Σε ένα εύστοχο άρθρο στους «New York Times» με τίτλο «The Big Fail» (Η Μεγάλη Αποτυχία), ο γνωστός αρθρογράφος Paul Krugman υποστηρίζει ότι η κρίση που διαπερνά τον δυτικό κόσμο σήμερα αποδεικνύει ότι οι οικονομολόγοι δεν έχουν τις αναγκαίες λύσεις για την υπέρβαση αυτής.
Είμαι ασφαλώς της άποψης ότι αυτό δεν αφορά το σύνολο της οικονομικής σκέψης. Υπάρχουν οικονομολόγοι σε διεθνές επίπεδο αλλά και στο ελληνικό εσωτερικό που προσέγγισαν την κρίση ως μια βαθύτατη πολιτική εξέλιξη.
Αν θελήσουμε να αναγνωρίσουμε τα πρωτογενή αίτια της κρίσης, αυτά θα βρεθούν στη μετάβαση σε ένα νέο πολυπολικό διεθνοσυστημικό σχήμα που περισσότερες των δύο δυνάμεων -και τα συμμαχικά τους δίκτυα- ανταγωνίζονται πλέον για να αποκτήσουν μεγαλύτερο μερίδιο ισχύος στη νέα αυτοτροφοδοτούμενη συστημική ανακατανομή.
Σε αυτή τη νέα διαδικασία το δυτικό υποσύστημα αντιμετωπίζει σωρεία προβλημάτων. Η υπογεννητικότητα που πλήττει τον ευρωπαϊκό χώρο συρρικνώνει την αγορά, αποδυναμώνει το κοινωνικό κράτος μέσω της κατάρρευσης των δημόσιων ταμείων και καθιστά τη γηραιά ήπειρο αδύναμο κρίκο των δυτικών μηχανισμών συμμετοχής στο νέο πολυπολικό παίγνιο ισχύος. Η αποδόμηση του ευρωπαϊκού νότου λόγω της κρίσης αδυνατίζει τον κομβικής στρατηγικής σημασίας άξονα που ενώνει τη Μεσόγειο Θάλασσα με τον Ατλαντικό Ωκεανό. Επίσης, ενώ οι ΗΠΑ εισάγουν μια νέα ενεργειακή ατζέντα με διάρκεια την επόμενη εκατονταετηρίδα, ο ευρωπαϊκός χώρος είναι εγκλωβισμένος σε διαφορετικές εθνικές ατζέντες. Η παραγωγή ενέργειας από την εκμετάλλευση απορριμμάτων, η πυρηνική ενέργεια, η αιολική, η ηλιακή κ.ά. δεν μπορούν να υποκαταστήσουν ακόμα τη χρήση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Ως προς το φυσικό αέριο και εξαιτίας των κοιτασμάτων που η Ελλάδα διαθέτει σε Ανατολική Μεσόγειο και στο Ιόνιο Πέλαγος ο ρόλος της χώρας μας αυξάνει κατακόρυφα, αρκεί ασφαλώς να γίνει κατανοητό ότι η ενεργειακή πολιτική αποτελεί τμήμα του ευρύτερου διεθνοπολιτικού σχεδιασμού και επηρεάζεται από τις υφιστάμενες διεθνείς ισορροπίες και τις κομβικές εθνικές επιλογές.
Τέλος, η συμμετοχή της Δύσης στην Γ’ Βιομηχανική Επανάσταση γεννά την πρόκληση της προσαρμογής μέσω της τεχνολογικής μεταβολής και εξέλιξης σε παραδοσιακές μέχρι σήμερα τεχνοδομές, μετασχηματίζοντας κοινωνικές δομές και συμβατικές συλλογικές λειτουργίες, ενώ η όσο το δυνατόν αρτιότερη ένταξη στις νέες εξελικτικές συνθήκες θα της δώσει ένα σημαντικό πλεονέκτημα στην εξέλιξη του συστημικού ανταγωνισμού.
Ολες οι παραπάνω παραμετροποιήσεις περνούν όμως πρωτίστως από την πολιτική επιλογή της επόμενης ημέρας για την Ευρώπη. Από τη μια τίθεται το ζήτημα της ανάπτυξης που περνά μέσα από την κοπή νέου χρήματος, την κυκλοφορία ευρωομολόγων, τη δημοσιονομική προσαρμογή με όρους πραγματικής οικονομίας (μισθοί, συντάξεις, πληθωρισμός κ.ά.) και την ενίσχυση της κατανάλωσης με το άνοιγμα νέων θέσεων εργασίας, ενώ από την άλλη αναδύεται το μοντέλο της διαρκούς λιτότητας που, όπως δείχνουν οι εξελίξεις, ουδείς πλέον μπορεί να γνωρίζει πού σταματά και κυρίως τι θα αφήσει στο διάβα της. Γιατί, εκτός πλέον της κοινωνικής συνοχής που έπειτα από πολλά χρόνια λιτότητας έχει προδήλως διαρραγεί, ο ευρωπαϊκός νότος αντιμετωπίζει μέγιστο ζήτημα ραγδαίας ιδεολογικής ριζοσπαστικοποίησης, με το κέντρο να συμπιέζεται από την ποσοτική υπερμεγέθυνση των άκρων.
Το σίγουρο είναι ότι αν συνεχίσουν ως έχουν τα πράγματα στο νέο πολυπολικό συστημικό παίγνιο, η Ευρώπη των δύο ή και των τριών ταχυτήτων θα αποτελεί πηγή αστάθειας για τη Δύση. Επομένως, ή η Ευρώπη θα πρέπει να εγκαταλειφθεί στην τύχη της, πράγμα ουσιαστικά αδύνατο, αφού ο ευρωπαϊκός χώρος αποτελεί τη μήτρα του δυτικού αστικού φιλελεύθερου παραδείγματος, ή θα πρέπει να αλλάξει σελίδα και να παράξει ξανά συνθήκες ευημερίας και ανάπτυξης για τους πολίτες της. Είναι επιτέλους καιρός το ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα να κατανοήσει ότι ο βασικός ρόλος ύπαρξής του δεν είναι να κρατά τα λογιστικά βιβλία της γηραιάς ηπείρου, αλλά να οικοδομεί συνθήκες ευνομίας και ευημερίας για τους Ευρωπαίους πολίτες.
Μ.Η.Τ. 232120