προνοεί για την προστασία, διασφάλιση και ενίσχυση του εθνικού συμφέροντος και στη συνέχεια να μελετά τρόπους ενίσχυσης της διακρατικής συνεργασίας. Ασφαλώς κι αυτό ακούγεται ξανά ως «παραφωνία» για ένα ελληνικό πολιτικό σύστημα που ζει εμμονικά στη δεκαετία του ’90, πιστεύει στο ξεπερασμένο πια παντού σχήμα της παγκοσμιοποίησης και ίσως να αναμένει τη θριαμβευτική επιστροφή του Ελβις Πρίσλεϊ. Στα φυσιολογικά κράτη όμως, όπως η Βρετανία και η Γερμανία, η προτεραιότητα των εθνικών συμφερόντων θεωρείται κομβικό πολιτικό καθήκον και υποχρέωση προς τους πολίτες.
Είναι απόλυτα φυσιολογικό λοιπόν ο Ντέιβιντ Κάμερον με τη σημερινή του ομιλία να στέλνει ξεκάθαρα μηνύματα προς το Βερολίνο ότι η σημερινή μεταβολή στο ευρωπαϊκό status quo υπέρ των γερμανικών θέσεων και συμφερόντων δεν γίνεται αποδεκτή. Αν επίσης σκεφτούμε ότι ο λόγος του Ντέιβιντ Κάμερον έρχεται μία ημέρα μετά την ήττα στις εκλογές της Κάτω Σαξονίας για τους Χριστιανοδημοκράτες, τότε οφείλουμε να παραδεχθούμε την εξαιρετική αίσθηση του πολιτικού timing που ο επικεφαλής των Συντηρητικών διαθέτει.
Το έχουμε γράψει πολλές φορές από αυτήν εδώ τη στήλη: Οποιος θεωρεί ότι η παρτίδα για την Ευρώπη έχει κλείσει ή ότι η Ευρώπη θα μεταμορφωθεί σε γερμανική λίμνη ασφαλώς και δεν έχει αναγνώσει ορθά τα φορτία ισχύος που οι πρωταγωνιστές φέρουν στο πολυπαραγοντικό αυτό παίγνιο. Ενα παίγνιο που δεν εξαντλείται ασφαλώς μόνο μέσα στον ευρωπαϊκό χώρο αλλά επηρεάζεται και από τις πολιτικές εξελίξεις στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η επανεκλογή Ομπάμα θα απογοητεύσει όλους αυτούς που έσπευσαν να προμηθευτούν από το κοντινότερο βιβλιοπωλείο τη «Γερμανική άνευ διδασκάλου».
Η ομιλία του Ουίνστον Τσόρτσιλ στις 5 Μαρτίου 1946 στο Westminster College του Fulton στο Μιζούρι θεωρείται η νοηματοδοτική έναρξη του Ψυχρού Πολέμου. Ο Τσόρτσιλ χρησιμοποίησε εκεί για πρώτη φορά τη φράση «Σιδηρούν Παραπέτασμα» για να περιγράψει τις τότε εξελίξεις στην Ευρώπη. Μπορεί ύστερα από πολλές δεκαετίες η ομιλία αυτή του Κάμερον να σηματοδοτεί την απαρχή ενός κομβικού παιγνίου στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού χώρου. Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με ασφάλεια, όπως ουδείς οφείλει να παραγνωρίζει τις θεαματικές μεταβολές που συντελούνται διαρκώς στο διεθνές παίγνιο.
Μ.Η.Τ. 232120